نحوه انتخاب اصولی بوستر پمپ های آتش نشانی چگونه است؟

انتخاب سیستم بوستر پمپ‌های آتش‌نشانی در شهر تهران بستگی به ضوابطی دارد که سازمان آتش‌نشانی تهران برای پروژه‌ها صادر می‌کند.

دستورالعمل بوستر پمپ آتش نشانی قبل از سال 1395

در این پروژه، بوستر پمپ شامل دو پمپ است، که یکی به عنوان پمپ اصلی و دیگری به عنوان پمپ رزرو استفاده می‌شود.

پمپ اصلی برای ارائه آب به سیستم اطفاء حریق و تجهیزات آتش‌نشانی استفاده می‌شود، در حالی که پمپ رزرو برای افزایش ایمنی در صورتی که پمپ اصلی عمل نکند یا نتواند فشار و دبی مورد نیاز را فراهم کند، در نظر گرفته شده است.

دستورالعمل بوستر پمپ آتش نشانی بعد از سال 1395

در پروژه‌هایی که دستورالعمل آنها بعد از سال 1395 صادر شده باشد و ساختمان به گروه بندی S1 و S2 تعلق داشته باشد، بوستر پمپ شامل 3 پمپ است.

از این 3 پمپ، 2 عدد از آنها توانمندی یکسان دارند. یکی از این پمپ‌ها به عنوان پمپ اصلی و دیگری به عنوان پمپ رزرو بکار می‌رود. پمپ سوم که جوکی یا جاکی نامیده می‌شود، به عنوان پمپ پیشران در نظر گرفته شده است.

پمپ جوکی یا جاکی برای رفع نشتی‌های ممکن در سیستم نصب شده است و وظیفه اصلی آن اطفاء حریق نیست.

دستورالعمل بوستر پمپ آتش نشانی بعد از سال 1395

در پروژه‌هایی که دستورالعمل آنها بعد از سال 1395 صادر شده و ساختمان به گروه بندی S3 تعلق دارد، مانند مجتمع‌های مسکونی، ساختمان‌های بلند، مراکز خرید و درمانی و غیره، باید از 2 پمپ استفاده شود.

پمپ اصلی حتما باید دارای تاییدیه UL/FM باشد. همچنین یک پمپ جوکی نیز برای رفع نشتی‌های ممکن در نظر گرفته می‌شود.

وندور لیست آتش نشانی و شرکت های مورد تایید سازمان آتش نشانی

بعد از حادثه ناگوار پلاسکو، استفاده از پمپ‌های آتش‌نشانی طبق ضوابط سخت‌گیرانه‌تری تعیین شد. این تدابیر باعث شد تا سازمان آتش‌نشانی، شرکت‌هایی را که واقعا دانش و توانایی لازم برای طراحی و محاسبه پمپ‌های آتش‌نشانی دارند، انتخاب کند. شرکت فنی مهندسی لیدوما با سابقه چندین سال در این زمینه، یکی از پیشتازان این حوزه است.

fire fighting booster pumps

تجهیزات بوستر پمپ و نکات فنی

سیستم بوستر پمپ‌های آتش‌نشانی باید به طوری طراحی و نصب شوند که هر پمپ به تنهایی بتواند نیازهای آب‌رسانی سیستم را برآورده کند. برای اطمینان از همگانی هد و دبی هر پمپ، آنها باید یکسان باشند.

بوستر پمپ‌های آتش‌نشانی دارای یک کلکتور ورودی و یک کلکتور خروجی هستند. برای پمپ‌هایی که دارای تاییدیه UL/FM هستند، مناسب است که یک کلکتور تست نیز داشته باشند.

از سال 1399 به بعد، سیستم بوستر پمپ‌های آتش‌نشانی باید دارای سیستم بای پس باشند. این سیستم از سال 95 به بعد باید دارای سه خط باشد، یعنی سه پمپ داشته باشد.

سایز لوله‌ها در کلکتور ورودی و خروجی باید یک اینچ متفاوت باشد (معمولاً 6 و 5 اینچ).

سیستم باید دو عدد شیر یک طرفه در خروجی مخازن و منابع آب داشته باشد تا جلوگیری از بازگشت آب آتش‌نشانی به شبکه آب شهری انجام شود. همچنین نصب شیر یک‌طرفه در رایزر اصلی الزامی است.

سیستم بوستر پمپ‌های آتش‌نشانی باید یک ورودی مخصوص از آب شهری داشته باشد تا در صورت ضرورت، از فشار آب شهری برای اطفای حریق استفاده شود.

شیر تست و تخلیه باید به گونه‌ای باشد که در هنگام تخلیه، آب بر روی پمپ‌ها نریزد و بهتر است تست و تخلیه آن در یک فضای خاصی انجام شود.

لوله‌های اتصال به کلکتور و ورودی هر پمپ باید دارای صافی آب باشند.

سیستم باید دارای لرزه‌گیرهای لاستیکی باشد تا در هنگام شروع و توقف کار پمپ‌ها، لرزش‌ها به سیستم لوله‌کشی آسیب نرساند.

شیرهای قطع آب باید در نقاط مختلف سیستم بوستر پمپ‌های آتش‌نشانی نصب شوند. این شیرها برای انجام تعمیرات آتی ضروری هستند.

