ضوابط ملاک عمل سامانه های اطفا حریق 1399
دانلود فایل پی دی اف ضوابط ملاک عمل سامانه های اطفا حریق 1399
مقدمـه
رشد روزافزون جمعيت و نياز به مسكن و همچنين گسترش اماكن اداري، تجاري و .. در كلانشهر تهران، افزايش ساخت وساز را به دنبال داشته است. با استناد به آمار و ارقام حوادث ارجاع شده به اين سازمان، متأسفانه عدم آگاهي از اصول ايمني ساختمان ها و بعضاً كوتاهي افراد مسئول، هرساله حوادث و سوانح تلخ بسياري را موجب شده و خسارات مالي و جاني فراواني را به شهروندان محترم تحميل مينمايد.
سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني شهرداري تهران بهعنوان چشم و متولي ايمني شهر ، با توجه به رشد حريق و حوادث همه تلاش وسعي خود را معطوف به رعايت نكات ايمني در معماري، ساختار و دسترسي كاربري هاي جديد و موجود شهري نموده و اميدوار است با همكاري همه نهادهاي ذي ربط ازجمله سازمان نظاممهندسي، مقررات ملي ساختمان، سازمان استاندارد،شهرداري، مركز تحقيقات ساختمان و مسكن، شاهد توسعه روزافزون ايمني شهري به ويژه در بخش سازههاي شهري باشیم.
مجموعه ضوابط و مقررات ايمني آتش نشاني، در سه بخش ضوابط ايمني معماري، ضوابط ايمني تأسيسات مكانيكي و ضوابط ايمني تأسيسات الكتريكي گردآوري شده است.
ضوابط سامانه هاي اطفاي حريق شامل ضوابط مرتبط با شبكه هاي آتش نشاني كه مشتمل بر مخزن آب، پمپ هاي آب، لوله كشي و اتصالات و جعبه هاي آب آتش نشاني در پاركينگ ها و طبقات و همچنين شبكه هاي بارنده يا اسپرينكلر كه به عنوان يكي از مهمترين مؤلفه هاي حفاظت ساختمان در مقابل حريق شناخته ميشود، منتشر ميشود. وجود شبكه بارنده به شرط آنكه در نگهداري آن دقت شود، در توسعه ايمني به قدري مؤثر است كه در بعضي از كشورهاي بزرگ اروپايي از جنگ جهاني دوم تاكنون هيچ مرگ و مير ناشي از وقوع آتش سوزي در اين ساختمان ها حتي براي يك مورد هم گزارش نشده است.
بديهي است گردآوري چنين مجموعه هايي هيچگاه خالي از اشكال نبوده و اين سازمان اميد دارد تا با تكيه بر پيشنهادات و راهنمايي هاي ارزشمند شما مهندسين و مخاطبين گرامي، با اصلاح و بازنويسي اين ضوابط، در راستاي هرچه بهتر و كاملتر شدن اين مجموعه گام بردارد.
١ تعاريف
1-1 رايزر
لوله عمودي مربوط به سيستم آتش نشاني (لوله اي ستاده، شبكه اسپرينكلر يا مشترك) كه ممكن است بهصورت خشك، تر يا تركيبي اجرا شود.
رايزر خشك: رايزر خشك لوله اي است به شكل عمودي كه در حالت عادي خالي از آب بوده و در هر طبقه به يك خروجي متصل ميگردد. رايزر خشك به آب شهري يا منبع تأمين آب متصل نبوده و به وسيله ورودي هاي پيش بيني شده ميتواند توسط پمپ هاي خودروي آتش نشاني تغذيه شود. اين رايزر به آتش نشان ها اجازه ميدهد بدون اتلاف وقت براي لوله كشي عمودي از محل خودروي آتش نشاني تا طبقات فوقاني ساختمان، به راحتي و با استفاده از يك بند لوله استاندارد آتش نشاني، آتش سوزي را در هر طبقه ساختمان مهار نمايند.
رايزر تر: رايزر تر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاي حريق ساختمان متصل است. در اين روش امكان تغذيه سيستم توسط پمپ خودروي آتش نشاني وجود ندارد.
رايزر تركيبي: در سيستم تركيبي، لوله عمودي رايزر همواره داراي آب بوده و به منبع تأمين آب سيستم اطفاء حريق متصل است. علاوه بر آن اين سيستم داراي انشعاب مخصوص خودروهاي آتش نشاني بوده كه در صورت نياز ميتواند توسط پمپ خودروهاي آتش نشاني تغذيه گردد.
رايزر مشترك: در اين روش تنها يك رايزر جهت تأمين آب سيستم اسپرينكلر و همچنين سيستم لوله ايستاده استفاده ميشود.
استفاده از اين روش مستلزم رعايت سايز مناسب و همچنين نكات طراحي مربوط به نحوه انشعاب گيري (به فصل ٥ مراجعه شود) ميباشد.
١ -٢ سيستم لوله ايستاده ( Standpipe )
آرايشي از لوله كشي، شيرآلات، اتصالات شيلنگ و ساير تجهيزات نصب شده در ساختمان يا سازه با اتصالات شيلنگ كه به گونه اي جانمايي شدهاند كه توانايي تخليه آب به منظور اطفاي حريق، حفاظت از متصرفين و همچنين حفاظت از سازه و محتويات آن را داشته باشند.
١ -٣ سيستم شبكه بارنده خودكار ( System Sprinkler )
متشكل از منبع يا منابع تأمين آب، یک يا چند منطقه اسپرينكلر، شير كنترل اصلي و چيدمان لوله هاي متصل به اسپرينكلرها ميباشد. سيستم اسپرينكلر خودكار به منظور كشف و اطفاء يا كنترل حريق با عامل اطفايى آب بوده كه اساسًا عمل كنترل در اين سيستم در مرحله اوليه رشـد حريق انجام گرفته و از اين جهت در جلوگيرى از بروز خسارات بعدى بسيار مؤثـر است و صدمات آتش سوزى را به حداقل ميرساند.
سيستم اسپرينكلر معمولاً كل ساختمان را تحت پوشش قرار ميدهد. برخى اوقات مراجع ذي صلاح اجراى سيستم اسپرينكلر را فقط به منظور حفظ جان افراد و خروج ايمن متصرفين از ساختمان توصيه مينمايند و ممكن است فقط قسمت هاي محدودى كه موردنظر مراجع ذي صلاح است تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرند
4-1 سيستم اطفاي غير خودكار
سيستمي كه به صورت غير خودكار و توسط متصرفين، نيروهاي آموزش ديده و يا آتش نشانان مورد استفاده قرار ميگيرد.
5-1 سيستم اطفاي خودكار
سيستم اطفاي حريقي كه بدون دخالت عوامل انساني و به صورت مستقل يا توسط سيستم اعلام حريق فعال شده و حريق را كنترل يا اطفاء مينمايد.
6-1 شيلنگ نواري ( Flat Lay )
اين شيلنگ در حالت بدون آب، به شكل يك نوار تخت دور قرقره يا روي رك مخصوص قرار ميگيرد. جهت استفاده بايد ابتدا به صورت كامل روي زمين پهن شده و سپس با باز نمودن شير آب، پر از آب شود. استفاده از اين شيلنگ ها مخصوص افراد آموزش ديده ميباشد. در حال حاضر در برخي از متون، اشتباهاً به اين نوع شيلنگ، شيلنگ فايرباكس يا شيلنگ كنفي نيز گفته ميشود.
7-1 شيلنگ لاستيكي نيمه سخت
اين شيلنگ معمولاً از جنس لاستيك بوده و حالت ظاهري آن در شرايط بدون آب و آبگيري شده، مشابه هم است. استفاده از اين شيلنگ ساده و بدون نياز به آموزش بوده و جهت استفاده متصرفين در مراحل اوليه حريق در نظر گرفته ميشود. در حال حاضر در برخي از متون، به اشتباه به اين نوع شيلنگ، شيلنگ هوزريل نيز گفته ميشود.
8-1 ايستگاه شيلنگ
محلي كه در آن انشعابات شيلنگ هاي آتش نشاني جانمايي شده و ميتواند مجهز به ادواتي نظير قرقره نگهدارنده شيلنگ، شيلنگ، نازل و ادوات جانبي و همچنين خاموش كننده هاي دستي باشد.
9-1 رك مخصوص شيلنگ نواري
محلي كه به منظور قرارگيري يك يا چند بند شيلنگ نواري آتش نشاني تعبيه ميشود. اين محل ميتواند جهت حفاظت بيشتر داخل كابينت مخصوص قرار گيرد.
10-1 سر لوله هاي چرخشي
نوع خاصي از سرلوله كه به دليل عدم آب بندي صحيح، تجمع ذرات داخل لوله ها در پشت سرلوله و گرفتگي آن و مهمتر از آن سختي كاركرد با آنها براي متصرفين، استفاده از آنها توصيه نمي گردد. اين سرلوله ها فاقد اهرم كنترل هستند.
11-1 آتش نشاني اتصال (Fire Department Connection)
اتصال مخصوص نيروهاي آتش نشاني كه به شبكه لوله كشي خشك يا تركيبي داخل ساختمان مرتبط بوده و توسط پمپ خودروي آتش نشاني، تغذيه ميشود.
12-1 انشعاب كمكي آتشنشاني
انشعابي از شبكه آب شهري كه بهطور مستقل از انشعاب آب مصرفي و توسط سازمان آب، تحت عنوان انشعاب آب آتشنشاني
به ساختمان متصل ميگردد.
13-1 شبكه آب آتش نشاني
اين شبكه شامل منبع آب آتش نشاني، لوله هاي آبرساني، جعبه هاي آتش نشاني، شيرهاي كنترل و متعلقات، منبع تأمين آب و .. ميباشد. تنها مصرف مجاز از شبكه آب آتش نشاني، به منظور اطفاء حريق بوده و هرگونه برداشت ديگري با مقاصد متفاوت (آبياري فضاي سبز، تأمين آب سيستم سرمايش يا گرمايش ساختمان، شستشوي محيط و ..) از اين شبكه مجاز نميباشد.
