هر آنچه که درباره شیر حساس به زلزله باید بدانید

شیر حساس به زلزله، به اصطلاح شیرآلاتی هستند که خودکاراً جریان گاز را در صورت وقوع زلزله قطع می‌کنند و همچنین در صورت اعلام حریق نیز فعال می‌شوند. این شیرها جزء تجهیزات ایمنی بوده و تحت تأثیر لرزش‌های زمین، جریان گاز را در خطوط لوله به صورت خودکار قطع می‌کنند. وقتی این شیرها بسته می‌شوند، قطع کن ها قادر نیستند به صورت خودکار باز شده و جریان گاز را دوباره از طریق آن‌ها باز کنند. معمولاً این شیرها در ابتدای لوله‌های گازی نصب می‌شوند. شیرهای خودکار قطع گاز دو نوع مکانیکی و الکتریکی دارند.

شیر حساس به زلزله چیست؟

شیرهای حساس به زلزله، نوعی شیرهای خاص هستند که به کنتور گاز ساختمان شما متصل می‌شوند. در مواقع اضطراری، این شیرها به صورت خودکار بسته می‌شوند و باعث قطع جریان گاز به خط شما می‌شوند. دو نوع اصلی از این شیرها وجود دارد:

1. شیرهای قطع کننده گاز طبیعی در زمان زلزله: این سنسورها وقتی فعال می‌شوند که یک زلزله با شدت 5.1 یا بالاتر را تشخیص می‌دهند.
2. شیرهای جریان اضافی: این شیرها وقتی فعال می‌شوند که حس کنند گازی نشت کرده یا فشار در خط گاز شما افزایش یابد.

سنسورهای حساس به زلزله به طریقی عمل می‌کنند که در مواقع زلزله، به صورت خودکار جریان گاز را قطع می‌کنند. نصب این شیرها بسیار ساده است؛ آنها روی کنتور گاز نصب می‌شوند که به لوله‌های گاز خانه شما متصل می‌شود.

سنسورهای حساس به زلزله چگونه کار می کنند؟

دو نوع اصلی از این شیرها وجود دارد که هر کدام به رویدادهای مختلفی واکنش نشان می‌دهند:

1. شیرهای قطع کننده گاز لرزه‌ای: این نوع شیرها وقتی به لرزش‌های زلزله با شدت 5.1 یا بیشتر واکنش نشان می‌دهند. درون لوله‌ی گاز شما یک توپ فلزی نصب می‌شود که هنگامی که لوله لرزیدن آغاز می‌شود، از حلقه تعلیق جدا شده و جریان گاز را مسدود می‌کند. این کار جلوی انتشار گاز بیشتر به داخل خانه شما را می‌گیرد.
2. شیرهای قطع کننده جریان اضافی: این نوع شیرها برای شناسایی نشت گاز یا افزایش فشار در خط گاز طراحی شده‌اند، نه برای واکنش به زلزله. آنها شامل یک سنسور جریان بیش از حد هستند که هنگامی که حس می‌کند جریان گاز بیش از حد یا فشار بیش از حد رخ داده است، به شیر می‌گوید که گاز را قطع کند. این اقدام از وارد شدن گاز بیشتر به داخل خط گاز یا خروج آن از طریق نشت جلوگیری می‌کند.

کدام سوپاپ بهتر کار می کند؟

این دو نوع شیر، یعنی شیر حساس به لرزه و دریچه جریان اضافی، دارای مکانیزم‌های جداگانه‌ای هستند و برای استفاده نیاز به نصب مجزا دارند. هر کدام از این شیرها مزایا و معایب خود را دارند:

1. شیر حساس به لرزه:
   • مزایا:
     • بسیار مناسب برای جلوگیری از خروج گاز به دلیل نشت های ناشی از زلزله است.
   • معایب:
     • نمی‌تواند برخی از نشت های زلزله را تشخیص دهد و تنها به لرزش‌های زلزله واکنش نشان می‌دهد.
2. دریچه جریان اضافی:
   • مزایا:
     • در پاسخ به مشکلات بزرگ، عملکرد بهتری دارد.
   • معایب:
     • ممکن است نشت های کوچک را پیدا نکند که فقط باعث افزایش کمی جریان گاز شود.

