فهرست محتوا
پمپ آتش نشانی دارای ویژگیهایی هستند که آنها را برای استفاده در سیستمهای اطفای حریق مناسب میسازد. این ویژگیها شامل ظرفیت جریان آب (مقدار آبی که پمپ میتواند در یک زمان مشخص پمپاژ کند)، فشار آب، توان موتور و سیستم کنترلی میباشد.
این پمپها معمولاً در ساختمانها به عنوان بخشی از سیستمهای اعلام و اطفای حریق نصب میشوند. وقتی سیستم اعلام حریق فعال میشود، این پمپها آب را به سرعت و با فشار مناسب به محل آتشسوزی میرسانند تا آتش خاموش شود.
به زبان ساده، پمپ طبقاتی آتش نشانی وظیفه دارد آب را با فشار و حجم مناسب به مناطقی که دچار حریق شدهاند، ارسال کند تا از گسترش آتش جلوگیری کرده و آن را خاموش کند. این پمپها به موتورهای قدرتمند و سیستمهای کنترلی مجهز هستند تا در مواقع اضطراری بهترین عملکرد را داشته باشند.
پمپ آتش نشانی چیست
پمپهای آتشنشانی یکی از مهمترین اجزای تجهیزات آتشنشانی در هر مجموعه هستند. این پمپها در انواع و اندازههای مختلف وجود دارند و وقتی فشار آب شهری برای فعال کردن اسپرینکلرها کافی نباشد یا انشعاب آب شهری در دسترس نباشد، ضرورت پیدا میکنند.
در صورتی که فشار آب شهری کم باشد، از پمپهای آتشنشانی برای تقویت فشار و فعال کردن اسپرینکلرها استفاده میشود. در مواقعی که انشعاب آب شهری موجود نباشد، این پمپها به یک منبع آب اختصاصی مثل مخزن ذخیره، خلیج، یا رودخانه متصل میشوند تا فشار آب مورد نیاز برای اطفای حریق را تأمین کنند.
بیشتر پمپهای آتشنشانی با موتورهای دیزلی یا الکتریکی کار میکنند، هرچند بعضی از پمپهای قدیمیتر با موتورهای بنزینی یا حتی ماشینهای بخار کار میکنند. پمپهای تقویت فشار معمولا الکتریکی هستند، در حالی که پمپهای دیزلی بیشتر برای مخازن آب اختصاصی استفاده میشوند.
ظرفیت این پمپها از 25 گالن در دقیقه تا 5000 گالن در دقیقه و بیشتر و فشار آنها از 50 پوند بر اینچ مربع تا 125 پوند بر اینچ مربع و بیشتر متغیر است. این پمپها نقش حیاتی در تأمین فشار آب مورد نیاز برای اطفای حریق دارند و عملکرد صحیح آنها میتواند در مواقع اضطراری بسیار حیاتی باشد.
انواع پمپ آتش نشانی
پمپهای آتشنشانی مدلها و انواع مختلفی دارند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
1. پمپ آتشنشانی عمودی خطی (Vertical In Line Fire Pump)
2. پمپ آتشنشانی عمودی توربینی (Vertical Turbine Fire Pump)
3. پمپ آتشنشانی سانتریفیوژ افقی (End Suction Pump)
4. پمپ آتشنشانی دو مکشه (Split Case Pump)
برخی از این پمپها از نوع توربینی با محور عمودی هستند، در حالی که برخی دیگر پمپهای گریز از مرکز هستند. استاندارد NFPA20 با عنوان “پمپهای ایستگاهی برای محافظت در برابر آتش” (ویرایش 1999) به عنوان یک مرجع معتبر، آخرین الزامات و اطلاعات مرتبط با پمپهای آتشنشانی را ارائه میدهد.
ضمائم A و B که جزئی از استاندارد NFPA20 نیستند، نکات ارزشمندی درباره طراحی، نصب، آزمایش، نگهداری و عیبیابی پمپهای آتشنشانی ارائه میکنند.
این اطلاعات به شما کمک میکنند تا پمپ مناسب را بر اساس نیازها و شرایط خاص محیط خود انتخاب کنید و از عملکرد بهینه آن اطمینان حاصل کنید.