14-1 كلكتور ورودي پمپ
كلكتور ورودي وظيفه رساندن آب به ورودي هاي پمپ ها را داشته و توسط لوله هاي ارتباطي به مخزن تأمين آب آتش نشاني
متصل ميگردد.
-١ -١٥ كلكتور خروجي پمپ
كلكتور خروجي وظيفه جمع آوري آب پمپاژ شده توسط پمپ ها را دارد كه آن را به سمت رايزرهاي اصلي آتش نشاني هدايت
مينمايد.
16-1 فشارسنج ( Manometer )
وسيله اي كه جهت سنجش ميزان فشار سيال داخل يك لوله يا مخزن يا يك شبكه بسته و نمايش آن به كار ميرود.
17-1 پرشرسوئيچ (Presure Switch)
وسيله اي قابل تنظيم با امكان ارسال فرمان به تجهيزات ديگر، كه در صورت كاهش فشار از حدي مشخص و يا افزايش فشار
به بيش از مقداري مشخص، فرمانهاي متناوبي صادر مينمايد .
18-1 شير تست ( Valve Test )
شيري كه جهت اطمينان از صحت عملكرد يك سيستم، نظير پمپ ها يا شاخه اي از خطوط شبكه بارنده نصب و استفاده
ميشود.
19-1 شير دروازهاي با رزوه بلند ( Y & OS )
نوعي شير دروازه اي كه معمولاً جهت كنترل جريان آب در سيستم هاي شبكه بارنده آتش نشاني به كار رفته و قسمت رزوه آن
( Stem ) بيرون از بدنه شير بوده و با باز شدن يا بسته شدن شير، از بدنه شير بيرون زده يا داخل آن فرو ميرود. ويژگي آن
اين است كه با نگاه كردن به آن ميتوان از باز و بسته بودن آن اطلاع پيدا كرد.
20-1 شير يكطرفه (valve Check)
نوعي شير كه تنها در يك جهت به سيال اجازه عبور ميدهد. در مواردي كه جهت عبور سيال مهم باشد از اين تجهيز به منظور
ايجاد محدوديت در حركت سيال، استفاده ميشود.
21-1 شير كنترل (Valve Control)
شيري كه جريان آب را در سيستم هاي اطفاء حريق كنترل مينمايد. نيازمند استاندارد ملي می باشد.
22-1 شير توپكي ربع گرد ( valve Ball )
نوعي شير توپكي كه داراي يك اهرم با قابليت حركت ٩٠ درجه جهت كنترل جريان بوده و از يك قطعه توپي شكل جهت
قطع جريان استفاده ميكند. اين شير در سيستم لوله كشي گاز ساختمان نيز به طور گسترده مورد استفاده قرار ميگيرد.
23-1 شير دروازهاي ( valve Gate )
نوعي شير قطع و وصل جريان كه داراي فلكه اي پيچشي جهت كنترل جريان بوده و از ي ك گُوِه براي قطع جريان استفاده
ميكند. شيرآلات قطع و وصل جريان آب در لوله كشي آب بهداشتي آشاميدني نيز عمدتاً از اين نوع هستند.
24-1 شير يكطرفه هشداردهنده سيستم اسپرينكلر ( Valve Check Alarm Wet )
نوعي شير يكطرفه كه معمولاً در سيستم هاي اسپرينكلر به كار رفته و داراي فشارسنج ميباشد. اين وسيله ميتواند به صورت
پكيج متشكل از مكانيزم تشخيص جريان و ارسال سيگنال به سيستم اعلام حريق، شير تخليه و زنگ هشدار مكانيكي بوده و
استفاده از آن در ابتداي رايزرهاي اسپرينكلر توصيه ميشود.
25-1 منبع انبساط ( Chamber )
نوعي مخزن تحت فشار كه وظيفه كنترل و كاهش شوكه اي ناشي از افزايش فشار سيستم لوله كشي را دارد.
26-1 استاندارد
تجهيزات و مصالحي كه داراي استاندارد مشخص مناسب براي توليد بوده و توسط سازمان ملي استاندارد ايران تائيد شده يا
داراي استانداردهاي معتبر بين المللي باشند.
27-1 فهرست شده (Listed)
تجهيزات، مصالح و يا خدمات مشمول در فهرست منتشره شده توسط نهاد قانوني مسئول كه مورد ارزيابي (شامل آزمون و
ارزيابي مصالح و يا توليد تجهيزات و ارزيابي خدمات به صورت دوره اي) قرار ميگيرند و اين فهرست بيانگر اين موضوع است كه
تجهيزات، مصالح و خدمات، مطابق با مقررات، دستورالعمل ها ، استانداردها و معيارهاي فني مصوب بوده و مناسب بودن آنها
براي هدف مشخصي تائيد شده باشند.
در اين دستورالعمل، منظور از فهرست شده، تجهيزات و مصالحي هستند كه توسط موسسه هاي داخلي يا بين المللي معتبر و
مورد تائيد سازمان آتش نشاني تهران نظير سازمان ملي استاندارد، مركز تحقيقات راه، مسكن و شهرسازي، UL، Vds، FM،
LPCB و غيره مورد آزمون قرارگرفته و عملكرد صحيح آنها از طريق بررسي اسناد فني رسمي، جهت به كار بردن در
سيستم هاي ايمني و آتش نشاني، مورد تائيد قرار گرفته شده باشد. اين محصولات در سايت رسمي سازمان آتش نشاني (بخش ليست تجهيزات اطفاي حريق) قابل رويت هستند.
28-1 اسپرينكلر، بارنده ( Sprinkler )
وسيله اطفاء يا كنترل حريق است و هنگاميكه حباب شيشه اي حساس به حرارت آن تا دماي مشخصي گرم ميشود، به صورت
خودكار عمل كرده و آب را در منطقه تحت پوشش خود تخليه ميكند.
29-1 اسپرينكلر پايين زن ( Sprinkler Pendent )
نوعي اسپرينكلر كه جريان آب را به سمت پايين تخليه ميكند.
30-1 اسپرينكلر ديواري ( Sprinkler Sidewall )
نوعي اسپرينكلر كه با دفلكتور خاص كه توانايي تخليه بخش عمده آب خود را به صورت نيمدايره و در جهت مخالف ديوار
مجاور خود، دارد.
31-1 اسپرينكلر بالا زن (Sprinkler Upright)
اسپرينكلري است كه جريان آب را به سمت بالا تخليه كرده و آب پس از برخورد به دفلكتور تغيير جهت داده و به سمت پايين
زمين برميگردد.
32-1 اسپرينكلر پوشش گسترده
نوعي اسپرينكلر اسپريكننده است كه مساحتي بيشتر از انواع ديگر اسپرينكلرها را ميتواند تحت پوشش خود قرار دهد.
33-1 اسپرينكلر پاسخ سريع (QR )
نوعي اسپرينكلر اسپريكننده كه داراي حباب شيشه اي با سرعت عكس العمل بيشتري نسبت به اسپرينكلرهاي پاسخ استاندارد ميباشد كه نرخ اين پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه) و يا كمتر بوده و به عنوان اسپرينكلر پاسخ سريع براي مقاصد موردنظر 1/٢ فهرست ميشود. استفاده از اين نوع اسپرينكلر ميتواند در بسياري از موارد منجر به كاهش قابل توجه ناحيه طراحي و به دنبال آن آبدهي پمپ و حجم مخزن ذخيره خواهد شد.
34-1 اسپرينكلر مسكوني (Residential)
1/٢ نوعي اسپرينكلر پاسخ سريع است كه حباب شيشهاي با نرخ پاسخ زماني ٥٠ (متر – ثانيه ) و يا كمتر دارد و براي محافظت
از واحدهاي مسكوني فهرست ميشود.
35-1 اسپرينكلر اسپري كننده
اسپرينكلري كه توانايي قابل قبولي در كنترل طيف گستردهاي از گروه هاي مختلف آتش سوزي ها را دارد.
36-1 اسپرينكلر اسپري كننده استاندارد
اسپرينكلري كه منطقه تحت پوششي مطابق با جداول 1-5-4 الف، ب و ج داشته باشد.
37-1 واحد مسكوني (براي نصب و راه اندازي اسپرينكلر)
واحد مسكوني به يك يا چند اتاق كه براي زندگي يك يا چند نفر طراحي شده است گفته ميشود و ميتواند شامل امكاناتي
مثل آشپزخانه، هال، سرويس بهداشتي و اتاقخواب و غيره باشد.
38-1 اتاق كوچك
اتاقي در محيط كم خطر كه سازهاي غير مسدودكننده داشته و مساحت آن كمتر يا برابر با ٧٥ مترمربع است.
39-1 ارتفاع سقف (Height Ceiling)
فاصله بين كف تا وجه زيرين سقف يا بام در يك ناحيه ميباشد.
40-1 سقف مسطح
سقفي پيوسته كه در يك صفحه قرار داشته باشد.
41-1 سقف افقي
سقفي كه شيب آن برابر يا كمتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.
42-1 سقف شيبدار
سقفي كه شيب آن بيشتر از 1 در ٦ (1٦.٦ درصد) باشد.
43-1 سقف صاف
سقفي كه در آن برجستگي يا تو رفتگي قابل ملاحظه اي وجود نداشته باشد.
44-1 سيستم لولهكشي اسپرينكلر
سيستمي متشكل از شبكه لوله كشي كـه مطابق با استانداردهاي مهندسي محافظت در برابر آتـش طراحي شده و شامل
اسپرينكلر، منبع تأمين آب، شير كنترل، هشداردهنده جريان آب و شير تخليه ميباشد كه ميتواند توسط حرارت آتش فعال
شده و آب را روي منطقه آتش سوزي تخليه كند.
در سيستم هاي متداول در ساختمان ها، در صورت بروز حريق، تنها اسپرينكلر يا اسپرينكلرهايي كه در مجاورت حريق باشند
فعال شده و برخلاف تصـور عامه افراد به هيچ وجه تمامي اسپرينكلرها به طور همزمان شروع به تخليه و پاشش آب نمي نمايند. آتشسوزيه اي گذشته نشان داده كه در ساختمان هاي داراي سيستم اسپرينكلر خودكار، بهندرت كسي دچار
سوختگي شديد يا فوت شده است.