انواع شیر زلزله از نظر مکانیسم عملگر

شیر حساس به زلزله یا شیر زلزله، یک دستگاه است که روی لوله‌ های گاز نصب می‌شود. وظیفه‌اش تشخیص زلزله و قطع جریان گاز به صورت خودکار است. وقتی زلزله اتفاق می‌افتد و شدت آن به مرزی خاص می‌رسد، این شیر به طور اتوماتیک جریان گاز را قطع می‌کند. البته برای فعال شدن، نیاز به اطمینان از ایمنی شبکه گاز است. بعد از زلزله و اطمینان از عدم وقوع خطر، می‌توان آن را به صورت دستی باز کرد. این توضیح کارکرد اصلی این دستگاه‌ها را نشان می‌دهد.

شیرهای حساس به زلزله بر اساس مکانیسم عملکردشان به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. شیر زلزله مکانیکی:
   • این دسته از شیرها اهمیت بیشتری دارند و بیشتر استفاده می‌شوند.
   • در کشورهایی که با زلزله مواجه هستند و اجبار به نصب شیرهای حساس به زلزله دارند، شیرهای مکانیکی معمولاً انتخاب می‌شوند.
2. شیر زلزله الکترومکانیکی:
   • این نوع شیرها معمولاً در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نیاز به یک سیستم ایمنی چند منظوره وجود دارد.
   • به عنوان مثال، زمانی که نیاز به قطع جریان گاز در شرایط مختلفی وجود دارد، طراح سیستم ممکن است از یک شیر عملگر شات آف برقی استفاده کند.
3. شیر زلزله پنوماتیک-مکانیک:
   • این دسته از شیرها معمولاً در ایستگاه‌های تقلیل فشار (TBS) استفاده می‌شوند.
   • سنسورهای نشتی گاز، منواکسید کربن و تشخیص زلزله می‌توانند به این نوع شیرها دستور قطع جریان گاز را دهند.

تمام این دسته‌ها در واقع برای جلوگیری از خطرات ناشی از زلزله، به صورت اتوماتیک جریان گاز را قطع می‌کنند.

مکانیسم عمل شیر زلزله مکانیکی

شیرهای حساس به زلزله اغلب از نوع مکانیکی هستند و مکانیسم داخلی آنها ارزش بررسی دارد. این شیرها با استفاده از یک سنسور یا حسگر زلزله کار می‌کنند. سنسور زلزله درون شیر یک جرم است که با نوسانات امواج زلزله حرکت می‌کند. اکثراً این جرم یک گوی غلتان است، که در برخی موارد از جرم پاندولی استفاده می‌شود.

برندهای مختلف از همان مکانیسم گوی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، برند “لیتل فایرفایتر” از سنسور پاندولی در سری شیرهای حساس به زلزله AVG خود استفاده کرده است. از این رو، مکانیسم داخلی شیرهای حساس به زلزله برای تشخیص نوسانات زلزله و اتخاذ اقدامات لازم برای قطع جریان گاز استفاده می‌شود.

مکانیسم عمل شیر زلزله کالیفرنیا ولو

مکانیسم عملکرد شیر زلزله کالیفرنیا ولو از یک سنسور ساده به نام گوی غلتان استفاده می‌کند. وقتی زلزله رخ می‌دهد، این سنسور فشار زلزله را اندازه می‌گیرد و به گوی اطلاع می‌دهد. اگر زلزله خیلی شدید باشد، گوی بیشتر حرکت می‌کند. گوی به سمت یک استوانه حرکت کرده و آن را ضربه می‌زند. استوانه به عنوان یک مانع برای ساقه شیر عمل می‌کند. وقتی گوی به استوانه ضربه می‌زند، مانع را رها می‌کند و ساقه شیر که با یک فنر شارژ شده است، آزاد می‌شود. این باعث می‌شود پلاگ متصل به ساقه شیر، مسیر گاز را ببندد.

معیار های انتخاب شیرحساس به زلزله

انتخاب شیر حساس به زلزله برای استفاده در خانه یا ساختمانی امری حیاتی است و نیازمند در نظر گرفتن معیارهای مختلف است. در ادامه به برخی از اصول و معیارهای مهم برای انتخاب شیر حساس به زلزله اشاره می‌کنیم:

۱. استانداردها و مقررات: ابتدا باید اطمینان حاصل شود که شیر مورد نظر با استانداردها و مقررات محلی و ملی سازگار است و دارای گواهی ایمنی معتبر است.