استاندارد NFPA چیست؟
NFPA انجمن ملی آتشنشانی آمریکا است که استانداردها و دستورالعملهایی برای ایمنی در برابر آتش وضع و منتشر میکند. این انجمن و استانداردهایش معتبرترین و سختگیرانهترین در جهان هستند و تمام سازمانهای مشابه به آنها احترام میگذارند و به عنوان مرجع اصلی میشناسند.
سازندگان پمپهای آتشنشانی معمولاً به دو دلیل اصلی تلاش میکنند تا از استانداردهای NFPA پیروی کنند:
1. اعتبار و سختگیری: استانداردهای NFPA بسیار معتبر و سختگیرانه هستند.
2. هماهنگی با سایر تجهیزات:چون تولیدکنندگان تجهیزات دیگر مانند آبپاشهای اتوماتیک و سیستمهای خاموشکننده نیز از این استانداردها پیروی میکنند، ساخت پمپها مطابق با این استانداردها باعث میشود تا همه تجهیزات بدون مشکل با هم کار کنند.
به همین دلیل، پیروی از استانداردهای NFPA کمک میکند تا پمپهای آتشنشانی عملکرد بهتری داشته باشند و ایمنی بیشتری را فراهم کنند.
استاندارد NFPA 20 چیست ؟
استاندارد NFPA 20 مربوط به پمپهای آتشنشانی است. این استاندارد قوانین و دستورالعملهایی برای نصب و عملکرد پمپها، موتورهای محرکه، کنترلرها و اجزای کمکی آنها ارائه میدهد. هدف این استاندارد این است که اطمینان حاصل شود تمامی این تجهیزات به درستی نصب و بهینه عمل میکنند تا در مواقع ضروری بتوانند به خوبی پاسخ دهند.
FM چیست؟
FM یک بخش فنی مستقل از شرکت Factory Mutual Insurance است که تاییدیه عملکرد برای سیستمها و تجهیزات با ریسک بالا صادر میکند. در مورد پمپهای آتشنشانی، تاییدیه FM یکی از نیازمندیهای استاندارد NFPA است. داشتن این تاییدیه معمولاً نشاندهنده کیفیت بالاتر محصول نسبت به محصولات مشابه است.
ویژگی پمپ آتش نشانی
پمپهای آتش نشانی معمولاً وقتی استفاده میشوند که منبع آب نمیتواند مقدار و فشار مناسب آب را برای سیستم تأمین کند. این پمپها یکی از مهمترین اجزای سیستم ایمنی ساختمانها هستند، بهویژه در ساختمانهای بلند. اهمیت پمپهای آتش نشانی در این است که جریان آب را در سیستم اطفاء حریق افزایش میدهند.
پمپهای آتش نشانی اغلب از پمپهای عمودی و معمولی تشکیل شدهاند که دارای موتور دیزلی هستند تا برق مورد نیازشان را تامین کنند. این ویژگیها باعث میشود که پمپهای آتش نشانی بتوانند در مواقع اضطراری بهخوبی عمل کنند و آتش را مهار کنند.
خصوصیات پمپ های آتش نشانی
پمپهای آتش نشانی بسیار حیاتی هستند و باید بر اساس استانداردهای NFPA 20 طراحی شوند. خصوصیات و منحنی عملکرد این پمپها متفاوت از سایر نوع پمپها است. در پمپهای دیگر، معمولاً مسائل اقتصادی و ماکزیمم بازدهی مهم تلقی میشوند، اما در پمپهای آتش نشانی، ایمنی و اعتبار برای تمام عمر کارکرد اولویت دارد.
پمپهای آتش نشانی باید بهطور مطمئن فشار لازم برای مقابله با آتش را ایجاد کنند. این پمپها بر اساس سه نقطه مهم طراحی میشوند:
1. پمپ باید قادر به تولید فشاری معادل 120-140 درصد از فشار نامی خود باشد، حتی در صورتی که جریان آب صفر باشد.
2. در نقطه نامی، پمپ باید فشار و جریان معادل 100 درصد از فشار و جریان نامی خود را ایجاد کند.