45-1 سيستم طراحي شده بر اساس محاسبات هيدروليكي ( System Designed Hydraulically )
سيستم اسپرينكلري كه در آن سايز لوله ها بر اساس محاسبه افت فشار آب در شبكه لوله كشي تعيين ميشود. بر اساس اين
روش به ازاي هر واحد سطح كف فضاي طراحي مقدار مشخصي از آب بايد تخليه شود. طراحي سيستم اسپرينكلر بر اساس
محاسبات هيدروليكي منجر به كاهش قابل توجه سايز لوله ها و هزينه هاي لوله كشي سيستم شده و ارجحيت دارد.
46-1 سيستم لوله كشي با جداول پيش تعيين شده ( System Schedule Pipe )
سيستم اسپرينكلري كه در آن اندازه لوله ها توسط جداول پيش تعيين شده انتخاب ميشود كه در آن با توجه به طبقه بندي
تصرف و تعداد اسپرينكلرها اندازه لوله ها مشخص ميشود لازم به ذكر است طراحي با اين روش عموماً منجر به افزايش هزينه ها ميشود.
47-1 سیستم لوله تر اسپرینکلر(Wet Pipe Sprinkler System )
سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكاري متصل به سيستم لوله كشي داراي آب متصل به منبع آب به گونه اي كه آب موجود در سيستم بلافاصله پس از فعال شدن اسپرينكلرها در اثر حرارت آتش، تخليه ميشود.
48-1 سيستم اسپرينكلر لوله خشك (System Sprinkler Pipe Dry)
سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار كه به يك سيستم لوله كشي حاوي هوا يا نيتروژن تحتف شار متصل بوده
و به محض كم شدن فشار، به سبب تخليه از يك خروجي سيستم (نظير عمل كردن يك اسپرينكلر)، يك شير مخصوص، تحت
عنوان شير لوله خشك، توسط فشار آب سيستم، باز شده و آب داخل شبكه لوله كشي جريان پيدا كرده و از اسپرينكلرهاي
فعال شده، خارج ميشود.
49-1 سيستم اسپرينكلر پيش عملگر ( System Sprinker Preaction )
سيستم اسپرينكلري مجهز به اسپرينكلرهاي خودكار متصل به سيستم لوله كشي حاوي هوا (تحت فشار يا غير تحت فشار) كه در آن فرمان باز شدن شير اصلي آب به كمك سيستم اعلام حريق صادر ميگردد.
50-1 شير تنظيم فشار ( valve requlating Presure )
وسيله اي كه باهدف كاهش، محدود كردن و تنظيم فشار آب طراحي شده است.
51-1 شاخه ها (Branch Lines)
لوله هايي كه آب اسپرينكلرها را به طور مستقيم تأمين ميكند.
52-1 لوله هاي اصلي (Mains Cross)
لوله هايي كه آب شاخه ها را به طور مستقيم تأمين ميكند.
53-1 لوله هاي اصلي تغذيه كننده (Mains Feed)
لوله هايي كه لوله هاي اصلي را به طور مستقيم يا از طريق رايزرها تغذيه ميكند.
54-1 سيستم هاي نظارتي هشداردهنده ( Device Supervisory )
تجهيزاتي كه براي نظارت بر شرايط و وضعيت اجزاء شبكه اسپرينكلر خودكار و آب آتش نشاني و ..طراحي شده است.
55-1 هشداردهنده جريان آب (Device Alarm Waterflow)
وسيله اي كه حركت آب در سيستم را تشخيص داده و به صورت مكانيكي يا الكتريكي تجهيزات موردنظر هشداردهنده شنيداري
يا ديداري را فعال ميكند.
56-1 ساختارهاي مسدودكننده ( Construction Obstructed)
ساختارهاي پانلي يا ساير ساختارها مانند تيرها، خرپاها و يا ساير اجزا كه به نحوي مانع انتقال حرارت يا توزيع آب ميشود و
به طور عمده بر توانايي اسپرينكلرها براي كنترل يا اطفاي حريق تأثير ميگذارند.
57-1 ساختارهاي غير مسدودكننده (Construction Obstructed-Un)
ساختارهايي كه در آن تيرها، خرپاها و ساير قطعات به گون هاي هستند كه مانع جريان گرما و يا توزيع آب نشده و بر روي توانايي
اسپرينكلرها در كنترل يا اطفاي حريق تأثيرگذار نمي باشند. ساختارهاي غير مسدودكننده، اعضاي سازهاي افقي توخالي دارند
كه در آن، بازشوها حداقل ٧٠ درصد مساحت سطح مقطع را تشكيل دادهاند و فاصله بين اعضاي سازه از يكديگر بيشتر از
٢.٣ باشد.
58-1 گروه بندي ساختمان ها
در اين دستورالعمل، سه گروه ساختماني بر اساس نوع و ساختار تصرف مطابق ذيل تعريف شده است. لازم به ذكر است اين
گروه بندي ها تنها منحصر به برخي الزامات اين دستورالعمل بوده و قابل تعميم به ساير دستورالعمل ها و استانداردها نميباشد.
در خصوص ساير تصرفاتي كه در اين قسمت به آنها اشاره نشده است، بايد طبق نظر مقام قانوني مسئول عمل شود.
* منظور از مساحت، زيربناي كل ساختمان شامل تمامي طبقات و قسمتها است.
** منظور از ارتفاع، فاصله كف آخرين طبقه تا تراز معبر دسترسي مجاور ساختمان است.
*** براي تصرفات تجاري حداكثر ٢ طبقه كه مجموع متصرفين آنها كمتر از ٥٠ نفر باشد، ميتوان گروه ساختمان را 1S در نظر
گرفت.
١ -٥٩ حداقل الزامات گروه بندي هاي مختلف
حداقل الزامات سيستم هاي اطفاي حريق گروههاي سه گانه ذكرشده در بند ٥٨-1 مطابق جدول ٥٩-1 ميباشد. در شكل
شماره ،٥٩-1 نماي شماتيك يك سيستم اطفاي حريق به همراه برخي متعلقات نمايش داده شده است.
*پيش از مطالعه اين جدول، تعاريف عبارات مورد استفاده در جدول، مورد مطالعه قرار گيرد.
** پيشنهاد مي شود به منظور حصول اطمينان بيشتر، شيرهاي يك طرفه در ساختمان هاي 2S و 3S از نوع فهرست شده باشد.
*** پمپ هاي مورد استفاده در ساختمان هاي 1S و 2S بايد بر اساس «دستورالعمل ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده توسط سازمان آتش نشاني، ساخته شوند. در خصوص ساختمان هاي 3S، مجموعه كامل پمپ بايد فهرست شده بوده و از يكي از نهادهاي ذي صلاح داخلي يا بين المللي، داراي تاييديه باشد.
استثناً تا اطلاع ثانوي، در راستاي حمايت از سازندگان و توليدات داخلي، به كارگيري پمپ هاي ساخته شده بر اساس دستورالعمل مذكور، صرفاً براي ساختمان هاي اداري و مسكوني گروه 3S با مشخصات ذيل، بلامانع ميباشد.
ساختمان فاقد هرگونه كاربري ديگر به جز اداري و مسكوني باشد.
- ارتفاع ساختمان (تراز كف آخرين طبقه نسبت به معبر دسترسي)، كمتر از ٤٥ متر باشد.
- فاصله ايستگاه پمپاژ تا بالاترين مصرف كننده كمتر از ٥٠ متر باشد
لازم به توضيح است، سازمان آتش نشاني توصيه اكيد مينمايد به منظور دستيابي به ضريب ايمني بالاتر، تمامي ساختمان هاي گروه 3S حتي در صورت احراز شرايط فوق نيز از مجموعه پمپ هاي آتش نشاني فهرست شده استفاده نمايند.
2 تذكرات كلي
2-1 سيستم هاي اطفاي آبي مطرح شده در اين دستورالعمل، مربوط به ساختمان هاي با كاربري تجاري، مسكوني و اداري
بوده و تعميم آن به كاربري ها و تصرف هاي حساس نظير پالايشگاه ها، نيروگاه ها، مراكز تسليحاتي، انبارها و غيره مجاز نيست.
در اين شرايط بايد از كدها و استانداردهاي معتبر و مرتبط جهت تكميل مطالب اين دستورالعمل استفاده گردد.
2-2 جهت تطابق با اتصالات مرسوم آتش نشاني تهران، كليه اتصالات آتش نشاني به كار رفته در سيستم هاي اطفاي حريق
بايد از نوع Storz باشد.
2-3 جهت كاهش هزينههاي اجرا و همچنين اطمينان از عملكرد صحيح سيستم، طراحي سيستم هاي اطفاي حريق به
روش محاسبات هيدروليكي توصيه ميگردد.
2-4 در اين دستورالعمل به ملزومات طراحي و اجراي سيستم هاي اطفاي دستي، شامل خاموش كننده هاي دستي و لوله هاي ايستاده (جعبه ها) آتش نشاني، سيستم اطفاي آبي خودكار (شبكه بارنده)، مخازن ذخيره آب، پمپ ها، ادوات و شيرآلات كنترلي پرداخته خواهد شد.
3 خاموش كننده هاي دستي
3-1 نكات عمومي
3-11 در هر قسمتي از بنا، با توجه به نوع مواد سوختني موجود و گروه حريق احتمالي، بايد خاموش كننده دستي با ماده
اطفايي مناسب (مطابق با جدول 1-1-٣) انتخاب و نصب گردد.
جدول -1-1-٣ خاموشكننده مناسب بر اساس گروه حريق
3-2-1 طبقه بندي حريق ها مطابق ذيل ميباشد. ( بر اساس NFPA )
حريق گروه A: حريق هاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيك ها
حريق گروه B: حريق هاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريس هاي نفتي، قير، روغن، رنگ هاي پايه روغني، حلالها، لاك هاي صنعتي، الكل ها و گازهاي قابل اشتعال
حريق گروه C: حريق هاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان
حريق گروه D: حريق هاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم
حريق گروه K: حريق هاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانهاي كه حاوي روغن هاي آشپزي (روغن و چربيهاي گياهي و
حيواني) هستند.
