دتکتورها، تجهیزات حساسی هستند که برای شناسایی خطرات مختلف مانند دود، حرارت، گازهای مضر و حتی حرکت انسانها استفاده میشوند. این دستگاهها از سنسورها، مدارهای الکترونیکی و الگوریتمهای خاصی برای تشخیص واکنشهای غیرمطلوب و هشدار به مردم یا سیستمهای اطفاء حریق استفاده میکنند. برخی از دتکتورها میتوانند به صورت مستقل عمل کنند، در حالیکه دیگران به سیستمهای اطفاء حریق و امنیتی متصل هستند. عملکرد آنها بر اساس انواع حسگرها، الگوریتمهای پردازش داده و ارسال هشدارهای مناسب برای افراد موجود در محل موردنظر تعیین میشود.
دتکتور چیست؟
دتکتورها یا دستگاههای تشخیص حریق، بخش حیاتی از سیستمهای اعلام و اطفاء حریق هستند. هدف اصلی آنها جلوگیری از گسترش آتش و هشدار دادن در صورت وقوع حریق است. این دستگاهها با استفاده از سنسورهای مختلف مانند دود، حرارت و مونوکسید کربن، تغییراتی را که به علت وقوع حریق اتفاق میافتد، تشخیص میدهند. تشخیص سریع حریق به افراد موجود در محل اتفاق میافتد و به آتشنشانان کمک میکند تا سریعتر به محل حادثه برسند. دتکتورهایی که همراه با آلارم هستند و اطلاعات را به ایستگاههای آتشنشانی ارسال میکنند، بهترین گزینه هستند. انتخاب دتکتور باید بر اساس سطح ریسک حریق در محل مورد استفاده انجام شود. در گذشته، دتکتورها به صورت دستی توسط افراد در محل حاضر حرکت میکردند تا زنگ هشدار فعال شود، اما این روش باعث تاخیر زیادی در عملیات اطفاء حریق میشد.
انواع دتکتور اعلام حریق
یکی از پرکاربردترین انواع دتکتورهای اعلام حریق، دتکتور دودی است که به دود حساس است. وقتی دود از حریق در محیط جمع میشود، این دتکتورها هشدار میدهند. این دتکتورها به دو نوع دتکتور دود نوری و دتکتور دود یونیزه تقسیم میشوند.
دتکتور دود نوری
این نوع دتکتورها از موارد زیر تشکیل شدهاند:
یک سلول نوری یا تله نوری
یک منبع تولید کننده نور
لنز (عدسی)
یک فتودیود (دیود حساس به نور)
دتکتور دود نوری بر اساس پراکندگی نور کار میکند. وقتی شرایط طبیعی باشد، نور از جلوی دتکتور عبور میکند و در سلولهای خاصی در داخل آن میماند. اما وقتی آتش سوزی رخ دهد و دود ایجاد شود، ذرات دود نور را پراکنده میکنند. سپس دیودهای حسگر این نورهای پراکنده را دریافت کرده و دتکتور فعال میشود. سیگنالهایی به دستگاه مرکزی ارسال میشود تا آتش سوزی را اعلام کنند.
دتکتور دود یونیزه
دتکتور دودی یونیزاسیون از یک محفظه تشکیل شده است که به هوا در ارتباط است. این محفظه دارای یک منبع رادیواکتیو است که هوا را یونیزه میکند. زمانی که دود وارد محفظه میشود، جریان الکتریکی درون آن تغییر میکند و دتکتور دود یونیزه دود را تشخیص میدهد. این دتکتورها علامت رادیواکتیو دارند که نشان میدهد دارای اشعه رادیواکتیو هستند. مصرف این دتکتورها برای محیط زیست مفید نیست، زیرا دوره عمر آنها حدود 8 سال است و بعد از آن نیاز به تعویض دارند.
آلارم دود در سیستم اعلام حریق زندگی شما را نجات می دهد!
