فهرست محتوا
فیوز گازی
فیوز گازی یک دستگاه ایمنی است که برای جلوگیری از خطرات نشت گاز یا فشار زیاد در سیستم‌های گاز ساختمان‌ها استفاده می‌شود. وظیفه اصلی این فیوز، قطع کردن جریان گاز در صورت نشت، جریان بیش از حد، یا خرابی سیستم گاز است تا از حوادث و انفجار جلوگیری کند.
فیوز گازی یک قطعه مکانیکی است که در مسیر جریان گاز قرار می‌گیرد و از عبور جریان غیرمجاز جلوگیری میکند. به گفته کارشناسان لوله‌کشی گاز، هر زمان که جریان گاز بیش از حد مجاز شود، فشار وارد شده به پیستون فیوز گازی باعث می‌شود که با فشرده شدن فنر حساس، پیستون جریان گاز را متوقف کند.
مثالی ساده برای عملکرد دستگاه
فرض کنید شلنگی که شیر مصرف را به دستگاه گاز سوز وصل میکند، سوراخ شود. در این حالت، مقدار گازی که از لوله گاز خارج می‌شود بیشتر از حدی می‌شود که برای دستگاه گاز سوز طراحی شده است. این افزایش مقدار گاز باعث فعال شدن فیوز گازی می‌شود. فیوز عمل کرده و جریان گاز را متوقف میکند.
معیار انتخاب فیوز گازی چیست؟
عملکرد این شیر شبیه فیوز برق است. برای انتخاب فیوز گاز ابتدا باید بدانیم که قرار است آن را در کدام قسمت نصب کنیم و سایز لوله آن قسمت را مشخص کنیم.
در مرحله بعد باید محل نصب شیر و میزان گازی که از آن عبور میکند یا مصرف می‌شود را تعیین کنیم. فیوزهای گازی در اندازه‌های مختلف بر اساس جریان گاز موجود هستند. بنابراین، معیارهای انتخاب فیوز گازی شامل اندازه لوله گاز و دبی جریان گاز است.
نحوه عملکرد یک فیوز گازی به شرح زیر است:
فیوز گازی یک قطعه مکانیکی است که در مسیر جریان گاز قرار می‌گیرد و از عبور جریان غیرعادی گاز جلوگیری میکند. هر زمان که جریان گاز بیش از حد مجاز باشد، پیستون فیوز گازی به علت فشار زیاد و ارتجاع فنر حساس، جریان گاز را قطع میکند.
جریان غیرعادی گاز ممکن است به دلایل مختلفی مانند سیل، زلزله، آوار، تخریب‌های عمدی، جنگ، بمباران یا سهل‌انگاری کودکان و سالمندان که باعث شکستن لوله‌ها و اتصالات گاز می‌شود، رخ دهد.
فیوز گازی به دو حالت کار میکند:
- فشار معمول: در شرایط عادی، فشار گاز در دو طرف فیوز گازی تقریباً برابر است و سیستم به خوبی کار میکند.
- نشت یا افزایش فشار: اگر نشت گاز یا مصرف بیش از حد گاز رخ دهد، فیوز گازی فعال می‌شود و جریان گاز را قطع میکند.
فیوز گازی به عنوان یک دستگاه ایمنی بسیار مهم استفاده می‌شود تا از انفجار و حوادث ناشی از گاز جلوگیری کند. این دستگاه به صورت دائمی نصب می‌شود و در صورت نشت یا افزایش فشار، به طور خودکار و فوری عمل میکند تا خطرات گاز را کاهش داده و ایمنی را بهبود بخشد.
این فیوز گازی یک قطعه کاملاً مکانیکی است که در شبکه گازرسانی نصب می‌شود. وظیفه اصلی آن، جلوگیری از مصرف نامعمول یا بیش از حد گاز است. فیوز قطع میکند، به معنای این است که اگر هر گونه مشکلی در شبکه گاز یا لوله‌کشی گاز ساختمان رخ دهد و باعث خروج بیش از حد گاز شود، جریان گاز به صورت خودکار قطع می‌شود. بعد از برطرف شدن مشکل و بازگشت فشار گاز به حالت عادی، جریان گاز دوباره به صورت خودکار برقرار می‌شود. اگر فشار گاز بسیار بالا باشد، وصل مجدد جریان گاز باید به صورت دستی انجام شود. این نوع فیوزها در بسیاری از تاسیسات مکانیکی با نام‌های مختلف استفاده می‌شود.
عملکرد فیوز گازی را دو ویژگی اصلی برجسته می نماید:
1- فیوز گاز ضمن عبور جریان نامی (که برای آن تعریف شد) حتی در بیشترین مقدار آن بطور کامل ایمن، در حالت باز باقی می ماند.