در طبقه بندي استاندارد انگلستان، حريق گروه B شامل مايعات قابل اشتعال ميباشد و گازها نيز خود به صورت مجزا در گروه
C قرار ميگيرند و به طبع آن مابقي گروه هاي حريق نيز تغيير ميكنند، به شرح ذيل:
حريق گروه A: حريق هاي ناشي از مواد سوختني معمولي، نظير چوب، پارچه، كاغذ، لاستيك و انواع پلاستيك ها
حريق گروه B: حريق هاي ناشي از مايعات قابل اشتعال، مايعات سوختني، گريس هاي نفتي، قير، روغن، رنگ هاي پايه روغني، حلال ها، لاك هاي صنعتي، الكل ها
حريق گروه C: گازهاي قابل اشتعال
حريق گروه D: حريق هاي ناشي از فلزات سوختني نظير منيزيم، تيتانيوم، پتاسيم، زيركنيوم، سديم و ليتيوم
حريق گروه E: حريقهاي ناشي از تجهيزات الكتريكي داراي جريان
حريق گروه F: حريق هاي ناشي از وسايل و تجهيزات آشپزخانه اي كه حاوي روغن هاي آشپزي (روغن و چربي هاي گياهي و
حيواني) هستند.
3-3-1 خاموش كننده هاي آتش نشاني بايد براي محافظت ساختمان و ساكنين بدون در نظر گرفتن ديگر سيستم هاي اطفاي
ثابت، تهيه و نصب گردند
3-2 تعداد خاموش كننده ها
3-2-1 نصب خاموش كننده كلاس A در تمامي فضاها الزامي است. به عبارت ديگر هر فضاي ساختماني كه داراي تصرف هايي با بار حريق كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد، بايد داراي يك خاموش كننده مناسب كلاس حريق A جهت حفاظت از ساختمان به علاوه خاموش كننده هاي كلاس B يا C يا هردوي آنها باشد. به منظور كاهش تعداد خاموش كننده ها در اين شرايط، ميتوان از خاموش كننده هاي نوع ABC نيز استفاده نمود.
3-2-2 در صورت استفاده از خاموش كننده نوع BC، بايد خاموش كننده نوع A مستقل با وزن مناسب نيز نصب شود.
3-3-2 در هر طبقه از تصرف، بايد حداقل يك خاموش كننده نصب شود.
3-4-2 در تصرفات مسكوني و اداري، به ازاي هر ٢ واحد، يك خاموش كننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله
دسترسي تا هر خاموش كننده از دورترين نقطه هر واحد، بيشتر از ٢٣ متر نباشد.
3-5-2 در پاركينگ ها حداقل ٢ خاموش كننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر خاموش كننده
از دورترين نقطه پاركينگ، بيشتر از 1٥ متر نباشد.
3-6-2 در تصرفات تجاري، به ازاي هر واحد تجاري زير 1٠٠ مترمربع 1 خاموش كننده ٦ كيلوگرمي و در واحدهاي تجاري
با مساحت 1٠٠ مترمربع و بيشتر حداقل ٢ خاموش كننده ٦ كيلوگرمي بايد نصب شود و حداكثر فاصله دسترسي تا هر
خاموش كننده از دورترين نقطه، بيشتر از 15 متر نباشد.
3-7-2 در تصرفات صنعتي بايد حداقل ٢ خاموش كننده ٦ كيلوگرمي نصب شود. حداكثر فاصله دسترسي تا هر خاموش كننده در تصرفات صنعتي خطر معمولي 1٥ متر و در تصرفات صنعتي پرخطر ٩ متر بايد باشد. (تعداد و اوزان بيان شده براي خاموش كننده ها در تصرفات صنعتي حداقل بوده و در صورت نياز اين مقادير بايد افزايش يابد.)
3-8-2 خاموش كننده هاي داخل واحد بايد با فاصله مناسب از هم و ترجيحًا نزديك درب هاي خروج باشد. حداقل يك عدد از خاموش كننده هايي كه داخل واحد نصب ميشود، بايد در مجاورت درب خروج (حداكثر فاصله ٣ متر) باشد.
3-3 جانمايي خاموش كننده ها
3-1-3 خاموش كننده هاي آتش نشاني بايد به نحوي جانمايي شوند كه حداكثر مسافت دسترسي به آنها مطابق مقادير
ذكرشده در بند ٢-٣ بوده و هيچگاه بيش از ٢٣ متر نشود.
3-2-3 نصب خاموش كننده آتش نشاني در كليه مكان هايي كه مقام قانوني مسئول ضروري تشخيص دهد، الزامي است.
3-3-3 در محل هاي ذيل، بايد خاموش كننده آتش نشاني چرخدار مناسب لحاظ گردد.
- اماكن پرخطر
- اماكني كه محدوديت حضور افراد وجود دارد
3-4-3 توزيع واقعي و صحيح خاموش كننده ها در يك ساختمان، تابع بازديد از ساختمان و در نظر گرفتن تمام شرايط آن
شامل پارتيشن ها،ديوارها، مسيرهاي دسترسي، موانع و غيره مي باشد. در عين حال مكان نصب خاموش كننده ها بايد داراي شرايط ذيل باشد:
- يكپارچگي در توزيع رعايت شده باشد
- دسترسي آنها آسان باشد
- از انبار مواد يا قرار گرفتن تجهيزات در مقابل آن در امان باشد
- در مجاورت مسيرهاي خروج باشد
- در مجاورت درب هاي ورود و خروج باشد
- امكان وارد آمدن صدمات فيزيكي به آنها به حداقل رسيده باشد
- در مقابل تابش مستقيم نور خورشيد و يا بارش باران و برف نباشد
- به سادگي قابل رؤيت باشد
4-3 الزامات نصب و اجرا
4-1-3 خاموش كننده هاي آتش نشاني ميبايست با انجام سرويس هاي دورهاي داراي كارايي مطلوب و مطمئن بوده و همواره
با شارژ كامل در محل تعبيه شده نصب باشند.
4-2-3 خاموش كننده مورد استفاده بايد داراي نشان استاندارد ملي ايران و يا داراي تأييديه معتبر بين المللي و مورد تائيد
سازمان آتش نشاني باشد.
4-3-3 شناسنامه مربوط به تاريخ بازرسي و شارژ قبلي و تاريخ شارژ مجدد بايد بر روي بدنه خاموشكننده ، بهصورت خوانا
و قابلرؤيت نصبشده باشد.
4-4-3 دستورالعمل استفاده از خاموش كننده ، بايد بر روي آن نصب شده و هنگام نصب، به وضوح قابل رؤيت باشد.
4-5-3 خاموش كننده بايد با بست متن اسب با نوع خاموش كننده به صورت محكم و پايدار نصب گردد.
4-6-3 خاموش كننده بايد در طول مسير خروج و نزديك خروج ها نصب شده و مسير دسترسي به آن كوتاه و عاري از وسايل
مزاحم و دست و پاگير باشد.
4-7-3 درصورتيكه جهت حفاظت، خاموش كننده داخل كابينت يا جعبه آتش نشاني قرار گيرد، قفل كابينت بايد از نوع
آسان بازشو بوده، با تابلوي مناسب محل نصب آن نمايش داده شود و استفاده از قفل جز در موارد خاص كه احتمال استفاده
غيرمجاز از خاموش كننده وجود دارد، ممنوع است.
4-8-3 خاموش كننده بايد به گونه اي نصب شود كه ارتفاع قسمت بالاي آن، از كف تمام شده بنا بسته به وزن خاموش كننده،
حداكثر مطابق شكل ٨-٤-٣ باشد. حداقل فاصله زير خاموشكننده تا زمين نبايد كمتر از 1٠ سانتيمتر باشد.
4-9-3 در اتاق ها و فضاهاي بزرگ (مانند سالن كنفرانس) كه حذف تمامي موانع ديداري خاموش كننده امكانپذير نيست،
بايد از علائم راهنماي مناسب نشان دهنده مكان خاموش كننده استفاده گردد.
4-10-3 در صورت استفاده از علائم راهنما رعايت موارد ذيل الزامي است:
- در نزديكي و مجاورت خاموش كننده نصب گردند.
- در مسير تردد و در شرايط عادي قابل رؤيت باشند.
- نورتاب باشد.
4-11-3 خاموش كننده هايي كه وزن كل آنها كمتر از 1٨ كيلوگرم باشد، بايد به نحوي نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي
خاموش كننده از كف زمين بيشتر از 1٥٠ سانتيمتر نباشد.
4-12-4 خاموش كننده هايي كه وزن كل آنها بيش از 1٨ كيلوگرم باشد (غير از خاموش كننده هاي چرخدار) بايد به نحوي
نصب گردند كه ارتفاع نقطه بالايي خاموش كننده از كف زمين بيشتر از 1٠٠ سانتيمتر نباشد.
4 اسپرينكلر
تذكرمهم: به منظور آگاهي كامل از ضوابط و مقررات طراحي سيستم هاي اسپرينكلر، به نشريه شماره ض-843 مركز تحقيقات
راه، مسكن و شهرسازي با عنوان «دستورالعمل طراحي و نصب شبكه هاي بارنده خودكار اطفاي حريق (اسپرينكلرها)» كه به
عنوان مدرك فني پشتيبان مقررات ملي ساختمان منتشر شده است مراجعه گردد. در اين فصل صرفاً خلاصه اي از مطالب
مربوطه ارائه شده است.
4-1 نكات عمومي
4-1-1 كليه بندهاي مربوط به طراحي اسپرينكلر (شبكه بارنده ) با فرض اينكه آتش سوزي فقط از يك نقطه در ساختمان
شروع خواهد شد، نگارش شده است.
4-2-1 با توجه به اينكه بسياري از تجهيزات سيستم اسپرينكلر بر اساس واحدهاي آمريكايي تائيد ميشوند، در متن پيش
رو به هر دو واحد مرسوم اندازه گيري، اشاره شده است. براي تبديل واحدها ميتوان از جدول ٢-1-٤ استفاده نمود.
4-3-1 پاركينگ ها و محل پارك خودروها و مسير تردد آنها بايد به طور كامل تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار گيرد.