3. بیشترین نرخ جریان مورد انتظار از پمپ آتش نشانی، 150 درصد از نرخ جریان نامی در فشاری معادل 65 درصد از فشار نامی است.
این خصوصیات مهم در تعریف منحنی عملکرد پمپ برای اطمینان از عملکرد بهینه و ایمنی آن در شرایط آتشنشانی کمک میکنند.
کارکرد پمپ آتش نشانی
پمپهای آتش نشانی برای تأمین آب و فشار لازم در سیستمهای اطفاء حریق بسیار حیاتی هستند. انتخاب اندازه مناسب آنها بر اساس نیازهای خاص هر ساختمان صورت میگیرد.
برای مثال، یک پمپ آتش نشانی باید قادر به تأمین جریان آب کافی برای بیشترین نیاز اسپرینکلرها یا شیلنگهای آتش نشانی باشد. این تقاضا ممکن است در فشارها و جریانهای مختلفی مشخص شود، مانند 1000 gpm در فشار 60 psi برای اسپرینکلرها و 500 gpm برای شیلنگها.
معمولاً بیمهگذاران و مقامات اجرایی ترجیح میدهند که پمپها نیاز اساسی نیازهای جریان و فشار را که در نقطه کارکرد نامی پمپ (100 درصد جریان و فشار) تعریف شده است، تجاوز نکنند.
با این حال، برخی دیگر به میزانی بالاتر از نقطه کارکرد نامی تأسیسات را قبول میکنند، اما نقطه بیشینه جریان به ندرت مورد قبول قرار میگیرد.
نصب یک پمپ اضافی در واحدهای بسیار بزرگ عمل متداولی است، زیرا این کار اطمینان میدهد که حتی اگر یکی از پمپها مشکل داشته باشد یا برای تعمیر خارج از سرویس باشد، تأمین آب کافی فراهم باشد.
برای مثال، استفاده همزمان از یک پمپ الکتریکی و یک پمپ دیزل آتش نشانی بهعنوان راهکار مطمئن و پراهمیت در واحدهای بزرگ پیشنهاد میشود.
در نهایت، انتخاب مناسب بین پمپهای الکتریکی و دیزلی به وابستگی به در دسترس بودن منابع تغذیه الکتریکی یا سوخت دیزل و شرایط خاص هر ساختمان انجام میشود.
انواع پمپ آتش نشانی ساختمان
پمپهای آتش نشانی که مطابق با استاندارد NFPA 20 تایید شدهاند، به چهار نوع اصلی تقسیم میشوند:
1. پمپهای سانتریفیوژ تک طبقه افقی (Horizontal End Suction Centrifugal Pump): این پمپها دارای یک طرفه جذب از طریق سر دستگاه هستند و برای استفاده در محیطهایی که نیاز به فشار بالا دارند، مناسب هستند.
2. پمپهای عمودی خطی (Vertical In-Line Pump): این نوع پمپها به صورت عمودی نصب میشوند و قسمتهای آنها به صورت خطی از هم قرار دارند. آنها برای نصب در فضاهای محدود و سیستمهایی که فضای کمتری برای نصب پمپ وجود دارد، مناسب هستند.
3. پمپهای اسپلیت کیس یا پمپهای دو مکشه (Horizontal Split-Case or Double Suction Centrifugal Pump): این پمپها دارای دو طرفه جذب هستند و دستگاه آنها از وسط تقسیم شده است. آنها برای استفاده در سیستمهایی که نیاز به جریان بالا و فشار معقول دارند، مناسب هستند.
4. پمپهای عمودی توربینی (Vertical Turbine Pump): این پمپها دارای محور عمودی هستند و عمدتاً برای استفاده در مخازن عمیق یا چاههای ژئوترمال مناسب هستند. آنها برای ارائه جریان آب در ارتفاعات بالا و مسافتهای طولانی، به خصوص در ساختمانهای بلند، استفاده میشوند.
این چهار نوع پمپ طبق استاندارد NFPA 20 برای استفاده در سیستمهای آتش نشانی تایید شدهاند و هرکدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند.
