هشدار دهنده نشت گاز و اصول نشت یابی و تست آن

تست هشدار دهنده نشت گاز

هشدار دهنده نشت گاز، از هر نوع و برندی که باشد، به دسته دتکتورها و هشداردهنده‌ها تعلق دارد. این دستگاه‌ها برای تشخیص گاز از سنسوری به نام سنسور گاز استفاده می‌کنند. سنسورهای گاز انواع مختلفی دارند، مثل سنسورهای الکتروشیمیایی و نیمه‌رساناها. در مقالات قبلی به طور کامل این انواع سنسورها توضیح داده شده‌اند.

این سنسورها به دلیل ساختار شیمیایی و متریالی که در تولیدشان استفاده شده، عمر مفید مشخصی دارند. عمر مفید آن‌ها به ترکیب شیمیایی، برند یا شرکت سازنده، دمای محیطی که سنسور در آن کار می‌کند، ولتاژ کاری و نوع مدار بستگی دارد. عوامل زیادی بر عملکرد و دوام این سنسورها تاثیر می‌گذارند.

مونوکسید کربن گازی بسیار خطرناک است که بارها در مطالب قبلی آیسان مارکت به صورت مفصل توضیح داده شده است. این گاز به صورت خام و خالص در دسترس عموم نیست و تهیه آن بسیار سخت و هزینه‌بر است.

بنابراین، افرادی که یک دستگاه هشداردهنده نشت گاز، به خصوص هشداردهنده نشت مونوکسید کربن، خریداری می‌کنند برای تست کردن آن با مشکل مواجه می‌شوند. این افراد نمی‌دانند آیا دستگاه در صورت وجود نشت گاز به درستی عمل خواهد کرد یا خیر.

در جواب کوتاه و مختصر به این سوال، توصیه می‌کنیم خریداران محترم تست نشت گاز را خودشان انجام ندهند. البته ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که پس چگونه از عملکرد درست دستگاه مطمئن شویم؟

برای اطمینان از عملکرد صحیح دستگاه، بهتر است دستگاه را از فروشگاه‌ها و برندهای معتبر خریداری کنید. همچنین، به گارانتی و خدمات پس از فروش آن توجه کنید و در صورت امکان از تست‌های استاندارد کارخانه‌ای مطمئن شوید.

چرا نباید هشدار دهنده نشت گاز را تست کرد ؟!!

اگر ما توصیه میکنیم  این تست انجام نشود به این دلیل است که :

تولید کننده سنسور نشت گاز معتبر هرشرکتی که باشد. زمان تولید در آزمایشگاههای تخصصی چندین بار تست کرده.وQC  آن را تایید کرده ودر بسته مناسبی که داخل آن گاز مخصوصی جهت نگهداری سنسور  تزریق کرده اند بسته بندی شده است. ودر انبار های مناسبی تا زمان تولید ونصب روی دستگاه هشداردهنده نشت گاز نگهداری می شوند.

درصورت عدم رعایت بسته بندی سنسورها به این شیوه ،سنسور ها را تحت ولتاژ ثابت و مشخصی که تا زمان مونتاژ روی دستگاه تولید شده فاسد نشوند نگهداری میکنند .

زمان مونتاژ روی دستگاه چندین مرحله تنظیم عملکرد هشدار وکالیبراسیون با استفاده از دستگاه آلات ابزاردقیق .و اندازه گیری تخصصی این محصول در آزمایشگاههای تخصصی توسط افراد وکارشناسان حرفه ای این محصول تست وکالیبره می شوند. (این کالیبره از زمان تولید تا بسته بندی وارسال چندین مرحله تست می شود).

تولید کنندگانی که پروانه استاندارد ایران یا گواهینامه معتبر از ارگانهای مورد تایید سازمان ملی استاندارد ایران دریافت نموده اند. نیز بصورت رندوم واتفاقی خط تولیدشون از جانب این ارگانها ،بازدید ، تست بصورت رندوم انجام شده و دائم زیر نظر این ارگانها می باشند.