دتکتورهای دودی که درست نصب و نگهداری میشوند، نقش مهمی در کاهش تلفات ناشی از آتشسوزی دارند. اگر در خانه شما آتشسوزی شود، دود به سرعت پخش میشود و شما به یک زنگ هشدار دود نیاز دارید تا به موقع از خطر مطلع شوید. این دتکتورها با اعلام به موقع حریق، به شما کمک میکنند که با استفاده از جعبه آتشنشانی یا کپسول آتشنشانی که قبلاً تهیه کردهاید، در مواقع اضطراری سریعتر آتش را خاموش کنید.
دتکتور دود را در هر طبقه از خانه، داخل هر اتاق خواب و بیرون هر منطقه خواب نصب کنید.
خانههای بزرگ ممکن است به دتکتورهای دود بیشتری نیاز داشته باشند.
دتکتور را حداقل ماهی یک بار تست کنید. دکمه تست را فشار دهید تا مطمئن شوید که زنگ کار میکند.
دتکتورهای دود امروزی با تکنولوژی پیشرفتهتر، هشدارهای کاذب کمتری دارند. بنابراین، هنگام خرید و نصب، از مدلهای جدید و با تکنولوژی بهروز استفاده کنید.
دتکتور دود را حداقل 3 متر دورتر از دستگاه پخت و پز نصب کنید تا هشدارهای اشتباه هنگام آشپزی کاهش یابد.
دتکتور دود را نزدیک پنجرهها، درها یا کانالها نصب نکنید زیرا جریان هوا ممکن است در عملکرد صحیح آن اختلال ایجاد کند.
هرگز دتکتور دود را رنگ نکنید، زیرا ممکن است عملکرد آن را مختل کند.
بستن دربها، سرعت گسترش دود، گرما و آتش را کاهش میدهد.
مطمئن شوید همه در خانه صدای زنگ دود را میشناسند و میدانند چه کار کنند.
هنگام شنیدن صدای زنگ دود، فوراً از خانه خارج شوید.
هر 10 سال یکبار، دتکتور دود را در خانه تعویض کنید
دتکتورهای حرارتی به دما حساس هستند و با تغییرات دمایی ناشی از آتشسوزی فعال میشوند. این دتکتورها دو نوع دارند. نوع اول به تغییرات سریع دما و افزایش سریع گرما واکنش نشان میدهد. نوع دوم به یک دمای ثابت که از قبل تنظیم شده است، حساس است و زمانی که دما به آن نقطه برسد، فعال میشود.
دتکتور گازی
دتکتورهای گازی برای مناطقی که گازها و بخارهای قابل اشتعال و سمی وجود دارند، بسیار مهم هستند. این مکانها همیشه در معرض خطر آتشسوزی هستند. دتکتورهای گازی به نشت گاز حساس بوده و میتوانند آن را شناسایی کنند. این دتکتورها در انواع مختلف در بازار موجود هستند و به دو دسته کلی تقسیم میشوند.
دتکتورهای تشخیص دهنده گازهای سوختنی و قابل انفجار
دتکتورهای تشخیص دهنده گازهای سمی
دتکتور مونوکسید کربن
گاز منوکسید کربن بیبو، بیرنگ و بسیار خطرناک است. دتکتورهای منوکسید کربن این گاز را در هوا شناسایی میکنند و با صدای بوق به افراد هشدار میدهند. هرچه مقدار گاز بیشتر باشد، دستگاه سریعتر بوق میزند تا افراد را از خطر مطلع کند.
چگونه دتکتور های اعلام حریق را بهتر بشناسیم؟
دتکتورهای اشعهای (Beam Detectors): این دتکتورها دو ماژول دارند که در مکانهای مختلف نصب میشوند. یک ماژول اشعهای به سمت ماژول دیگر میفرستد. در حالت عادی، این اشعه توسط گیرنده دریافت میشود. اما وقتی آتشسوزی و دود ایجاد شود، مسیر اشعه مسدود میشود و گیرنده نمیتواند آن را دریافت کند، به این ترتیب آتشسوزی تشخیص داده میشود. این دتکتورها برای مکانهای بزرگ که نیاز به تعداد زیادی دتکتور دارند، استفاده میشوند.