2- فیوز گاز در صورتی که دبی آن ( میزان مصرف برحسب متر مکعب در ساعت ) در زمان وقوع حادثه از میزان تعریف شده تجاوز کند، بطور خودکار در کسری از ثانیه عمل میکند و جریان گاز را قطع می کند.
ویژگی های فیوز گازی
- قطع خودکار نشتی گاز
- کنترل میزان گاز مصرفی
- تسهیل در تشخیص سیستم نشت گاز
- نشان دهنده سطح پایین گاز LPدر سیلندر
- ۲۰ درصد از مصرف منظم گاز را ذخیره می کند
ویژگی های دیگر فیوز گازی
مقاومت در برابر خوردگی و زنگ زدگی
بررسی حجم جریان انسدادی
بررسی چگالی و دانسیته و مقدار جریان اضافه
تعیین مقاومت در برابر رطوبت
مقاومت در برابر مواد افزودنی در گاز
واکنش سریع
مقاومت در برابر حرارت
تعیین فشار
دلایل استفاده از فیوز گازی
استفاده از فیوز گازی به ایمنی کمک میکند و از وقوع حوادث ناگواری مانند انفجار و آتش‌سوزی جلوگیری میکند. این فیوزها می‌توانند خسارات مالی و جانی را به حداقل برسانند.
چند نکته مهم در انتخاب فیوز گازی
هنگام انتخاب فیوز گازی، اندازه لوله مهم است و باید به مقدار گازی که در هر ساعت مصرف می‌شود توجه شود. همچنین مکان نصب فیوز، فشار گاز و نوع اتصال آن نیز بر انتخاب فیوز گازی مناسب تأثیرگذار است.
مکان هایی که میتوان فیوز گازی را نصب کرد
- بلافاصله بعد از ایستگاه های گاز
- بر روی شبکه اصلی گاز
- بعد از کنتور ورودی گاز ساختمان
- بعد از شیر نصب شده روی علمک
- بعد از شیر انشعاب واحدهای جداگانه یک مجتمع
- در محل انشعاب وسایل گازسوز
تجربیات عملی
شرکت‌های مهم توزیع گاز در سراسر جهان با موفقیت از فیوز گازی در خطوط لوله‌های پلی اتیلنی و فلزی استفاده میکنند. این فیوزها هزاران مورد نشت گاز را کنترل کرده‌اند و از وقوع خطرات جلوگیری کرده‌اند.
- ایمنی: فیوز گازی بهترین راه برای ایمن نگه داشتن محیط است. زمانی که لوله‌های گازی در زمان حفاری یا دیگر مواقع آسیب می‌بینند، این فیوزها جلوی نشت گاز را می‌گیرند.
- کاهش خسارات: از زمان گزارش حادثه تا رسیدن تیم امدادی، ادامه نشت گاز مشاهده نشده است، که باعث کاهش خسارات مالی و جانی شده است.
چند پارامتر مهم در انتخاب فیوز گازی
• سایز لوله محل نصب فیوز گازی
• مقدار مصرف وسایل گازسوز بر حسب متر مکعب در ساعت
• انتخاب محل نصب فیوز گازی
• فشار گاز مصرفی
• نوع اتصال فیوز گاز
مکان هایی که میتوان فیوز گازی را نصب کرد
• بر روی شبکه اصلی گاز
• بلافاصله بعد از ایستگاه های گاز
• بعد از شیر نصب شده روی علمک
• بعد از کنتور ورودی گاز ساختمان
• بعد از شیر انشعاب واحدهای جداگانه یک مجتمع
• در محل انشعاب وسایل گازسوز
نصب فیوز گازی و الزامات آن
در آماده‌سازی و نصب فیوز گازی، باید به موارد زیر توجه کرد:
- فلش روی فیوز نشانگر جهت جریان گاز است، پس فیوز را به گونه‌ای نصب کنید که فلش با جریان گاز هم‌جهت باشد.
- اگر قرار است فیوز گازی را بر روی سیستمی که قبلاً نصب شده است، نصب کنید، موارد زیر حائز اهمیت است:
- لوله ورودی و خروجی را با ابزارهای مناسب و به طور کاملاً عمودی به طول لوله ببرید (گونیا برش داده شود)، زیرا عدم رعایت این مسئله ممکن است به آسیب رساندن به مکانیزم داخلی فیوز منجر شود.
- تمام پلیسه‌های ناشی از برش و تراش سطح لوله را تمیز کنید.