متریال پمپ های آتش نشانی
پوسته: به دلیل فشار کاری پمپ، ممکن است پوسته آن از جنس چدن خاکستری GG باشد.
پمپ: انتخاب جنس پمپ بین چدن نشکن GGG40.25، برنز یا استنلس استیل میباشد که به روش ریخته گری ساخته میشوند.
پروانه: بر اساس استانداردهای NFPA 20 و UL 448-FM 1311، پروانه پمپهای آتشنشانی باید از جنس برنز یا استنلس استیل باشد. استفاده از پروانه چدنی در پمپهای آتشنشانی توصیه نمیشود.
محور: محور پمپ باید از جنس استنلس استیل باشد، به علاوه استانداردهای FM 1311 و UL 448 شرایط دقیقی را برای طراحی محور پمپهای آتشنشانی مشخص کردهاند.
آببندی: از نوع نوار گرافیتی بدون آزبست استفاده میشود.
یاتاقانها: بلبرینگهای روانکاری شده با گریس به کار میروند که باید دارای استحکام کافی باشند تا حداقل 5000 ساعت تحت بار ماکزیمم عمر کنند.
منحنی عملکرد پمپ های آتش نشانی
به اصطلاح “منحنی مشخصه پمپ” در استاندارد NFPA 20 به شرح زیر تعریف میشود:
الف) هد شات اف: برای هر نوع پمپ، هد نقطه شات اف نباید بیشتر از 140 درصد هد نقطه کاری تجاوز کند.
ب) دبی و فشار نقطه کاری: منحنی مشخصه پمپ باید از نقطه تلاقی دبی و فشار نقطه کاری گذر کند یا بالاتر از آن نقطه قرار گیرد. به طور دقیقتر، پمپ های آتشنشانی نباید دارای تلرانس منفی باشند.
پ) بار اضافی: منحنی عملکرد پمپ باید به گونهای باشد که در دبیهای بیشتر از 150 درصد نقطه کاری، هد پمپ به میزان بیشتر از 65 درصد کاهش نیابد.
طراحی پروانه در پمپهای آتشنشانی بر اساس نوع استفادهی آنها برای سطوح فشار مختلف میتواند تأثیر زیادی داشته باشد. پروانهها به منظور تأمین هدهای پایین، متوسط و بالا طراحی میشوند. تأثیر طراحی پروانه بر منحنی عملکرد پمپهای آتشنشانی به شکلهای زیر نمایش داده شده است.
در خصوص خصوصیات پمپهای آتشنشانی، موارد زیر باید در نظر گرفته شوند:
– تمام اندازهگیریها و محاسبات باید با استفاده از آب تمیز با دمای 20 درجه سانتیگراد انجام شود.
– در صورتی که دبی به 150 درصد نقطه کاری میرسد، توان مورد نیاز موتور باید مشخص شود و در صورت لزوم، توان نامی محرکه بر اساس این حالت انتخاب میشود.
– سازنده باید هر پمپ را جداگانه با آب تست کند و گواهینامههای تست را ارائه دهد که شامل منحنی عملکرد، توان جذبی موتور و منحنی بازده باشد.
– در مواقعی که پمپ میبایست مکش منفی داشته باشد، استفاده از پمپهای سانتریفیوژ مناسب نیست.
– هر پمپ باید دارای پلاک جداگانهای باشد که شامل فشار کاری، دبی نقطه کاری، سرعت چرخش و فاکتورهای عملکرد موتور باشد.
– در هر پمپ باید فشارسنج در سمت رانش و مکش وجود داشته باشد.
– پوسته هر پمپ باید دارای شیر فشارشکن باشد.
– کوپلینگ موتور پمپ و سایر اجزا دورانی باید مجهز به محافظ (گارد) باشد.
این موارد به منظور اطمینان از عملکرد بهینه و ایمنی پمپهای آتشنشانی ارائه میشوند.
درباره موتورهای الکتریکی برای پمپهای آتشنشانی، موارد زیر باید در نظر گرفته شوند:
– الکتروموتورها باید بر اساس استاندارد MG-1 NEMA طراحی شده باشند.