دتکتور مونوکسید کربن Heiman مدل HM-722ES

عواقب تماس با مونوکسید کربن

کار کردن با گازهای سمی، به‌ویژه مونوکسید کربن، در مکان‌های غیرآزمایشگاهی مانند منزل و اداره بسیار خطرناک و غیرعاقلانه است.

استنشاق این گازها می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد و حوادث ناگواری ایجاد کند.

اگر دستگاه هشداردهنده نشت گاز شما دچار مشکل شد، می‌توانید از بیمه مسئولیت مدنی که تولیدکنندگان معتبر برای این دستگاه‌ها فراهم کرده‌اند، استفاده کنید یا با واحد خدمات پشتیبانی تماس بگیرید تا با تجهیزات خاص مشکل را رفع کنند یا در نهایت دستگاه را تعویض نمایند.

اداره استاندارد دسترسی به تنظیمات داخلی دستگاه را برای کاربران غیرقانونی اعلام کرده است و تولیدکنندگان معتبر نیز این موضوع را رعایت می‌کنند تا کاربران نتوانند به تنظیمات داخلی دستگاه دسترسی داشته و آن را کالیبره کنند.

بنابراین، تلاش کاربران برای تست کردن عملکرد دستگاه در زمان نشت گاز بی‌معنی است. عملکرد دستگاه در تراکم‌های معینی از نشت گاز و طبق استانداردها اتفاق می‌افتد، بنابراین با کوچکترین نشت گاز دستگاه هشدار نخواهد داد. این موضوع را در بخش‌های بعدی بیشتر توضیح خواهیم داد.

در صورت اصرار برای تست کردن حتما  به نکات زیر توجه فرمایید:

نکات قابل توجه برای تست کردن هشدار دهنده نشت گاز در محیط غیر از آزمایشگاه های تخصصی

زمان تست و نصب دستگاه هشداردهنده نشت گاز، حتماً از افراد مجاز و دوره‌دیده کمک بگیرید. هنگام تست، جدول زمان‌بندی مربوط به میزان تراکم گاز و زمان عملکرد دستگاه را در دسترس داشته باشید.

این زمان‌بندی‌ها توسط اداره استاندارد ایران در روش آزمون آشکارسازهای نشت گاز تدوین شده و تولیدکنندگان موظف به رعایت آن‌ها هستند. در غیر این صورت، قادر به اخذ پروانه استاندارد ایران نخواهند بود.

بنده یک مثال  در این زمینه مطرح می کنم که به سادگی قابل فهم تر باشد :

این موضوع شبیه به نصب دزدگیری روی ماشین است که هر کس از کنار آن رد شود، دزدگیر به صدا در بیاید. صدای زودهنگام دزدگیر نشان‌دهنده عملکرد درست دستگاه نیست.

دزدگیر باید زمانی به صدا درآید که واقعاً کسی قصد دزدی از ماشین داشته باشد. به همین ترتیب، دستگاه هشداردهنده نشت گاز نیز نباید با کوچکترین نشتی فعال شود، بلکه باید زمانی هشدار دهد که تراکم گاز به حد خطرناکی برسد.

هشدار دهنده نشت گاز چه زمانی اعلام هشدار می کند؟!!

هشداردهنده نشت گاز باید دقیقا به این صورت عمل کند که زمانی هشدار دهد که نشت گاز به حد خطرناکی نزدیک شده است. در محیطی که زندگی می‌کنیم، ممکن است گازهای سمی وجود داشته باشند و اگر دستگاه با کوچکترین نشتی هشدار دهد، مرتباً هشدار خواهد داد.

این مسئله باعث می‌شود که هشدارها اهمیت خود را در مواقع واقعی از دست بدهند و دستگاه نیز عمر مفیدش را بیهوده مصرف کند.