اجراي يك يا دو اسپرينكلر، به ازاي هركدام از خودروهاي پاركينگ، اصولي نبوده و كليه فضاهاي پاركينگ، شامل محل هاي
پارك خودرو، مسيرهاي تردد و رمپ ها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار گيرد.
4-4-1 كليه قسمت هاي تصرفات تجاري نظير واحدها و راهروهاي تجاري، بايد به طور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار
گيرند.
4-5-1 ساختمان هاي بلندمرتبه (بالاي ٢٣ متر) بايد به طور كامل تحت پوشش شبكه بارنده قرار گيرند. در ساختمان هايي
كه به طور كامل تحت پوشش شبكه بارنده هستند، كليه فضاها نظير اتاق هاي خواب، هال و پذيرايي، نهارخوري و آشپزخانه و
غيره به جز سرويس هاي بهداشتي ميبايست تحت پوشش كامل شبكه بارنده قرار بگيرند. كمدهاي لباس در تصرف هاي مسكوني تا مساحت حداكثر ٢.٢ مترمربع نيازي به نصب اسپرينكلر ندارند. انباري با هر مساحتي، مستلزم نصب اسپرينكلر است.
4-6-1در اتاق هاي برق، اگر اتاق فقط به تجهيزات برقي نوع خشك اختصاص داشته باشد و هيچگونه ماده قابل اشتعال
ديگري در آنجا انبار نشود، ميتوان از نصب اسپرينكلر چشم پوشي نمود.
4-7-1 سالن هاي اجتماعات، آمفي تئاترها و فضاهاي تجمعي، بايد به طور كامل تحت پوشش شبكه بارنده باشند.
4-8-1 انبارهاي اجناس و باراندازها، بايد تحت پوشش كامل شبكه بارنده نوع مناسب قرار گيرند.
4-9-1 سيستم اسپرينكلر، بايد هرسال توسط افراد مجاز، مورد آزمايش و بازبيني قرار گيرد.
4-2 دسته بندي ساختمان ها و سيستم ها (جهت طراحي سيستم اسپرينكلر)
4-2-1 ساختمان ها را بر اساس قابليت سوختن مواد موجود، مقدار مواد قابل اشتعال، ارتفاع كالاي انبارشده و نرخ حرارت
آزاده شده به ٥ دسته تقسيم بندي ميشود، لازم به ذكر است اين دسته بندي تنها براي طراحي سيستم هاي اسپرينكلر
كاربرد داشته و قابل تعميم به ساير بخش ها و سيستم ها نيست.
الف) محيط كم خطر (Hazard Light)
ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار، قابليت اشتعال و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در آن كم باشد. ساختمان هاي
اداري، مسكوني و بيمارستانها در اين دسته قرار مي گيرند. اطفاء اين كلاس از ساير كلاسها سادهتر بوده و به آب كمتري نياز
دارد. نمونههايي از مكانهاي كمخطر عبارتاند از: اماكن مذهبي، باشگاه و كلوپ، آموزشگاه، بيمارستان، مؤسسات، كتابخانه هاي كوچك، خانه سالمندان، موزه، دفاتر اداري، محل هاي مسكوني، سالن تئاتر، كنفرانس به استثناء صحنه نمايش، فضاي
زيرشيرواني.
ب) محيط خطر معمولي، گروه يك (Group – Hazard Ordinary1)
ساختمان يا بخشي از ساختمان كه قابليت اشتعال مواد موجود در آن كم باشد، مقدار و نرخ حرارت آزاده شده مواد موجود در
آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. مكان هاي مثل رستوران ها و پاركينگ ها شامل اين كلاس
هستند. نمونه هايي از مكان هاي خطر معمولي گروه يك عبارتاند از: پاركينگ خودرو و نمايشگاه، نانوايي، توليد نوشيدني،
توليد كنسرو، توليد لبنيات، كارخانهها توليد تجهيزات الكترونيكي، واحد پردازش الكترونيكي، توليد محصولات شيشهاي،
لباسشويي و ..
ج) محيط خطر معمولي، گروه دو (2 Group – Hazard Ordinary)
ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود در آن بالاتر از متوسط، نرخ حرارت آزاده شده مواد در
آن متوسط و ارتفاع مواد انبارشده از ٨ فوت (٢.٤ متر) كمتر باشد. نمونه هايي از مكان هاي خطر معمولي گروه دو عبارتاند از:
سوپرماركت و هايپرماركت هاي بزرگ، اماكن تجاري داراي قابليت عرضه محصول در قفسه با مقادير بالا (نظير سوپرماركت و
هايپرماركت، مراكز خريد و مال، فروشگاه هاي لباس و ..)، آسياب غلات، نجاري و ساخت محصولات چوبي، توليد لاستيك
خودرو، شيريني پزي، توليد منسوجات، چاپ و نشر، تعميرگاه خودرو، خشكشويي، توليد محصولات چرمي، توليد و پردازش
محصولات كاغذي (صحافي، دفترسازي و ..)، كارگاه هاي ماشيني، توليد كاغذ، بازرگاني، كارگاه تزريق پلاستيك، و ..
د) محيط پرخطر، گروه يك (1 Group – Hazard Extra)
ساختمان يا بخشي از ساختمان كه مقدار و قابليت اشتعال مواد موجود بسيار بالاست، نرخ حرارت آزاده شده در آن زياد،
سرعت گسترش حريق در اين گروه بالاست ولي مقدار مايعات قابل اشتعال، بسيار كم است كارگاه هاي ريخته گري و چاپخانه
هايي كه از مركب هايي با نقطه اشتعال كم تر از 1٠٠ درجه فارنهايت استفاده ميكنند در اين كلاس قرار ميگيرند. كارگاه هايي
كه در آنها ماشين آلاتي وجود دارد كه از روغن هيدروليك تحت فشار استفاده شده و خطر نشت روغن وجود دارد، نمونه هايي
از محيط هاي پرخطر گروه يك عبارتاند از: آشيانه هواپيما (به جز آنهايي كه ملزم به استفاده از سيستم فوم هستند)، كارگاه هاي مبلمان سازي با ابر و فوم هاي پلاستيكي، توليد تخته هاي چوبي چندلايه و نئوپان ، ريخته گري، دايكاست، بازيافت، تركيب و خشك كردن لاستيك ها، چاپ (استفاده از مركب هايي كه نقطه اشتعال آنها كمتر از 1٠٠ درجه فارنهايت يا ٣٨ درجه
سانتيگراد باشد)، كارگاه چوب بري، نساجي و ..
4-2-2 سيستم هاي اسپرينكلر به طوركلي به چهار نوع متفاوت تقسيم ميشوند.
الف) سيستم اسپرينكلر لوله تر
سيستم اسپرينكلر لوله تر، ساده ترين، رايج ترين، اقتصادي ترين سيستم در مقايسه با ديگر سيستم هاي اسپرينكلر ميباشد و
علاوه بر موارد مذكور، هزينه تعميرات و نگهداري اين سيستم نيز بسيار پايين تر از ساير سيستم ها ميباشد. به علت پر بودن
لوله ها از آب، به محض باز شدن اسپرينكلر، آب تخليه شده و زمان عكس العمل سيستم كاهش مييابد، به دليل كمتر بودن
تجهيزات در اين سيستم، احتمال خرابي نيز كمتر شده و سيستم قابل اطمينان تر خواهد بود، به طوركلي اگر دماي محيط در
سردترين شرايط بيشتر از ٤ درجه سانتيگراد باشد، در اكثر موارد سيستم هاي تر به كار گرفته ميشوند.
ب) سيستم اسپرينكلر لوله خشك
هنگاميكه دماي هواي محيط كمتر از ٤ درجه سانتيگراد و يا در شرايطي كه نتوان دماي محيط را بيش از آن دما نگه داشت
(مانند سردخانه ها) سيستم هاي اسپرينكلر خشك به كار گرفته ميشوند. درون لوله ها از نيتروژن با هواي فشرده استفاده شده و آب در محيط گرم (بيش از ٤ درجه سانتيگراد ) قرار داده ميشود. ضمناً استفاده از روش لولهكشي شبكهاي (Gridded (در سيستم هاي خشك مجاز نميباشد. نسبت بين فشار هوا به فشار آب كه بهوسيله كارخانه سازنده شيرها تعيين ميشود، كمك ميكند تا شيرها در حالت نرمال بسته بمانند. اغلب در سيستمهاي خشك از اسپرينكلرهاي رو به بالا استفاده ميشود تا از
رسوب گرفتن اسپرينكلر و يخ زدن آن در آنها جلوگيري شود. در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي آويزان، اسپرينكلر بايد
روي «خم رو به پايين» (bend Return)نصب شود. اين ضابطه به طراحي سيست مهاي لوله خشك نميپردازد.
ج) سيستم هاي پيش عملگر
د) سيستمهاي سيلابي
4-3 قوانين كلي نصب اسپرينكلرها
4-1-3 تنها اسپرينكلرهاي نو و جديد مجاز به نصب در سيستم ميباشند.
4-3-2 اگر اسپرينكلري به هر دليل از سيستم جدا شود، نصب مجدد آن مجاز نيست.
4-3-3 اسپرينكلرها بايد از نوع فهرست شده باشند.
4-4-3 كليه اجزاي استفاده شده در سيستم بايد توانايي تحمل حداكثر فشار كاري سيستم كه در معرض آن قرار ميگيرند
را داشته باشند و اين فشار نبايد كمتر از psi1٧٥(bar1٢.1)براي اجزاي نصبشده روي زمين و psi1٥٠(bar1٠.٤ )براي
اجزاي نصب شده زير زمين باشند.
4-5-3 كليه تجهيزات مورد استفاده در سيستم هاي اسپرينكلر، بايد مطابق با جدول ،٥٩-1 استاندارد يا فهرست شده باشند.
4-6-3 هر سيستم اسپرينكلر بايد به يك شير كنترل با دسترسي مناسب، مجهز شود. محل نصب شير بايد به گونه اي انتخاب
شود كه تمامي منابع خودكار تأمين آب را كنترل نمايد.