– تمام الکتروموتورها باید برای کارکرد دائمی مناسب باشند.
– الکتروموتورها نباید سرویس فاکتور کمتر از 1.15 داشته باشند که این به معنای بهینه بودن مصرف برق است.
– در صورت خطر پاشش آب، الکتروموتورها باید از نوع TEFC (Totally Enclosed Fan Cooled) باشند تا از آب و گرد و غبار محافظت شوند.
– اگر عدم قطعیت در تامین برق وجود دارد، باید یک منبع تغذیه اضطراری فراهم شود تا اطمینان حاصل شود که پمپ همیشه در دسترس باشد.
– در صورت استفاده از ژنراتور برای تامین برق پمپ، باید از یک منبع انرژی مطابق با استاندارد NFPA 110 استفاده شود تا اطمینان حاصل شود که ژنراتور در شرایط اضطراری عملکرد مطلوبی دارد.
این موارد به منظور اطمینان از عملکرد موتورهای الکتریکی بهینه و ایمن برای پمپهای آتشنشانی میباشند.
ج) دیزل موتورها
موتورهای دیزل استفاده شده در پمپهای آتشنشانی باید از نوعی باشند که بسیار قابل اعتماد و با کیفیت بالا هستند و برای سیستمهای آتشنشانی طراحی شدهاند.
در صورت استفاده از موتور دیزل، نکات زیر باید مدنظر قرار گیرد:
– توجه به دمای محیط و ارتفاع از سطح دریا برای انتخاب موتور دیزل مناسب بسیار حائز اهمیت است.
– پمپ و موتور دیزل باید با استفاده از کوپلینگهای انعطافپذیر به هم متصل شوند.
– دیزل موتورها باید مجهز به گاورنر باشند که قابلیت تنظیم سرعت آنها را بین 10 درصد شات اف و ماکزیمم بار کاری پمپ را داشته باشد.
– دیزل موتور باید دارای دستگاه خاموش کننده سرعت (Over speed shut-down device) باشد که در صورت افزایش ناگهانی سرعت، دیزل را خاموش کند.
– موتور باید دارای سرعتسنج (Tachometer)، نشانگر فشار روغن و نشانگر دما باشد.
– تمام نشانگرها و کنترلهای موتور باید به طور مناسب به تابلو کنترل متصل شوند.
– هر دیزل موتور باید دو باتری ذخیره داشته باشد که هر یک دو برابر ظرفیت لازم برای نگه داشتن سرعت میل لنگ را داشته باشند.
– هر باتری باید دارای کنتاکتورهای دستی کنترلی باشد تا بتوان آن را به مدارهای مورد نیاز متصل کرد.
این نکات به منظور اطمینان از عملکرد بهینه و ایمن موتورهای دیزل استفاده شده در پمپهای آتشنشانی لازم است.
خ) تجهیزات جانبی
– شیرآلات مکش و رانش باید از نوع دروازهای Y&OS باشند.
– اگر بین قطر فلنج مکش و لوله مکش اختلاف سایز وجود داشته باشد، باید از یک تبدیل خارج از مرکز استفاده کرد.
– اگر بین قطر فلنج رانش و لوله رانش اختلاف سایز وجود داشته باشد، باید از یک تبدیل مرکزی استفاده کرد.
– پمپهای آتشنشانی باید دارای شیر فشار شکن پوسته (Casing relief valve)، شیر تخلیه هوا در خروجی (برای پمپهای دو مکشه اسپلیت کیس) و فشارسنج باشند.
د) پمپ های جاکی Jockey Pumps
– پمپهای جاکی برای حفظ فشار در تمام اوقات در سیستم آتشنشانی استفاده میشوند.
– جاکی پمپ باید دارای فشار خروجی کافی باشد تا فشار مورد نظر برای سیستم حفاظتی آتشنشانی فراهم شود.
– پمپهای جاکی همچنین از ایجاد ضربه قوچ در هنگام ورود پمپ اصلی به مدار جلوگیری میکنند.
