فهرست محتوا
آژیر یک وسیله الکترونیکی است که با استفاده از صدا، اعلام حریق می‌کند. این دستگاه شنیداری از دو قطب مثبت و منفی تشکیل شده و به دو صورت سقفی یا دیواری نصب می‌شود.
آژیر اعلام حریق یکی از تجهیزات مهم در سیستم اعلام حریق است. این دستگاه نقش مهمی در تخلیه به موقع ساختمان و نجات جان افراد هنگام وقوع حریق دارد.
چه آژیر اعلام حریق ساده و چه آژیر اعلام حریق هوشمند، هر دو از صدا یا نور برای اعلام هشدار استفاده میکنند. آژیرهای اعلام حریق بخش اساسی هر سیستم اعلام حریقی هستند و وظیفه اطلاع‌رسانی در زمان وقوع حریق را بر عهده دارند. این تجهیزات ایمنی و آتش‌نشانی در دسته‌ی روش‌های فعال اطفاء حریق قرار می‌گیرند.
معمولاً آژیرهای اعلام حریق به رنگ قرمز هستند، چون در بیشتر فرهنگ‌ها قرمز به عنوان رنگ هشدار و اخطار شناخته می‌شود. البته استفاده از رنگ قرمز اجباری نیست و می‌توان آژیرهای اعلام حریق را با طرح‌ها و رنگ‌های مختلف، متناسب با فضای مورد نظر، انتخاب کرد.
آژیر اعلام حریق و ریشه‌ی واژهی Alarm
در زبان انگلیسی برای اخطار یا هشدار از کلمه “Alarm” استفاده می‌شود که ریشه فرانسوی دارد. این واژه از عبارت “À l’arme” به معنای “گرفتن سلاح” گرفته شده است. در گذشته، این عبارت در میدان‌های جنگ استفاده می‌شد تا به سربازان هشدار دهد برای نبرد آماده شوند.
امروزه، منظور از “Alarm” همان هشدارهایی است که به صورت دیداری یا شنیداری در هنگام خطر می‌بینیم یا می‌شنویم.
وقتی صدای هشدار را می‌شنویم، به صورت ناخودآگاه آماده مقابله با خطر یا فرار می‌شویم. از سنین پایین به ما آموزش داده می‌شود که با شنیدن صدای هشدار، سریعاً از محل خطر دور شویم. به همین دلیل، امروزه تخلیه سریع ساختمان و کمک به دیگران هنگام شنیدن آژیر اعلام حریق به بخشی از غریزه ما تبدیل شده است.
آژیر اعلام حریق چیست
آژیر اعلام حریق بخش مهمی از سیستم اعلام حریق است که به هشدار صوتی ساکنان درباره آتش‌سوزی احتمالی در یک ساختمان کمک می‌کند.
آژیر اعلام حریق، که به عنوان بوق هشدار یا دستگاه اعلان نیز شناخته می‌شود، یک دستگاه الکترومکانیکی است که وقتی توسط کنترل پنل اعلام حریق (FACP) فعال می‌شود، صدای بلند و مشخصی تولید می‌کند. این آژیرها به صورت استراتژیک در سراسر ساختمان نصب می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که همه ساکنان، بدون توجه به محل قرارگیری‌شان، صدای هشدار را به وضوح می‌شنوند.
صدای آژیر اعلام حریق به گونه‌ای طراحی شده است که توجه افراد را جلب کند و به راحتی به عنوان سیگنال اعلام حریق شناخته شود. این صدا با دسی بل بالا تولید می‌شود تا به خوبی در محیط‌های پر سر و صدا شنیده شود و افراد را از وجود آتش‌سوزی یا سایر شرایط اضطراری مطلع کند.
انواع آژیر
آژیرها به طور کلی به دو نوع الکترونیکی و موتوری تقسیم می‌شوند. آژیرهای الکترونیکی همچنین به دو دسته پیزو و شیپوری (بلندگو) تقسیم می‌شوند.
همچنین، آژیرها می‌توانند آژیرهای تک صدا و چند صدا باشند و به آژیرهای معمولی و ضد انفجار تقسیم می‌شوند. آژیرها همچنین بسته به محل نصب، می‌توانند داخلی یا بیرونی باشند.
آژیرهای داخلی در داخل ساختمان نصب می‌شوند و صدای کمتری دارند، در حالی که آژیرهای بیرونی در خارج ساختمان نصب می‌شوند و صدای قوی‌تری دارند.