4-7-3شيرهاي كنترل سيستم اسپرينكلر ساختمان هاي گروه 2S و 3S بايد تحت نظارت باشند تا از باز بودن آنها اطمينان
حاصل شده و در صورت بسته بودن، سيگنال خطاي آن به سيستم اعلام حريق ساختمان ارسال گردد.
4-8-3 هر سيستم اسپرينكلر بايد به منظور آگاهسازي افراد درون ساختمان از فعال شدن سيستم، به وسيله تشخيص و
هشدار جريان مناسب مجهز باشد. اين تجهيزات به دو صورت هشدار مكانيكي (مانند زنگ موتورآبي) و الكتريكي (سيستم
اعلام حريق) ميتوانند عمل نمايند.
4-9-3 هر سيستم اسپرينكلر بايد به نحو مناسب قابليت تغذيه توسط اتصال آتش نشاني (شير سيامي) را داشته باشد.
4-10-3 در ساختمان هايي با ارتفاع بيش از ٢٣ متر يا زيربناي كلي بيش از ٤٨٣٠ مترمربع، بايد بر روي انشعاب اسپرينكلر
ابتداي خط در هر طبقه، متعلقات ذيل به ترتيب نصب شود:
– رايزر مستقل اسپرينكلر: شير كنترل، درجه فشارسنج ، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه
– رايزر مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده: شير كنترل، شير يكطرفه، درجه فشارسنج، فلوسوئيچ و شير تست و تخليه
چنانچه ساختمان داراي ارتفاع كمتر از ٢٣ متر و زيربناي كلي كمتر از ٤٨٣٠ مترمربع باشد، نصب تنها يك سري از متعلقات
فوق الذكر در ابتداي رايزر اصلي كافي است.
تذكر: اجزاي اين متعلقات همواره ثابت بوده و اجرا يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق، هيچ تاثيري بر المان هاي آن نخواهد
داشت. به عبارت ديگر اگر در طبقه اي به دليل الزام بخش ديگري از ضوابط و يا عدم اجراي سيستم اعلام حريق (مثلا در
پاركينگها) نياز به اجراي فلوسوييچ وجود داشته باشد، بايد تمامي متعلقات به صورت كامل و مطابق ترتيب فوق نصب شود.
همچنين حذف قسمتي از متعلقات (مثلا فلوسوييچ) به دليل اجراي سيستم اعلام حريق در طبقه، مجاز نيست.
4-11-3 چنانچه رايزر سيستم لوله ايستاده به صورت جداگانه طراحي شده باشد، در ابتداي رايزر بايد وسيله تشخيص و
هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق نصب شده باشد.
4-12-3 در ابتداي رايزر سيستم اسپرينكلر، بايد يك شير كنترل، درجه فشارسنج، شير تخليه اصلي و وسيله تشخيص و
هشدار جريان آب ( فلوسوئيچ يا مكانيزم خاص تشخيص جريان توسط فشارسنج) نصب شود. در ساختمانه اي گروه 3S در
زمان عملكرد سيستم، علاوه بر ارسال سيگنال هشدار به سيستم اعلام حريق، بايد زنگ هشدار مكانيكي نيز به صدا درآيد.
ضوابط ملاك عمل سامانه هاي اطفاي حريق ٢٢
4-13-3 در ساختمان هاي گروه 2S و 3S، شير قطع كن متعلقات ابتداي خط سيستم اسپرينكلر بايد مجهز به نشانگر و
داراي قابليت ارسال سيگنال نظارت باشد.
4-14-3 جهت عملكرد بهينه سيستم اسپرينكلر و همچنين ارسال پيغام هشدار به سيستم اعلام حريق ساختمان، استفاده
از شير يكطرفه تر هشداردهنده سيستم اسپرينكلر ( valve alarm wet )در ابتداي رايزر اسپرينكلر هر زون، توصيه ميگردد.
اين وسيله ميتواند به صورت پكيج شامل مكانيزم فشارسنج، شير تخليه و زنگ مكانيكي استفاده شود كه در اين صورت نيازي
به نصب فشارسنج، فلوسوئيچ، شير تخليه و زنگ مكانيكي جداگانه در ابتداي رايزر نميباشد.
4-15-3 درصورتيكه مخزن آب مصرفي ساختمان با آب آتش نشاني مشترك باشد، بايد از شير يكطرفه دوتايي جهت
جلوگيري از برگشت آب شبكه آتش نشاني به مخزن، بين مخزن و لوله مكش، استفاده شود.
4-16-3 شيرهاي يكطرفه بايد در موقعيت عمودي يا افقي متناسب با مشخصات فني مخصوص به خود نصب شوند.
4-17-3 جهت آزمايش عملكرد تجهيزات سيستم، نظير پمپ و آلارم ويژه جريان آب، بايد از انشعاب بازرسي (شير تست و
تخليه) استفاده شود. سايز لوله اين انشعاب حداقل 1 اينچ و اُريفيس آن بايد معادل كوچكترين سايز اسپرينكلر سيستم باشد .
4-18-3 شيرها، مانومترها، فشارشكن و متعلقات اول خط سيستم اسپرينكلر بهمنظور آزمون عملكرد، بازرسى و آزمايش ها
و نگهدارى سيستم بايد همواره در دسترس باشند.
4-19-3 وسايل هشدار جريان آب بايد براي عملكرد خاص خود فهرست شده باشند و به گونه اي ساخته و نصب شوند كه هر
جريان آبي مساوي يا بيشتر ازآنچه از يك اسپرينكلر خودكار با كوچكترين ضريب K نصب شده بر روي سيستم عبور ميكند
را تشخيص داده و زنگ هشدار طي حداكثر ٥ دقيقه پس از آغاز جريان شروع و تا متوقف شدن جريان ادامه يابد.
4-20-3 جهت تخليه آب سيستم در مواقع ضروري بايد شير تخليه بر روي سيستم تعبيه شود. سايز شير تخليه مطابق
جدول ٢٠-٣-٤ تعيين ميشود
4-21-3 حداقل فشار مجاز سيستم اسپرينكلر ٠.٥ بار (psi 7 )و حداكثر فشار مجاز سيستم 1٢.1 بار ( psi 175)است. در
بخشهايي از سيستم كه فشار بيش از مقدار مجاز شود و يا شرايط طراحي اوليه را تحت تأثير قرار دهد، بايد ادوات تنظيم
فشار مناسب نصب شود.
4-22-3 در هر دو طرف ورودي و خروجي هر شير تنظيم فشار، بايد درجه هاي فشارسنج نصب شوند
4-23-3 چنانچه لوله هاي اسپرينكلر كه داراي آب ميباشند از فضاهاي باز عبور نمايند و احتمال بروز يخزدگي وجود داشته
باشد، اين لوله ها بايد در برابر يخزدگي محافظت گردند. اين محافظت بايد به گونه اي باشد كه دماي آب همواره بين حداقل ٤
درجه سانتيگراد و حداكثر ٤٨.٩ سانتيگراد قرارگرفته يا سيستم به صورت خشك اجرا شود.
4-24-3 در هر ساختماني كه تحت پوشش سيستم اسپرينكلر قرار دارد، بايد تعداد كافي از اسپرينكلرها، به صورت رزرو در
انبار نگهداري شده تا هنگام عمل كردن اسپرينكلرها و يا صدمه ديدن آنها بلافاصله تعويض گردند. اسپرينكلرهاي ذخيره بايد
در محلي قرار گيرند كه داراي شرايط انبارداري بوده و درجه حرارت آن محل كمتر از ٣٨ درجه سانتيگراد باشد. تعداد
اسپرينكلرهاي ذخيره در تصرفات مختلف بايد مطابق با جدول ٢٤-٣-٤ باشد.
جدول -٢٤-٣-٤ حداقل تعداد اسپرينكلرهاي ذخيره، با توجه به تعداد كل اسپرينكلرهاي به كاررفته در ساختمان
4-4 نكات كلي طراحي
4-1-4 اسپرينكلرها بايد به گونه اي جانمايي شوند كه مساحت تحت پوشش هر اسپرينكلر، از حداكثر مساحت قابل پوشش
مجاز، بيشتر نشود.
4-2-4در ساختمان ها بهطوركلي بايد اسپرينكلرهايي با كلاس دماي معمولي و متوسط به كاربرده شوند. به جز موارد مندرج
در بندهاي ٣-٤-٤ الي .٦-٤-٤
4-3-4 كلاس دمايي اسپرينكلر بايد با توجه به محل نصب، خطر و بار اشتعال مواد موجود در محل، انتخاب شود.
جدول -٦-٤-٤ كلاسبندي دما و طبقه بندي رنگ
4-4-4 هنگاميكه حداكثر دماي سقف از °F 1٠٠ (°C ٣٨) بيشتر ميباشد، اسپرينكلرها با نرخ هاي دمايي مطابق با حداكثر
دماهاي سقف جدول ٦-٤-٤ بايد استفاده شوند.
4-5-4 اسپرينكلرهاي نصب شده زير نورگير شيشه اي يا پلاستيكي كه در معرض مستقيم اشعه خورشيد مي باشند بايد از
نوع دما متوسط باشند.
4-6-4 اسپرينكلرهاي نصب شده در فضاي تهويه نشده و مخفي زير سقف عايق نشده، يا شيرواني تهويه نشده، بايد از نوع دما
متوسط باشند.
4-7-4 در محيط هاي مسكوني، فواصل نصب اسپرينكلرها در نزديكي منابع حرارتي مطابق با جدول -٤ ٨-٤ تعيين ميشوند.
جدول -٨-٤-٤ فواصل نصب اسپرينكلرها در مجاورت منابع حرارت
4-8-4 در صورت افزايش مساحت هر طبقه از ساختمان به بيش از حداكثر مقادير مجاز يك سيستم اسپرينكلر، بايد تعداد
زون هاي اسپرينكلر هر طبقه افزايش يافته و هر زون داراي رايزر مستقل و مربوط به خود باشد. رايزرها ميتوانند همگي به طور
مشترك به پمپ اصلي تأمين آب آتش نشاني سيستم متصل شوند. حداكثر مساحت قابل پوشش هر سيستم اسپرينكلر در هر
طبقه عبارت است از:
٤ -٩-٤ اسپرينكلرهاي مورداستفاده در محيط هاي كم خطر بايد مطابق با يكي از انواع زير باشند:
(Quick Response) سريع واكنش
(Residential) مسكوني
اسپرينكلرهاي نزديك به واحد حرارتي بايد مطابق با شكل -٤ ٧-٤ نصب شوند.