سیستم کنترلی پمپ های آتش نشانی با محرکه الکتریکی
الف) خصوصیات
– پانل کنترلی باید به طور خاص برای استفاده با پمپهای آتشنشانی الکتریکی طراحی شود.
– تمام سیستم کنترلی باید قبل از ارسال از کارخانه توسط سازنده، نصب، سیمکشی و تنظیم شوند.
– طراحی سیستم کنترلی باید بسیار قابل اعتماد باشد.
– توصیف هر لامپ و دکمه و موارد مشابه در پانل کنترلی باید به گونهای باشد که قابلیت پاک کردن و یا پاک نشدن آن به راحتی وجود نداشته باشد.
ب)پوشش Enclosure
– پانل کنترلی باید به طور مطمئن در برابر نفوذ قطرات آب محافظت شود، حداقل طبق توصیههای استانداردهای NEMA و IEC. وقتی که این تجهیزات در محیطهای خارجی یا ویژه نصب میشوند، پانل باید دارای درجه حفاظت مناسب باشد.
– پانل کنترلی باید به طور کامل بر روی زمین نصب شود.
– پانلهای استوانهای یا نصب شده بر روی دیوار باید به طور کامل با تمام تجهیزات مورد نیاز برای نصب مجهز باشند.
– پانل کنترلی باید به طور مطمئن قفل شود تا جلوی دسترسی غیرمجاز به تجهیزات داخلی را بگیرد.
پ) راه اندازی و کنترل
– راه اندازی و کنترل سیستم باید به دو صورت دستی و یا اتوماتیک انجام شود.
– کنترلر اتوماتیک باید دارای ویژگی خودکار بوده و برای راه اندازی و حفاظت از الکتروموتور عمل کند.
– در صورت استفاده از سوییچ فشار، باید از یک نوع سوییچ استفاده شود که مستقل از تنظیمات بالا و پایین در مدار کنترل قرار دارد.
– هر کنترلر برای هر پمپ و همچنین پمپ جاکی، باید دارای یک سوییچ فشار مخصوص به خود باشد.
– در حالت عدم استفاده از حالت اتوماتیک، سوئیچ عملکرد دستی روی کنترل پانل باید طوری طراحی شده باشد که موتور به صورت دستی روشن شود و تاثیری بر سوییچ فشاری نداشته باشد. سیستم باید به گونهای باشد که پس از خاموش کردن دستی، در حالت کاری باقی بماند.
ت) تجهیزات سیگنال و آلارم
– یک نشانگر قابل مشاهده باید قدرت در تمام فازها را نمایش دهد.
– حالت نقض فاز یا برگشت فاز بر روی ترمینال کنتاکتورهای موتور باید مانیتور شود. همه فازها باید تحت نظر قرار گیرند.
– کنترلر باید دارای مدارات عملکرد زیر باشد:
الف) کنترل عملکرد موتور و پمپ
ب) شناسایی دو فاز بودن جریان
پ) تشخیص برگشت فاز
ت) اتصال کنترلر به منبع جایگزین انرژی (Alternative source)
سیستم کنترلی پمپ های آتشنشانی با محرکه دیزلی
الف) خصوصیات
– کنترلرها باید به طور خاص برای کنترل پمپ های آتشنشانی با موتور دیزلی طراحی شوند.
– تمام سیستم های کنترلی باید قبل از ارسال از کارخانه توسط سازنده مونتاژ، سیم کشی و تست شوند.
– همه کنترلرها باید علامت “Fire Pump Controller Diesel Engine” را داشته باشند و نام سازنده در محل مناسبی نمایش داده شود.
ب) پوشش
– کنترلر باید به حد امکان نزدیک به موتور دیزل نصب شود و در کنار آن قرار گیرد.
– کنترلر باید در محلی نصب شود یا به گونهای محافظت شود که خرابی ناشی از پاشش آب از پمپها یا اتصالات، جلوگیری شود.
– پوشش کنترلر باید به استاندارد NFPA 70 منطبق باشد.
پ) راه اندازی و کنترل
– راه اندازی و کنترل باید به صورت خودکار یا دستی باشد.
– منبع تغذیه اصلی کنترلر نباید برق AC باشد.