آژیر الکترونیکی پیزو:
آژیر پیزو در ولتاژهای 12 و 24 و 220 ولت موجود است و یک آژیر با صدای تک است. این آژیرها برای استفاده در مکان‌های کوچک و بزرگ مانند مدارس، فضاهای تجاری و منازل، به عنوان بخشی از سیستم‌های اعلام حریق و اعلام سرقت استفاده می‌شوند.
آژیر الکترونیکی شیپوری:
همه ما آژیرهای شیپوری را دیده‌ایم. آژیرهای الکترونیکی شیپوری اولین بار در وسایل نقلیه اضطراری مانند آمبولانس، خودروهای پلیس و آتش‌نشانی معرفی شدند. این آژیرها برای اعلام خطر و وقوع دزدی استفاده می‌شوند و معمولاً در مکان‌های ثابت و غیر قابل دسترس نصب می‌شوند.
آژیر موتوردار:
آژیرهای موتوری اغلب در محیط‌های صنعتی و بزرگ استفاده می‌شوند.
آژیر ضد انفجار:
در محیط‌های صنعتی مانند پالایشگاه‌های نفت و گاز، به دلیل حضور گازهای خطرناک و مواد قابل احتراق و منفجره، از آژیرهایی استفاده می‌شود که ضد انفجار هستند، نه آژیرهای معمولی. این آژیرها معمولاً به رنگ‌های زرد، آبی و قرمز هستند و برای اعلام خطر استفاده می‌شوند. جنس بدنه آژیرهای ضد انفجار اغلب از پلی استر تقویت شده با الیاف شیشه (GRP) ساخته می‌شود.
آژیر تک صدا:
آژیر تک صدا صدایی قوی و جذاب دارد.
آژیر چند صدا:
این نوع آژیر دارای چندین نوع صدا است که میتوانید صدای مورد نظر خود را از بین آن‌ها انتخاب کنید.
همچنین باید بدانید که آژیرها به دو نوع معمولی و قابل برنامه‌ریزی (آدرس‌پذیر) تقسیم می‌شوند و هر دو نوع می‌توانند مفید باشند.
کاربرد آژیر اعلام حریق
صدای زنگ اعلام حریق به ما کمک می‌کند تا در صورت بروز خطر، متوجه معنای آن شویم. این زنگ‌ها شبیه زنگ‌های قدیمی مدرسه هستند، اما برخلاف زنگ‌های مدرسه که زمان تفریح را اعلام می‌کردند، این زنگ‌ها هشدار وقوع حریق را می‌دهند. نکته مهم درباره زنگ اعلام حریق این است که همه باید به خوبی از معنای آن آگاه باشند. به این ترتیب، در صورت بروز خطر، تمامی ساکنان ساختمان می‌دانند که زنگ هشدار به معنای وقوع حریق است و باید اقدامات لازم را انجام دهند.
فلاشر اعلام حریق چه کاربردهایی دارد؟
در صورت استفاده از فلاشر اعلام حریق، باید همراه با آن از آژیر صوتی هم استفاده شود. این کار باعث می‌شود همه ساکنان از خطر حریق باخبر شوند.
حتی اگر محیط پر از سروصدا باشد، مثل کارخانه‌ای که دستگاه‌های خط تولید روشن هستند و کارگران از گوش‌گیر استفاده میکنند، باز هم همه متوجه هشدار حریق خواهند شد.
همچنین، افراد ناشنوا هم با دیدن فلاشر اعلام حریق متوجه وقوع حریق می‌شوند. به این ترتیب، سیستم اعلام حریق به‌طور کامل و مؤثر عمل می‌کند و همه از خطر باخبر می‌شوند.
آژیر و فلاشر اعلام حریق به صورت ترکیبی
استفاده از صدای اخطار همراه با فلاشر برای اطلاع‌رسانی به همه ساکنان ساختمان ضروری است. این کار، بدون توجه به نوع محیط یا ناتوانی‌های جسمی افراد، اهمیت دارد. ترکیب آژیر و فلاشر اعلام حریق، هم هزینه‌های نصب را کاهش می‌دهد و هم در مکان‌هایی که ظاهر چیدمان مهم است، کمتر جلب توجه می‌کند.
نحوه تست
اولین قدم برای نصب آژیر این است که مطمئن شوید که مقاومت انتهای خط (EOL) بین ترمینال‌ها قرار گرفته است. سپس باید یک اتصال کوتاه بسازید. در این مرحله، چراغ خطای آژیر روشن می‌شود و بیزر صدا می‌دهد.
بعد از آن، دکمه خاموش کردن خطا را فشار دهید. این کار باعث می‌شود بیزر خاموش شود، اما چراغ خطای آژیر روشن بماند. سپس با حذف اتصال کوتاه، دستگاه به حالت اولیه باز می‌گردد.