شكل -٧-٤-٤ مناطق دما بالا و دما متوسط در واحد حرارتي
٤ -1٠-٤ در مواردي كه ديوارها زاويه قائمه با يكديگر ندارند بايد علاوه بر رعايت قانون فاصله تا ديوار، حداكثر فاصله کنج ديوار، مطابق شكل ،11-٤-٤ %٧٥ بيشترين فاصله مجاز اسپرينكلرها از يكديگر باشد.
كل -11-٤-٤ حداكثر فاصله اسپرينكلر از كنج ديوار
٤ -٥ ضوابط اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد، بالا زن و پايين زن
-٤ -1-٥ حداكثر مساحت قابل پوشش هر اسپرينكلر و بيشترين فاصله مجاز بين اسپرينكلرها مطابق با جداول -1-٥-٤الف
تاج تعيين ميشوند.
جدول -1-٥-٤الف – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط كم خط
جدول -1-٥-٤ب – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط خطرمعمولي
جدول -1-٥-٤ج – مساحت پوشش و حداكثر فاصله اسپرينكلرهاي پاششي آويزان و عمودي استاندارد در محيط پرخطر
5-2-4 بيشترين فاصله اسپرينكلر تا ديوار نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر شود.
5-3-4 فاصله از ديوار تا اسپرينكلر بايد به صورت عمودي تا ديوار اندازه گيري شود.
-٤ -٤-٥ در خصوص فاصله اسپرينكلرها از ديوار در محيط كم خطر، يك استثناء تحت عنوان قانون اتاق كوچك وجود دارد.
بر اساس اين قانون ميتوان فاصله اسپرينكلرها را تا يكي از ديوارهاي اتاق تا ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد. شرايط قانون اتاق
كوچك مطابق ذيل است:
الف) محيط كم خطر باشد.
ب) مساحت اتاق كمتر از ٧٥ مترمربع باشد.
ج) سازه سقف غير مسدودكننده باشد.
د) فضا بايد با ديوار و سقف احاطه شده باشد. وجود بازشو در ديوارها (مانند در و محل عبور) درصورتيكه فاصله بالاي بازشو
تا سقف بيشتر از ٢٠ سانتيمتر باشد، بلامانع است.
-٤ -٥-٥ در اتاق كوچك، ميتوان فاصله اسپرينكلر را از يكي از ديوارهاي اتاق به ٢.٧٥ متر (٩ فوت) افزايش داد.
-٤ -٦-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصله كمتر از 1٠٢ ميليمتر (٤ اينچ) تا ديوار قرار بگيرند.
-٤ -٧-٥ اسپرينكلرها نبايد در فاصلهاي كمتر از 1.٨ متر (٦ فوت ) نصب شوند مگر اينكه تيغه اي بين اسپرينكلرها نصب شده
باشد.
-٤ -٨-٥ در سازه غير مسدودكننده، فاصله بين دفلكتور اسپرينكلر و سقف بايد حداقل ٢٥ ميليمتر (1 اينچ) و حداكثر ٣٠٠
ميليمتر (1٢ اينچ) باشد.
-٤ -٩-٥ در سازه هاي غير مسدودكننده، محيط هاي كم خطر و خطر متوسط با سقف غيرقابل اشتعال و يا با قابليت اشتعال
محدود، اگر شرايط زير حاكم باشد، جزئيات زير در نصب بايد رعايت شود:
الف) درصورتيكه تغيير عمودي در ارتفاع سقف درون منطقه تحت پوشش اسپرينكلر سبب ايجاد فاصله اي بيشتر از ٩1٤
ميليمتر (٣٦ اينچ ) بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر ميشود، صفحه عمودي فرضي ناشي از تغيير ارتفاع بايد به عنوان
يك ديوار در نظر گرفته شود. ( شكل -٩-٥-٤الف )
شكل 9-5-4 الف) تغيير عمودي در ارتفاع سقف بيشتر از ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)
ب) درصورتيكه فاصله بين سقف بالايي و دفلكتور اسپرينكلر كمتر و يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ ) باشد، به شرط رعايت
قوانين مربوط به موانع، اسپرينكلرها مجاز به قرارگيري مشابه با نمونه سقف هاي مسطح هستند. (شكل -٩-٥-٤ب)
شكل -٩-٥-٤ب – تغيير عمودي در ارتفاع سقف كمتر يا برابر با ٩1٤ ميليمتر (٣٦ اينچ)
٤ -1٠-٥ در سازه هاي مسدودكننده دفلكتور اسپرينكلر بايد مطابق با يكي از روشهاي زير نصب شود:
الف) نصب دفلكتور در فاصله ٢٥ تا 1٥٠ ميليمتر (1 تا ٦ اينچ) زير اجزاي سازه به شرطي كه فاصله دفلكتور تا سقف بيشتر
از ٥٦٠ ميليمتر (٢٢ اينچ ) نباشد.
شكل -1٠-٥-٤الف -1- نصب اسپرينكلر در سازه مسدودكننده
در سازه هاي سيماني T شكل، وقتي فاصله اعضاء سازه از يكديگر بين ٠.٩ متر الي ٢.٢ متر (٣٥ تا ٨٦ اينچ) باشد بدون نگراني
از فاصله اسپرينكلر از سقف اصلي، ميتوان اسپرينكلرها را تا فاصله ٢.٥ سانتيمتر از پايين اعضاء نصب نمود.
شكل -1٠-٥-٤الف -٢- نصب اسپرينكلر در سازه سيماني T شكل
ب) نصب دفلكتور در صفحه بالاتر از اجزاي سازه به شرطي كه آب تخليه شده از اسپرينكلرها با سازه برخورد نكرده همچنين
فاصله دفلكتور تا سقف كمتر از ٥٦ سانتيمتر (٢٢ اينچ ) باشد.
ج) نصب اسپرينكلر در هريك از محفظه هاي تشكيل شده توسط سازه سقف به شرطي كه فاصله دفلكتور از سقف حداقل ٢٥
ميليمتر (1 اينچ ) و حداكثر ٣٠٠ ميليمتر (1٢ اينچ ) باشد.
شكل -1٠-٥-٤ج – نصب اسپرينكلر در محفظه تشكيل شده توسط سازه سقف
٤ -11-٥ نصب اسپرينكلرهاي روبه بالا و آويزان از سقف در نورگيرها و فرورفتگي هاي درون سقف ها، درصورتيكه شرايط
ذيل محقق گردد ضرورتي ندارد .
الف) حجم آن فرورفتگي كمتر از ٢٨ مترمكعب (1٠٠٠ فوت مكعب) باشد.
ب) عمق آن فرورفتگي كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣ فوت) باشد.
ج) كف اتاق با اسپرينكلرهاي نصبشده در زير سقف پوشش داده شود.
د) فرورفتگيها به فاصله ٣.٣ متر (1٠ فوت ) از يكديگر واقع شده باشند.
ح) فرورفتگيها از سازه غيرقابل اشتعال يا با قابليت اشتعال محدود ساخته شده باشند.
و) اسپرينكلرهاي به كار گرفتهشده براي آن فضا از نوع واكنش سريع باشند.
شكل -11-٥-٤ شرايط عدم نياز به نصب اسپرينكلر در فرو رفتگي هاي سقف
5-12-4 دفلكتور اسپرينكلرها بايد موازي با سقف نصب شود، به استثناي موارد مندرج در بندهاي -٤ 11-٥ و .1٢-٥-٤
5-13-4 در صورت نصب اسپرينكلر در تاج سقف هاي شيبدار، دفلكتور آن بايد موازي با زمين نصب شود.
5-14-4 در سقف هاي شيبدار اگر شيب سقف كمتر از ٢ در 1٢ (1٦.٧ درصد) باشد، دفلكتور اسپرينكلر ميتواند موازي با
زمين نصب شود. در سقف هاي با شيب بيشتر از ٢ در 1٢ واحد يا زاويه بيش از ٩.٤ درجه، دفلكتور بايد بهموازات سقف نصب
شود.
-٤ -1٥-٥ هنگام نصب بالاترين اسپرينكلر در سقف هاي شيبدار، فاصله از بالاترين نقطه سقف كمتر از ٩٠ سانتيمتر (٣
فوت) و از ديوارها كمتر از ٦٠ سانتيمتر (٢ فوت) بايد باشد.
شكل -1٥-٥-٤ نصب اسپرينكلر سقف هاي شيبدار
٤ -1٦-٥ جهت درك بهتر، فواصل مجاز دفلكتور اسپرينكلر از سقف در جدول 1٦-٥-٤ جمع بندي شده است.
جدول -1٦-٥-٤ جمع بندي فواصل مجاز اسپرينكلرها از سقف
٤ -1٧-٥ جانمايي اسپرينكلرهاي بالا زن و پايين زن بايد به گونه اي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان
از پوشش دهي كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند.
٤ -1٨-٥ فاصله بين دفلكتور و بالاي مواد انبارشده و محتويات فضا بايد بيشتر از mm٤٦٠( 1٨ اينچ) باشد.
-٤ -1٩-٥ در صورت وجود موانع پيوسته در نزديكي سقف، فاصله اسپرينكلر از موانع مطابق با جدول و شكل 1٩-٥-٤ تعيين
ميشود
شكل -1٩-٥-٤ فاصله اسپرينكلرها از موانع ممتد نزديك به سقف
جدول -1٩-٥-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از برخورد آب با موانع ممتد (بالازن و پايين زن)
-٤ -٦ اسپرينكلرهاي اسپري كننده استاندارد-ديواري
٤ -1-٦ سطح پوشش و فاصله بين اسپرينكلرهاي ديواري مطابق با جدول 1-٦-٤ زير تعيين ميشود.
جدول -1-٦-٤ سطح پوشش و حداكثر فواصل (اسپرينكلر پاششي ديواري استاندارد)
٤ -٢-٦ فاصله اسپرينكلر تا ديوار مجاور نبايد از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها بيشتر باشد.