برخلاف تصور بسیاری از مردم، هشداردهنده‌های نشت گاز باید طبق استانداردهای تدوین‌شده عمل کنند و میزان مشخصی از تراکم گاز را طبق جدول زمانبندی هشدار دهند. بسیاری از مشتریان از ما سوال می‌کنند که چرا برخی برندها حتی با عبور از کنارشان یا استفاده از ادکلن هشدار می‌دهند.

این وضعیت مانند داستان چوپان دروغگو است که هشدارهای بی‌مورد باعث بی‌اعتنایی به هشدارهای واقعی می‌شود. توصیه ما این است که به استانداردها اعتماد کنید، زیرا این استانداردها بر اساس مستندات علمی، آزمایشگاهی و ملاحظات پزشکی تدوین شده‌اند و سلیقه‌ای نیستند.

تست هشدار دهنده نشت گاز بر اساس دفترچه راهنما

در زمان تست کردن هشداردهنده نشت گاز، حتماً از دفترچه راهنمای محصول استفاده کنید. الزامات نصب هشداردهنده را رعایت کنید و برای تست عملکرد دستگاه از محفظه‌های مخصوص تست سیار (پرتابل) استفاده نمایید.

همچنین، در زمان تست حتماً وسیله اندازه‌گیری تراکم گاز را در دسترس داشته باشید، زیرا زمان هشدار دستگاه به میزان تراکم گاز تزریق شده در محفظه تست بستگی دارد.

هر چقدر میزان تراکم گاز بالاتر باشد، زمان پاسخ‌دهی و هشدار دستگاه نشت گاز کوتاه‌تر خواهد بود، چون تراکم بالاتر گاز عوارض بیشتری داشته و مخرب‌تر است.

بنابراین، دستگاه باید زودتر زنگ هشدار را اعلام کند. به استانداردها اعتماد کنیم و با مطالعه روش آزمون و تست عملکرد آشکارسازهای نشت گاز به این مهم دست پیدا کنیم.

آموزش نشت یابی

1- نشت گاز

نشت گاز پدیده‌ای خطرناک است که همیشه احتمال وقوع آن در مسیر خطوط لوله وجود دارد. نشتی در تاسیسات روزمینی تا حدودی از طریق صدای نشتی و بوی حاصل از آن قابل تشخیص است.

اما در تاسیسات زیرزمینی، به دلیل مخفی بودن و امکان رسیدن گازهای نشت‌یافته به منازل و مناطق خطرناک، تشخیص نشتی به راحتی ممکن نیست و بسیار خطرناک است.

در یک بیان ساده، نشت گاز به خروج ناخواسته گاز گفته می‌شود که به دلایل مختلف رخ می‌دهد و می‌تواند در محیط اطراف خطر انفجار یا آتش‌سوزی ایجاد کند.

2- توالی زمانی نشت یابی

بر اساس دستور العمل مقررات ایمنی بهره برداري و نگهداري شبکه هاي گاز رسانی امور پژوهش و استانداردهاي صنعتی شرکت ملی گاز ایران (مصوب کمیتۀ عالی استاندارد 1369 )هر منطقه باید طبق برنامۀ مدون بر اساس مقررات نشت یابی شرکت ملی گاز، کلیۀ شبکه هاي واقع در منطقه را مورد نشت یابی قرار دهند و ضمن تشخیص موقعیت و علل نشت، موارد را در پرونده مربوطه ثبت نمایند تا در اولین فرصت مناسب نشت هاي یافت شده توسط پرسنل ماهر تعمیر و رفع گردد.

تعیین فواصل زمانی بر اساس عمر شبکه، سوابق نشت در آن، شرایط زمین، تراکم نواحی مسکونی و وضعیت حفاظت کاتدي آن صورت می گیرد.