– در صورت استفاده از سیستم کنترل فشار آب، مدار کنترل باید دارای سوئیچ فشاری باشد که به طور مستقل از تنظیمات بالا و پایین تنظیم شده باشد.
ت) تجهیزات سیگنال و آلارم
باید برای موارد زیر نشانگرها و آلارمهای جداگانه وجود داشته باشد:
1) اتوماتیک بودن استارت موتور که اگر خراب شود، نشانگری برای آن وجود داشته باشد.
2) وقتی که سرعت موتور بیش از حد مجاز شود (سرعت غیر مجاز).
3) وقتی باتریها خراب شوند و کار نکنند.
4) وقتی شارژر باتریها خراب شود و کار نکند.
5) وقتی فشار روغن در سیستم روانکاری خیلی کم شود.
6) وقتی که دمای سیستم خنککاری بیش از حد گرم شود.
ث) اتصالات و سیم کشی
– اجزای سیم کشی کنترلر باید به صورتی باشد که برای کارکرد دائم مناسب باشد.
آزمایش های منظم مورد نیاز
پمپهای آتشنشانی، بدون توجه به نوع و اندازهی آنها، باید به طور دورهای و بهتر است به صورت خودکار (از طریق استارت اتوماتیک) آزمایش شوند، همچنین باید به صورت دستی هم آزمایش انجام دهند.
برخی متخصصان معتقدند که پمپها باید هفتگی آزمایش شوند، همانطور که در استاندارد NFPA20 مشخص شده است، در حالی که برخی دیگر معتقدند که پمپهای دیزل باید هفتگی و پمپهای الکتریکی باید ماهانه آزمایش شوند.
این آزمایشها شامل آزمون راهاندازی و عملکرد (بدون آب) است، مانند روشن کردن خودرو در یک صبح زمستانی بسیار سرد.
در مورد زمان این آزمایشها نیز، نظرات مختلفی وجود دارد، اما بر اساس تجربه برخی کارشناسان، آزمایش پمپهای دیزل معمولاً 30 دقیقه طول میکشد و برای پمپهای الکتریکی حدود 10-15 دقیقه مورد نیاز است. این زمانها برای هر نوع پمپ در سرعت نامی و در دمای عادی کاری معین میشود.
استاندارد NFPA25، فصل پنجم، با نام “بازرسی، آزمایش و نگهداری سیستمهای اطفاء حریق بر مبنای آب (ویرایش 1998)”، شامل مجموعه کاملی از آزمونهای پیشنهادی و فراوانی آنهاست. NFPA25 دستورالعملهای خوبی را برای هر مورد ارائه داده است.
آزمایش جریان آب
پمپهای آتشنشانی باید حداقل یکبار در سال در شرایطی که آب جریان دارد، آزمایش شوند. در این آزمایش، ویژگیهای پمپ در شرایطی مانند جریان صفر، نقطه نامی (حداکثر کارایی) و بیشترین خروجی آن اندازهگیری میشود.
این آزمونها به دلیل اینکه ممکن است کارایی پمپ به تدریج کاهش یابد یا مشکلاتی مانند آسیبهای موقت در مخزن آب رخ دهد، میتواند به دقت نشان دهد که آیا پمپها هنوز به درستی کار میکنند یا نیاز به تعمیر دارند.
این کار از این نظر مهم است که پیش از اینکه به پمپها در شرایط اضطراری نیاز باشد، مشکلات را تشخیص دهد و حل کند.
اکنون بسیاری از کارخانجات و ساختمانهای صنعتی از پیمانکاران مستقلی که در زمینه آزمایش پمپهای آتشنشانی تخصص دارند، استفاده میکنند. این پیمانکاران تجربه و تخصص خوبی در زمینه قطعات یدکی و انجام آزمایشهای مربوطه دارند و به نتایج مطلوبی رسیدهاند.
پمپهای آتشنشانی بزرگ دارای ابزارهای اندازهگیری جریان هستند تا آزمایش جریان آب به راحتی و بدون هدر رفتن آب در دقیقههایی که زیاده است، انجام شود.