استانداردهای بین‌المللی نصب آژیر اعلام حریق
نصب و سیم کشی
هنگام نصب آژیر اعلام حریق باید توجه داشت که با هر دو برابر شدن فاصله، شدت صدا حدود ۶ دسی‌بل کاهش می‌یابد. بنابراین، اگر در فاصله ۳ متری، صدای آژیر ۸۵ دسی‌بل باشد، در فاصله ۶ متری، این صدا به ۷۹ دسی‌بل کاهش پیدا می‌کند.
در مکان‌هایی که برای خواب و استراحت استفاده می‌شوند، شرایط کمی متفاوت است. چون ممکن است ساکنان هنگام حریق خواب باشند، صدای آژیر باید حداقل ۷۵ دسی‌بل باشد. همچنین، بهتر است آژیر اعلام حریق نزدیک محل خواب نصب شود. یکی دیگر از نکات مهم این است که آژیر در محلی نصب شود که به راحتی دیده شود، طبق دستورالعمل‌های نصب سیستم اعلام حریق.
در محیط‌های صنعتی، از آژیرهایی استفاده می‌شود که با موتور کار میکنند و توان خروجی آن‌ها معمولاً بین ۱۰۰۰ تا ۱۸۰۰ هرتز است. این آژیرها برای اعلام حریق و خطرات دیگر استفاده می‌شوند.
رنگ آژیرها برای اعلام حریق مهم نیست، اما بیشترین استفاده را قرمز دارد. برای تنظیم شدت صوت آژیر، نیاز است که صدای آن در تمام نقاط محیط اندازه‌گیری شود.
اگر فاصله شخص از آژیر دو برابر شود، صدای آن به میزان ۶ دسی‌بل کاهش می‌یابد. همچنین، وجود درب‌ها می‌تواند تأثیر بزرگی بر شدت صدا داشته باشد؛ اگر درب باز باشد، ممکن است از ۴ تا ۱۲ دسی‌بل از شدت صوت آژیر از دست رود و اگر درب بسته باشد، این افت و بلندی صدا بسته به نوع درب متفاوت است.
وجود مواد مختلف در اتاق می‌تواند تأثیر بزرگی بر کاهش صدا داشته باشد، از ۲۲ تا ۳۴ دسی‌بل.
صدای آژیر باید حداقل ۶۰ دسی‌بل باشد تا به میزان کافی برای اعلام خطر مناسب باشد.
همچنین باید حداقل ۵ دسی‌بل بلندتر از صدای محیط نصب آژیر باشد، تا که در شرایط پرسروصدا همچون صنعت، به خوبی قابل تشخیص باشد.
برای محل‌هایی مانند خوابگاه‌ها و مناطق استراحت، صدای آژیر باید حداقل ۷۵ دسی‌بل باشد تا به کافی برای هشدار دادن به افراد که ممکن است در حال خواب باشند، برسد.
اگر یک محیط بسیار گسترده به طوری است که صدای یک آژیر به همه جا نمی‌رسد، باید از چند آژیر استفاده کرد تا همه افراد از خطر مطلع شوند. در کارخانه‌ها و مکان‌های پر تردد و شلوغ، نیاز است تعداد آژیرها را افزایش داد تا همه افراد به درستی هشدار بگیرند.
در محیط‌هایی که سر و صدا زیادی وجود دارد، زمانی که آژیر فعال می‌شود، پس از ۳۰ ثانیه قدرت صدا بیشتر می‌شود. بهتر است در این مکان‌ها صدای آژیر حداقل ۹۰ دسی‌بل باشد.
اگر یک محیط دارای درب‌های متعدد است، باید میزان صدا پس از عبور از درب‌ها را در نظر گرفت، که حداقل ۷۰ دسی‌بل باید باشد.
صدای آژیرهای اعلام حریق، دزدی و سایر خطرات باید از هم متمایز باشد.
در سیستم اعلام حریق، معمولاً از دو مدار آژیر استفاده می‌شود تا اگر یک مدار قطع شود، از مدار دیگر استفاده شود.
هم آژیرها و هم فلاشرها باید حداقل در فاصله ۲ متری از سطح زمین نصب شوند.
آژیرها معمولاً با ولتاژ ۲۴ ولت کار میکنند و هنگامی که فعال هستند، حدوداً ۱۶۰ میلی آمپر جریان مصرفی دارند. برای نصب آژیر، باید آن را به گونه‌ای نصب کرد که حدود ۲۰ سانتی‌متر فاصله از سقف داشته باشد.