در هر حال این مدت از دو سال نباید بیشتر باشد.در مواردي که میزان و تعداد نشت ها به حدي باشد که احتمال خطر براي ساکنین مجاور خطوط شبکه وجود داشته باشد باید فواصل نشت یابی کوتاه تر شده و حداقل هر سه ماه یک بار انجام گیرد و این برنامه تا زمانی که عوامل مؤثر در بروز نشت از قبیل خورندگی یا عدم کارآیی سیستم حفاظت کاتدي و غیره بر طرف نشده و تعمیرات تکمیل نشده باشد، باید انجام پذیرد.

3- علل نشت گاز

نشت گاز به علل گوناگون در لوله هاي گاز روي میدهد که مهم ترین آنها عبارتند از:

1- خوردگی

2- سایش داخلی

3-عوامل خارجی

4- نقص در ساختار لوله، جوش، اتصالات، شیرها و سایر متعلقات

5- نقص در نصب شیرها، اتصالات و غیره

4- دستگاه هاي نشت یابی

دستگاه‌های هشداردهنده نشت گاز ابزارهای بسیار حساسی هستند که برای تشخیص نشت گاز در لوله‌های مدفون استفاده می‌شوند.

در شرکت ملی گاز، از دستگاه‌هایی که بر اساس یونیزاسیون شعله هیدروژن کار می‌کنند، استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها دارای یک محفظه احتراق با سوخت هیدروژن هستند که هوای مورد نیاز را از محیط اطراف جذب می‌کنند.

وقتی حتی کوچکترین مقداری از گازهای هیدروکربنی به داخل محفظه وارد شود، یونیزاسیون شعله در محیط اطراف تغییر می‌کند که نشان‌دهنده نشت گاز است. این دستگاه‌ها همزمان علائم بصری و صوتی را نمایش می‌دهند.

میزان نشت گاز، حتی اگر بسیار کم باشد، در نهایت به سطح زمین می‌رسد و این امکان را فراهم می‌کند که دستگاه‌های نشت یاب بتوانند آن را تشخیص دهند. دقت این دستگاه‌ها در حد قسمت در میلیون (ppm) است و باید حداقل هر سال یک بار توسط شرکت‌های متخصص کالیبره شوند.

در حال حاضر، دستگاه‌های بسیار مدرن‌تری برای نشت یابی تولید شده‌اند که بسیار پیچیده‌تر و همچنین گران‌قیمت‌تر هستند.

5- مواجهه با نشت گاز

نشت گاز به دو دسته‌ی نشت درجه یک و نشت درجه دو تقسیم می‌شود. این دو دسته به شرح زیر هستند:

1. نشت درجه یک:
– تعریف: نشت درجه یک به نشت‌هایی اطلاق می‌شود که به سرعت تشخیص داده می‌شوند و خطرات جدی برای ایمنی و سلامتی عمومی ایجاد می‌کنند. مثلاً، نشت گاز با فشار بالا یا در محل‌هایی که ممکن است منجر به انفجار شود.
– اقدامات لازم:در صورت شناسایی نشت درجه یک، باید فوراً توسط تیم‌های اورژانسی یا فنی متخصص اقدامات اضطراری انجام شود. این شامل خاموش کردن منابع گاز، تخلیه منطقه، اطلاع رسانی به مراجع ذی‌صلاح مانند ادارات ملی گاز یا شرکت‌های مختص صنایع است.

2. نشت درجه دو:
– تعریف: نشت درجه دو به نشت‌هایی اطلاق می‌شود که ممکن است به طور مستقیم خطراتی مانند انفجار ایجاد نکنند، اما اگر نادیده گرفته شوند می‌توانند به مشکلات بزرگتری منجر شوند. به عنوان مثال، نشت گاز در محل‌هایی که باعث بوی نامطلوب و آلودگی هوا می‌شود.
– اقدامات لازم: برای نشت درجه دو، باید بلافاصله توسط تیم‌های تخصصی اقدامات اصلاحی و پیگیری انجام شود. این شامل بررسی و تعمیر نقاط نشت، اطلاع‌رسانی به افراد مستقیماً درگیر، و اقدامات جلوگیری از تکرار نشت می‌باشد.