لوله‌های اتصال مخازن به کلکتور نباید از سطح پایین‌ترین نقطه آب در مخزن بالاتر برود.

بهتر است بوستر پمپ‌های آب دارای مخزن دیافراگمی باشند که منبعی برای انبساط آب است. الزاماً برای بوستر پمپ‌های بدون جوکی، مخزن دیافراگمی ضروری است، اما اگر پمپ دارای جوکی است، این نیاز برطرف می‌شود.

محاسبه ظرفیت و هد مورد نیاز پمپ های آتش نشانی

برای محاسبه ظرفیت لازم برای پمپ‌های آتش‌نشانی، ابتدا نیاز به درک از تجهیزات مصرفی مانند جعبه‌های آتش‌نشانی و اسپرینکلرها داریم.

هر جعبه آتش‌نشانی به طور معمول در هر دقیقه 50 گالن آب مصرف می‌کند، به این تعداد برای اطفای حریق نیاز دارد. از طرف دیگر، مقدار آب مصرفی هر اسپرینکلر بر اساس ضریب تخلیه اسپرینکلر (که برای اسپرینکلرهای معمولی اغلب 5.6 است) و حداقل فشار 10 PSI محاسبه می‌شود. این به معنی آبی است که اسپرینکلر در هر دقیقه برای اطفای حریق مصرف می‌کند.

بنابراین، محاسبه آب مورد نیاز برای سیستم اطفاء حریق از طریق فرمول زیر امکان‌پذیر است.

تعداد اسپرینکلر*17.4 + تعداد جعبه *50 = ظرفیت حجمی یا دبی مورد نیاز سیستم اطفاء حریق

فرمول قبلی درست است تنها در صورتی که همه اسپرینکلرها و جعبه‌های آتش‌نشانی همزمان و همه در یک زمان کار کنند یا در یک زمان واحد نیاز به آنها باشد. اما در واقعیت، این اتفاق به ندرت رخ می‌دهد.

به طبق استاندارد NFPA20، حریق همیشه از یک نقطه شروع می‌شود و در بیشتر مواقع، سیستم اسپرینکلر با کمتر از 5 اسپرینکلر به صورت خودکار فعال می‌شود تا حریق را اطفا کند.

محاسبه ظرفیت پمپ بر اساس محاسبات هیدرولیکی

با توجه به استانداردهای NFPA، برای محاسبه مقدار آب مورد نیاز برای سیستم اطفاء حریق، ساختمان باید به مناطق حریقی تقسیم شود. سپس باید نقطه‌ی بحرانی در هر منطقه حریق انتخاب شود و مقدار آب مصرفی برای آن نقطه محاسبه شود.

در ساختمان‌های بزرگ و پیچیده، این محاسبات به سادگی توسط انسان قابل انجام نیست و به نرم‌افزارهایی مانند Auto Sprinkler واگذار می‌شود که دبی مورد نیاز برای پمپ‌های آتش‌نشانی را مشخص می‌کنند.

برای ساختمان‌های کوچک‌تر، سازمان آتش‌نشانی حداقل دبی مورد نیاز برای پمپ‌های آتش‌نشانی را به 500 لیتر بر دقیقه تعیین کرده است، به‌طوری‌که این مقدار برای همگانی و کاهش اختلافات محاسباتی استفاده می‌شود.

در صورتی که ساختمان بزرگ‌تر باشد، حتماً نیاز است که این ظرفیت با استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص و با روش‌های محاسبات هیدرولیکی محاسبه شود. سازمان آتش‌نشانی بر اساس این محاسبات، مقادیر دبی مورد نیاز برای پمپ‌های آتش‌نشانی را تعیین و راهنمایی لازم را ارائه می‌دهد.

محاسبه هد مورد نیاز پمپ های آتش نشانی

مقدار فشار یا همان هدی که پمپ برای تأمین آب به سیستم آتش‌نشانی نیاز دارد، به عوامل مختلفی وابسته است، از جمله اختلاف ارتفاع بین پمپ و نقاط مصرف، طول لوله‌ها، سایز لوله‌ها و اتصالات موجود در مسیر.

به طور واضح، محل قرارگیری پمپ تأثیر بسزایی در افزایش یا کاهش مقدار فشار مورد نیاز دارد. اگر پمپ در بالاترین نقطه ساختمان قرار داده شود، نیاز به فشار آب برای سیستم آتش‌نشانی کمتر خواهد بود. این به این معنی است که پمپ کمترین هد را برای تأمین فشار مورد نیاز دارد.

این مسئله به طبیعت خودش این امکان را می‌دهد که در صورت خاموش بودن پمپ به هر دلیل، آب به صورت ثقلی (با تأثیر گرانش) برای تأمین فشار به سیستم آتش‌نشانی منتقل شود.

به این ترتیب، قرار دادن پمپ در بالاترین نقطه ساختمان علاوه بر کاهش نیاز به فشار آب، باعث ارزانی و کارایی بیشتر در عملکرد پمپ نیز خواهد شد.

فشار ثقلی چیست؟

فشار ثقلی به معنای این است که آب به دلیل وزن خود و تحت تأثیر نیروی جاذبه زمین، از بالا به سمت پایین حرکت می‌کند. این حرکت باعث ایجاد فشار در لوله‌ها می‌شود و به کاهش اصطکاک آب در دیواره‌های لوله‌ها کمک می‌کند.