دتکتورهای حرارتی: برخلاف سایر دتکتورها، دتکتورهای حرارتی به سادگی آتشسوزی را تشخیص نمیدهند. این دتکتورها به تغییرات دما حساس هستند و با افزایش ناگهانی دما عمل میکنند. از این دتکتورها معمولاً در مکانهایی با دمای ثابت مثل اتاقهای کوچک یا آشپزخانهها استفاده میشود. اما نباید در جاهایی که دما دائماً نوسان دارد، نصب شوند.
دتکتورهای شعلهای به تشخیص شعله آتش تخصص دارند و برای مکانهایی که احتمال آتشسوزی زیاد است، مناسب هستند. این دتکتورها به دو نوع تقسیم میشوند: دتکتورهای فرابنفش و مادون قرمز.
دتکتور فرابنفش (UV): این دتکتورها نور فرابنفش ناشی از آتشسوزی را تشخیص میدهند و میتوانند شعله آتش یا انفجار را در کمتر از 4 میلیثانیه شناسایی کنند. با این حال، برای جلوگیری از هشدارهای نادرست، معمولاً با 3 ثانیه تاخیر طراحی میشوند.
دتکتور مادون قرمز (IR): این دتکتورها بر اساس تشخیص حرارت ناشی از شعله آتش عمل میکنند و سرعت تشخیص آنها بین 3 تا 5 ثانیه است. اگر اشیاء داغ در محیط باشند، ممکن است دتکتور به اشتباه هشدار دهد، اما این مشکل با الگوریتمهای مناسب قابل حل است.
دتکتورهای اعلام حریق به دو نوع متعارف و آدرسپذیر تقسیم میشوند. در سیستمهای متعارف، اجزا آدرس خاصی ندارند و مناطق مختلف به صورت زون مشخص میشوند که شامل چندین دتکتور و تجهیزات دیگر است. در انتهای هر زون یک مقاومت محدودکننده جریان قرار میگیرد.
در سیستمهای آدرسپذیر، هر جزء آدرس مشخصی دارد و تجهیزات در یک لوپ به هم متصل میشوند. این سیستمها امکان تشخیص دقیق محل آتشسوزی را فراهم میکنند. همچنین، هر تجهیز یک سیستم ایزولاتور دارد تا در صورت بروز مشکل، آن را از مدار خارج کرده و از اختلال در عملکرد سایر تجهیزات جلوگیری کند.
تغذیه دتکتور
دتکتورها معمولاً با ولتاژ 24 ولت جریان مستقیم (DC) کار میکنند، اما برخی از آنها میتوانند با ولتاژ 12 ولت، 48 ولت جریان مستقیم یا حتی 220 ولت جریان متناوب (AC) هم کار کنند. در حالت عادی، دتکتورها فقط چند میلیآمپر جریان میکشند، اما وقتی حریق رخ میدهد، جریان عبوری افزایش مییابد.
نحوه سیم کشی دتکتور
برای نصب دتکتورها، نیاز به دو نوع سیمکشی داریم. یکی از سیمکشیها دتکتورها را به برق شهر متصل میکند و دیگری آنها را به کنترل پنل وصل میکند. دتکتورهای آتشنشانی دارای پایههای مثبت و منفی هستند و میتوانند در هر جای مدار (ابتدا، وسط یا انتها) قرار بگیرند. این دتکتورها باید به صورت متوالی و در یک خط قرار گیرند. سیمکشی آنها به صورت موازی است و در انتهای مدار باید یک مقاومت نصب شود.
طبق استاندارد BS، حداکثر ۳۲ دتکتور میتوانند در هر زون قرار بگیرند، اما بهتر است به کاتالوگ دتکتور برای اطلاعات دقیقتر مراجعه کنید.