- قسمت داخلی اتصال الکتروفیوژن فیوز را با استفاده از پنبه تمیز و آغشته به استون، تمیز کنید. (این مورد تنها برای فیوزهای پلی‌اتیلن می‌باشد)
- اطمینان حاصل کنید که هیچ جسم خارجی درون فیوز نباشد.
- قبل از اتصال نهایی، دوباره جهت جریان را با فلش روی فیوز یا جهت فیوز مقایسه کنید.
موارد ایمنی که در هنگام نصب باید رعایت کنید:
مبحث 17 ملی مقررات
تجهیزات ایمنی
در مقررات مربوط به سیستم‌های گازی در ساختمان‌ها، موارد مهمی برای نصب تجهیزات ایمنی مشخص شده است. این تجهیزات شامل شیر خودکار قطع گاز در صورت زلزله، آشکارساز گاز طبیعی و آشکارساز مونوکسید کربن است. مقررات نصب این تجهیزات به شرح زیر است:
- نصب شیر خودکار قطع گاز در ابتدای لوله‌کشی گاز در ساختمان‌های آپارتمانی بزرگ، ساختمان‌های عمومی، و ساختمان‌های خاص الزامی است و باید بعد از شیر اصلی نصب شود.
- نصب آشکارساز گاز طبیعی و مونوکسید کربن در موتورخانه‌های ساختمان‌های آپارتمانی بزرگ، ساختمان‌های عمومی، و ساختمان‌های خاص الزامی است.
- شیر خودکار قطع گاز به عنوان یک وسیله ایمنی در مسیر لوله‌کشی گاز نصب می‌شود. این قطعه مانند یک فیوز عمل میکند که در صورت عبور جریان گاز بیش از حد تنظیم شده، جریان گاز را قطع میکند. این فیوز با فشارهای مختلف و در اندازه‌های مختلف تولید و نصب می‌شود.
- اگر هدف حفاظت کل سیستم لوله‌کشی گاز باشد، این قطعه پس از کنتور نصب می‌شود. معمولاً فیوز گازی به اندازه‌ای انتخاب می‌شود که بتواند مصرف کل گاز را پوشش دهد و در صورت عبور جریان گاز بیش از حد، جریان گاز را قطع کند.
- اگر هدف حفاظت شیر مصرف دستگاه گاز سوز باشد، یک فیوز گازی نیز کنار شیر مصرف نصب می‌شود. این فیوز نیز در صورت بروز حادثه مانند بریدگی شلنگ اتصال شیر مصرف، جریان گاز را قطع میکند.
در نصب این تجهیزات باید به نکاتی مانند جهت نصب، تمیزی سطح، و عدم حرارت دادن به فیوزها توجه کرد.
نصب فیوز گازی
بسته به انواع فیوزهای گازی «رزوه یا سرشلنگی یا فلنچی» راه های نصب آنها نیز متفاوت است.
1-فیوز رزوه ای :
محل نصب : ورودی آپارتمانها ، مشعل های موتورخانه ، روشنایی و شومینه ها
کنترل کننده پارگی و یا دررفتگی و یا شکستگی کل شبکه گاز واحد آپارتمان و لوله های گاز و اتصالات فلزی.
2-فیوز سرشیلنگی:
موارد استفاده : وسایل گازسوز (اجاق گاز – بخاری – آبگرم کن زمینی و …)
محل نصب : بعد از شیر گاز مصرف کننده
عملکرد : کنترل پارگی و دررفتگی شیلنگ گاز مصرف کننده.
3-فیوز اسپول فلنجی:
این فیوز گازی بلافاصله بعد از ایستگاه های گاز و بعد از کنتور و بر روی شبکه اصلی گاز نصب می شود و عملکرد این فیوز به این منوال است که جریان گاز را در صورت پارگی و دررفتگی و یا شکستگی کل شبکه گاز فشار قوی و فشار ضعیف فلزی و پلی اتیلنی، به صورت اتوماتیک قطع می کند
در صورتی که فشار گاز مصرفی و یا بالاتر باشد، در مهندسی شرکت ملی گاز، فیوز گازی اسپول فلنچی با (بای پس) لازم شده است و دلیل این امر این است که استفاده از بای پس باعث می شود زمانی که شکستگی یا مشکلی در مسیر لوله کشی سیال گاز رخ داده باشد، پس از رفع عیوب و تعمیرات، با استفاده از این مکانیسم دوباره جریان گاز وارد مدار می شود و این اطمینان را می دهد که حرکت سیال متوقف نخواهد شد.
محل نصب : روی شبکه اصلی گاز
عملکرد : کنترل پارگی و شکستگی شبکه گاز فشار قوی و ضعیف فلزی و پلی اتیلنی