از دستگاههای دبیسنج برای اندازهگیری نرخ جریان آب در سیستمهای بازچرخش استفاده میشود. پمپهای آتشنشانی معمولاً دبی نامی بیش از ۲۵۰۰ گالن در دقیقه برای آزمایش دبیسنج دارند، هرچند ممکن است پمپهای کوچکتر نیز به دبیسنج نیاز داشته باشند. گاهی اوقات، شرایط نصب اجازه تخلیه نرخ جریان کل را نمیدهد.
پمپ پرایمر:
پمپ پرایمر، یک ابزار است که با خلق یک مکش، هوا یا هر مایع دیگری را از داخل یک محفظه خالی میکند و باعث تشکیل فضای خالی یا خلاء میشود.
بازرسی کامل واحد
پمپهای آتشنشانی باید هفتهای یک بار برای بررسی کلی وضعیت عملکردی خود، محرک (مثلاً موتور) و کنترلر آنها، بازدید و از سوی کارشناس بازرسی و راهاندازی شوند.
این بازرسی شامل بررسی پمپ به طور کلی، یاتاقانها، محفظههای ضدآب، مخزن جذب آب و لولههای مخزن، صافیها، عملکرد پمپ، آژیرهای قطع برق، مخازن سوخت و منابع تغذیه الکتریکی است.
برای پمپهای آتشنشانی با محرک دیزل یا بنزینی، بازرسی باید شامل باتریها، سطح روغن، سیستم خنککننده، تسمهها و لولهها، و شرایط کلی مکانیکی موتور باشد.
محرک دیزل پمپهای آتشنشانی نیازمند تنظیمات سالانه و دیگر نگهداریهایی که توسط سازنده مشخص شده است هستند، که باید توسط یک تکنسین متخصص در زمینه موتورهای دیزل انجام شود.
همه اجزای کنترلر پمپ آتشنشانی باید حداقل یک بار در سال برای آزمایش و عملکرد بررسی شوند. سازنده کنترلر ممکن است یک تکنسین محلی را برای انجام این آزمایشات معرفی کند.
پس از اتمام آزمایشات، گزارشی باید تهیه شود که شامل نتایج آزمایش کارکرد پمپ، محرک و کنترلر است. مقایسه نتایج این آزمایشات سال به سال میتواند به شناسایی مشکلات احتمالی در زمان مناسب کمک کند.
آزمایش پذیرش
پمپ های آتشنشانی برای استفاده در ساختمانها باید قبل از استفاده مورد آزمایش قرار بگیرند تا اطمینان حاصل شود که بهطور صحیح عمل میکنند. استاندارد NFPA20 شرایط خاصی را برای آزمایش پذیرش پمپ های آتشنشانی مشخص کرده است که بر اساس آن، آزمونهایی مانند تست سه نقطهای و مشخصهسازی پمپ برای اطمینان از کارکرد صحیح در شرایط مختلف جریان، لازم است.
همچنین، واحد کنترل پمپهای آتشنشانی نیز باید در آزمایش پذیرش شرکت کند. استاندارد NFPA20 نیازمند شش استارت دستی و شش استارت خودکار برای کنترل پمپ و حداقل پنج دقیقه کارکرد برای محرک پمپ است.
پمپهای آتشنشانی الکتریکی باید با اندازهگیری ولتاژ و جریان الکتریکی در شرایط مختلف آزمایش شوند، که NFPA20 از وجود ولتمتر و آمپرمتر در کنترلر برای انجام این آزمایشها خواستار است.
آزمایش پذیرش این پمپها برای تضمین کارایی و عملکرد صحیح آنها بسیار حیاتی است، زیرا این پمپها نقش بسیار مهمی در حفظ ایمنی و مقابله با حریق دارند.
استفاده از پمپهای آتشنشانی، خصوصاً در مکانهایی که به تقویت فشار آب یا عدم دسترسی به منابع آب عمومی نیاز دارند، بسیار ارزشمند است.
این پمپها نیازمند نگهداری دقیق و تستهای مداوم هستند تا اطمینان حاصل شود که در صورت وقوع حریق، به درستی کار میکنند و از کارایی بهینه برخوردارند.