دسته‌بندی نشت گاز به این دو درجه برای اطلاعات بهتر و اعمال اقدامات صحیح توسط تیم‌های مختص و اورژانسی بسیار اهمیت دارد تا خطرات احتمالی حداقل شده و ایمنی عمومی تضمین شود.

6- گاز هاي مردابی

در نشت‌یابی، گازهای مردابی که اغلب از متان تشکیل شده‌اند، می‌توانند باعث ایجاد اشتباهات در تشخیص نشت گاز طبیعی شوند. این اتفاق به دلیل ویژگی‌های شیمیایی متفاوت آنها است:

1. گازهای مردابی (مانند متان):
– تشکیل: این گازها به دلیل فعل و انفعالات طبیعی و تخمیر مواد آلی، به ویژه در محیط‌های مرطوب و بسترهای گیاهی، تولید می‌شوند.
– ویژگی: گازهای مردابی عمدتاً شامل متان هستند.
– اشکال در نشت‌یابی: زمانی که نشت یک گاز مردابی رخ دهد، متان موجود در آن می‌تواند دستگاه نشت‌یاب را به آلارم تحریک کند، به‌طوری‌که اشتباهاً به عنوان نشت گاز طبیعی تشخیص داده شود.

2. گاز طبیعی (شامل متان و اتان):
– تشکیل: گاز طبیعی شامل متان و اتان است که اغلب در معدن‌های نفتی و گازی استخراج می‌شود.
– ویژگی: در مقایسه با گازهای مردابی، گاز طبیعی دارای هم‌زمانی متان و اتان است.
– تشخیص با دستگاه اتان سنج: اگر دستگاه اتان سنج در محل مشکوک وجود اتان نشان دهد، مطمئن باشید که با نشت گاز طبیعی روبرو هستید. اما اگر دستگاه اتان سنج هیچ اتانی نشان ندهد، این نشان‌دهنده است که دستگاه نشت‌یاب به علت متان موجود در گازهای مردابی به آلارم وادار شده است.

با این توضیحات، استفاده از دستگاه اتان سنج در تشخیص نشت گاز طبیعی و گازهای مردابی می‌تواند به تمیز کردن پرتو گاز در موقعیت‌های مختلف کمک کند، با اطمینان که مشکلات احتمالی به درستی تشخیص داده می‌شود.

7- نکات ایمنی هنگام کار با دستگاه هاي هشدار دهنده نشت گاز

1. در مکان‌هایی که ممکن است غلظت بالایی از گاز وجود داشته باشد و خطر انفجار وجود داشته باشد، باید ابتدا از طریق یک دستگاه گازسنج ضد انفجار، مکان را بررسی و تست کرد. این دستگاه به دلیل حضور شعله‌ی هیدروژن درون خود، می‌تواند خطر انفجار احتمالی را نشان دهد.

2. هیدروژن بسیار قابل اشتعال است، بنابراین با کپسول‌های آن با احتیاط برخورد کنید و سیلندرهای گاز هیدروژن را دور از منابع حرارتی مانند شعله، حرارت باز، و اشیاءی که می‌توانند جرقه زنند، نگهداری کنید.

3. نباید اجازه داد که فشار درون سیلندر گاز هیدروژن به فشار جو برسد و هوا وارد آن شود، زیرا این می‌تواند با هیدروژن درون سیلندر واکنش داشته و خطر انفجار ایجاد کند.

4. هنگام تزریق هیدروژن به کپسول‌ها، باید مسیر بین دو کپسول را محکم کرد و توجه داشت که فشار درون سیلندر از حداکثر مقدار مجاز آن بیشتر نشود.

این‌ها هستند مراقبت‌هایی که باید در خصوص استفاده از هیدروژن در مکان‌های خطرناک و در معرض احتمال انفجار رعایت کرد.