۲. قابلیت شناسایی زلزله: شیر باید قادر به تشخیص زلزله و واکنش به آن باشد. سنسورها و مکانیزم‌های داخلی شیر باید به طور موثری از لرزش‌ها استفاده کنند و بتوانند زلزله را به طور دقیق تشخیص دهند.

۳. دقت و قابلیت تنظیم: شیر باید دقیق و قابل تنظیم باشد تا در صورت لرزش زلزله، به طور صحیح و به موقع جریان گاز را قطع کند. همچنین باید امکان تنظیم مجدد پس از زلزله را نیز داشته باشد.

۴. عملکرد در شرایط اضطراری: شیر باید در شرایط اضطراری به طور قابل اعتماد و موثر عمل کند و قادر به قطع جریان گاز در زمان لرزش زلزله باشد.

۵. قابلیت نصب و نگهداری: شیر باید به راحتی نصب شود و نیاز به نگهداری کمی داشته باشد. همچنین باید قابلیت تعمیر و تعویض بخش‌های آسیب دیده را داشته باشد.

۶. قیمت و هزینه: البته، قیمت یکی از معیارهای مهم است اما نباید فقط به این معیار توجه شود. بهتر است کیفیت و عملکرد شیر را نیز در نظر بگیرید.

۷. نوع گاز: نوع گازی که در سیستم خود استفاده می‌کنید نیز باید در انتخاب شیر مد نظر قرار گیرد. برخی از انواع شیرها برای انواع مختلف گازها طراحی شده‌اند.

در نهایت، قبل از خرید و نصب شیر حساس به زلزله، بهتر است با متخصصین معتبر و فعال در این حوزه مشورت کنید تا بهترین گزینه را برای نیازهای خود انتخاب کنید.

چرا شیر های حساس به زلزله مهم هستند؟

زلزله‌های قوی می‌توانند سبب شکستن لوله‌های گاز شده و منجر به نشت گاز خطرناک شوند. نشت گاز، به‌ویژه در داخل ساختمان‌ها، بسیار خطرناک است، زیرا گاز به دام می‌افتد و می‌تواند تجمع پیدا کند. گاز مانند اینکه به انفجار از پیش آمده برخورد کند، بسیار قابل اشتعال و سمی است. زلزله معمولاً شرایطی را ایجاد می‌کند که گاز به راحتی می‌تواند آتش بگیرد. اگر زلزله منجر به آتش‌سوزی شود و آن آتش با گاز در داخل خانه تماس بگیرد، می‌تواند منجر به انفجار شود.

بدترین آسیب‌ها معمولاً پس از زلزله به دلیل نشت گاز رخ می‌دهد. هنگام زلزله بزرگ سانفرانسیسکو در سال ۱۹۰۶، آتش‌سوزی‌ها منجر به ۹۰ درصد خسارت‌های شهر شد. شکستن خطوط گاز منجر به ۳۰ حریق شد که ۴۹۰ بلوک از شهر را ویران کرد.

شیرها و سنسورهای حساس به زلزله، خانه‌تان را در برابر نشت گاز ناشی از زلزله و آتش‌سوزی آن محافظت می‌کنند. زمانی که زلزله نزدیک شما رخ می‌دهد، شما ممکن است وقت یا ذهنی برای نگرانی در مورد خط گاز خانه‌تان نداشته باشید. یک سوپاپ اطمینان به شما آرامش فراهم می‌کند تا بدون نگرانی درباره‌ی خانواده‌تان متمرکز شوید. پس از زلزله، پس از بررسی برای اطمینان از عدم آسیب به خطوط گاز، شیر را دوباره تنظیم کنید. اگر خطوط آسیب دیده‌اند، شیر تضمین می‌کند که گاز وارد خانه شما نشود تا زمانی که تعمیر شوند.

نحوه نصب

برای نصب شیر حساس به زلزله، به یک فرد ماهر و کارآزموده نیاز است، معمولاً توسط نصاب اداره گاز انجام می‌شود. این شیرها باید در ساختمان‌های خاص مانند بیمارستان‌ها و مراکز آتش‌نشانی نصب شوند. هرچند هزینه‌ی نصب شیر حساس به زلزله نسبت به اهمیت و کارایی‌اش مناسب است.