دتکتورها معمولاً ۵ پایه دارند که به این صورت نامگذاری شدهاند:
هر پایه به سیم مخصوصی متصل میشود. انتهای سیمها را به ورودی و خروجیهای دتکتور وصل میکنیم و سپس درپوش دتکتور را میگذاریم. این کار را برای تمامی دتکتورها ادامه میدهیم تا به دتکتور آخر در زون برسیم. در انتها، برای اینکه مدار کامل شود، از یک دیود یا مقاومت انتهای خط استفاده میشود تا جریان مدار بسته شود.
محل نصب دتکتور آتش نشانی (اعلام حریق)
نصب دتکتورها براساس نوع آنها ممکن است شرایط مختلفی داشته باشد. اما به طور کلی میتوانیم شرایط زیر را برای نصب آنها در نظر بگیریم:
دتکتورهای خودکار باید به صورت مستقل و در مکانی قابل دسترس نصب شوند.
آنها باید در جایی نصب شوند که برای همه قابل مشاهده باشند و بهتر است از نصب آنها در سقفهای کاذب خودداری شود.
تعداد دتکتورها و فاصله آخرین دتکتور و پنل اعلام حریق توسط کارخانه تولید کننده مشخص میشود.
فاصله دتکتور از راههای هوایی نباید کمتر از ۱۰۰ سانتیمتر باشد.
اگر ارتفاع سقف کاذب بیشتر از ۸۰ سانتیمتر است، سقف کاذب باید نصب شود.
اگر فاصله پارتیشن یا دیوار کاذب تا سقف کمتر از ۲۰ سانتیمتر است، در فاصله ۵۰ سانتیمتری از دو طرف پارتیشن یک محیط جداگانه محسوب میشود و باید در هر کدام دتکتور خاص خود نصب شود.
اگر فاصله پارتیشن از سقف کمتر از ۳۰ سانتیمتر است، باید در فاصله حداقل ۵۰ سانتیمتری آن دتکتور نصب شود.
فاصله دتکتورها از منابع نور باید دو برابر ارتفاع نور باشد.
فاصله دتکتورها از درب ورودی و خروجی آسانسور باید حداکثر ۱۵۰ سانتیمتر باشد.
در مکانهایی با ریسک بالای آتشسوزی مانند آشپزخانه، فاصله دتکتورها از هم دایرهای با شعاع ۵.۳ متر است.
اگر انبارهای پارکینگ آپارتمان ردیفی باشند، دتکتورها باید در فاصله ۵۰ سانتیمتر از انبار و ۸ متر از هم نصب شوند، اما اگر به صورت مجموعه باشند، باید در مسیر ورودی آنها دتکتور نصب شود.
اگر سقف دارای گچبری باشد و ارتفاع این گچبری بیشتر از ۵۰ سانتیمتر باشد، برای هر محیط باید به طور جداگانه دتکتور نصب شود.
تست عملکرد صحیح دتکتور
برای اطمینان از اینکه دتکتورها به درستی کار میکنند، میتوانیم مدار را در سه حالت مختلف تست کنیم: باز بودن، اتصال کوتاه و وقوع حریق.
برای انجام تست ۱ و ۲، مدار را باز کرده و یا اتصال کوتاه بدهید. این کار باعث میشود که چراغ خطای همان زون روشن شود و مطمئن شویم که دتکتور درست کار میکند.
اما برای تست شبیهسازی حریق، با استفاده از یک مقاومت ۴۷۰ اهمی، دو ترمینال زون را به هم متصل کنید. این کار باعث افزایش جریان میشود و پنل به وضعیت حریق وارد میشود و چراغ قرمز هشدار همان زون روشن میشود.
این مقاله چقدر براتون مفید بود؟
میانگین امتیاز ثبت شده / 5.
نظری تاکنون برای این مقاله ثبت نشده ، شما اولین نفری باشید که نظر خود را در این رابطه ثبت میکنند.