-٤ -٣-٦ اسپرينكلرها بايد در فاصله حداقل 1٠٠ ميليمتري (٤ اينچ ) از ديوار مجاور قرار گرفته باشند.
-٤ -٤-٦ فاصله بين اسپرينكلر تا ديوار بايد به صورت عمود نسبت به ديوار اندازه گيري شود.
-٤ -٥-٦ حداقل فاصله مجاز بين اسپرينكلرها 1/٨ متر ٦ فوت ميباشد مگر اينكه بين اسپرينكلرها تيغه جداكننده نصب شود.
-٤ -٦-٦ اسپرينكلرهاي ديواري بايد در فاصله بين 1٠٢ ميليمتر ( .in ٤ )تا 1٥٢ ميليمتر ( .in ٦)از سقف نصب شوند.
-٤ -٧-٦ دفلكتور اسپرينكلرهاي ديواري بايد بهموازات سقف نصب شود.
-٤ -٨-٦ جانمايي اسپرينكلرهاي ديواري بايد به گونه اي باشد كه موانع تخليه به حداقل رسيده يا جهت اطمينان از پوشش دهي كافي، اسپرينكلرهاي اضافي در نظر گرفته شوند
٤ -٩-٦ اسپرينكلرهاي ديواري نبايد در فاصله كمتر از 1/٢ متر (ft٤ )از موانع نصب شوند.
-٤ -1٠-٦ در فاصله بيش از 1/٢ متر (ft٤ )اسپرينكلرها بايد مطابق با جدول و شكل 1٠-٦-٤ باشند
شكل -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع
جدول -1٠-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرهاي ديواري تا مانع
٤ -11-٦ در صورت وجود موانع بيرون زده از ديوار بايد از جدول و شكل 11-٦-٤ استفاده شود.
شكل -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري موانع در امتداد ديوار (اسپرينكلرهاي پاششي كنار ديواري استاندارد)
جدول -11-٦-٤ موقعيت اسپرينكلرها براي جلوگيري از موانع بيرون زده از ديوار
٤ -1٢-٦ اگر عرض مانع كمتر از 1/٢ متر (ft٤ (باشد نصب اسپرينكلر در دو طرف مانع به شرطي كه فاصله اسپرينكلر از
خط مركزي مانع از نصف فاصله مجاز بين اسپرينكلرها تجاوز نكند، مجاز ميباشد.
٤ -٧ انتخاب سايز لوله هاي سيستم اسپرينكلر
-٤ -1-٧ جهت تعيين سايز لوله هاي سيستم اسپرينكلر از دو روش «جداول پيش تعيين شده» و روش «محاسبه هيدروليكي»
ميتوان استفاده نمود، بهمنظور صرفه جويي در هزينه هاي اجرا، انجام محاسبات هيدروليكي ارجحيت دارد.
-٤ -٢-٧ حداقل سايز لوله فولادي قابل استفاده 1 اينچ و لوله مسي
اينچ ميباشد.
-٤ -٣-٧ در ساختمان هاي گروه 3S استفاده از روش جداول پيش تعيين شده مجاز نبوده و سيستم هاي اين ساختمان ها بايد
به روش محاسبات هيدروليكي طراحي شوند.
-٤ -٤-٧ در روش جداول پيش تعيين شده، سايز لوله در محيط كم خطر مطابق جدول -٤-٧-٤الف و در محيط خطر متوسط
مطابق جدول -٤-٧-٤ب تعيين ميشود.
٤ -٥-٧ در روش محاسبات هيدروليكي، سايز لوله ها، تعداد اسپرينكلرهاي هر شاخه، تعداد شاخه هاي هر لوله اصلي، فقط با
ان تأمين فشار و دبي منبع سيستم محدود ميشود.
-٦-٧ مقدار چگالي موردنياز و مساحت عملكرد اسپرينكلرها در روش محاسبات هيدروليكي، مطابق با نمودار ٦-٧-٤ تعيين
ميشود.
٤ -٧-٧ افت فشار در لوله ها مطابق رابطه زير (رابطه هيزن- ويليامز) محاسبه ميشود:
PL افت فشار ناشي از اصطكاك به ازاي هر فوت طول لوله برحسب psi
Q دبي برحسب gpm
C ضريب متناسب با زبري درون لوله
d قطر داخلي لولهها برحسب اينچ
٤ -٨-٧ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان ظرفيت آبدهي پمپ، حجم مخزن ذخيره، سايز
لوله كشي ها و همچنين هزينه اجراي سيستم را كاهش داد. استفاده از اين اسپرينكلرها، مطابق بند ٣-1-٥ موجب كاهش
مساحت ناحيه طراحي ميشود.
٤ -٩-٧ با توجه به اينكه سپرينكلرهاي واكنش سريع زودتر از اسپرينكلرهاي واكنش معمولي فعال ميشوند، رشد حريق
كمتر بوده و در نتيجه مساحت عمكلرد اسپرينكلرها كاهش مييابد. لذا در سيستم هاي لوله تر و در صورت به كارگيري
اسپرينكلرهاي واكنش سريع در محيط هاي كم خطر و خطر متوسط با ارتفاع ٣.٣ تا ٦.٦ متر (1٠ تا ٢٠ فوت)، مساحت ناحيه
طراحي اسپرينكلرها مطابق رابطه و نمودار زير كاهش مييابد. لازم به ذكر است براي ارتفاع سقف كمتر از ٣.٣ متر (1٠ فوت ) ،
بايد همان ارتفاع ٣.٣ متر (1٠ فوت) در نظر گرفته شود. حداقل تعداد اسپرينكلرهاي فعال نبايد از ٥ عدد كمتر شود.
٤ -1٠-٧ در سيستم هاي لوله خشك و پيش عملگر با همبندي دوتايي، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش
مييابد.
-٤ -11-٧ اگر شيب سقف بيش از 1 واحد در ٦ واحد باشد، مساحت ناحيه طراحي اسپرينكلرها %٣٠ افزايش مييابد.
٥ -٢-١ كلاس بندي سيستم لوله ايستاده
سيستم كلاس يك: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتش نشاني با سايز 2 اينچ، استفاده ميشود. لازم به ذكر است اكثر
نيروهاي آتش نشاني در ايران، از اتصالات 1 جهت عمليات استفاده كرده و طراحي اين كلاس، كارايي چنداني نخواهد داشت.
سيستم كلاس دو: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتش نشاني با سايز 1 اينچ، به منظور تأمين آب موردنياز افراد
آموزش ديده يا سازمان آتش نشاني، استفاده ميشود.
سيستم كلاس سه: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ آتش نشاني با سايز 1 اينچ، براي تأمين آب موردنياز افراد آموزشديده
و سازمان آتش نشاني و همچنين سايز 2 اينچ، استفاده ميگردد . اين سيستم، تركيبي از كلاس هاي يك و دو است.
سيستم كلاس چهار: در اين سيستم از اتصالات شيلنگ لاستيكي آتش نشاني با سايز اينچ، به منظور تأمين آب جهت
استفاده متصرفين و سايز 1 اينچ، جهت تأمين آب موردنياز افراد آموزش ديده و سازمان آتش نشاني استفاده ميگردد.
-٥ -٣-1 ايستگاه شيلنگ آتش نشاني لوله ايستاده كلاس چهار بايد شامل يك انشعاب اينچ مجهز به شير، قرقره، شيلنگ
لاستيكي نيمه سخت و نازل پاشنده آب جهت استفاده ساكنين ساختمان و يك انشعاب 1جهت استفاده آتش نشانان و
نيروهاي آموزش، مجهز به شير قطع كن مناسب باشد. اين اتصال بايد داراي كوپلينگ مناسب جهت اتصال شيلنگ نواري
آتش نشاني باشد.
-٥ -٤-1 در تصرفات غيرمسكوني يا غير اداري گروه 3S، در ايستگاه شيلنگ آتش نشاني بايد علاوه بر قرقره و شيلنگ لاستيكي
اينچ، يك شيلنگ نواري سايز 1 اينچ به همراه اتصالات و نازل مربوطه بر روي رك مخصوص جهت استفاده پرسنل آموزش ديده يا نيروهاي آتش نشاني تعبيه شود. در ساير مواردي كه مقام قانوني مسئول تشخيص دهد، نصب تمهيدات فوق الزامي است.
-٥ -٥-1 تمامي قسمتهاي لوله ايستاده آتشنشاني ميبايست توسط رنگ آستر پوشيده شده و با رنگ قرمز براق رنگآميزي
شود، رايزرهاي اصلي ميبايست به سيستم اتصال به زمين (ارتينگ) متصل باشند.
-٥ -٦-1 جهت حفاظت بيشتر، ايستگاه شيلنگ آتش نشاني ميتواند داخل جعبه مخصوص آتش نشاني قرار گيرد. مجموعه
قرقره شيلنگ و جعبه آتش نشاني بايد فهرست شده باشد.
-٥ -٧-1 شيلنگ هاي نواري نبايد كمتر از ٣٨ ميليمتر قطر داشته باشند و طول آنها بسته به جانمايي جعبه ها، بين ٢٠ تا
٣٠ متر باشد
٥ -٨-1 در محل هايي كه امكان يخزدگي وجود دارد، لوله ايستاده سيستم اطفاي تر يا تركيبي بايد به نحو مناسب در برابر
يخزدگي محافظت شده و دماي آب همواره بين ٤.٤ الي ٤٨.٩ درجه سانتيگراد حفظ شود.
-٥ -٩-1 چنانچه ايستگاه شيلنگ آتش نشاني در محوطه باز و در معرض يخزدگي قرار گيرد، بايد قسمت هاي كه در معرض
هواي سرد قرار دارند، به نحوي مناسب در مقابل يخزدگي حفاظت شوند.
-٥ -1٠-1 استفاده از محلول ضد يخ در سيستم هاي لوله ايستاده مجاز نيست.
٥ -٢ اتصال مخصوص آتش نشاني
-٥ -1-٢ لوله ايستاده بايد به اتصال مخصوص آتش نشاني (سيامي) با حداقل دو انشعاب 2 اينچ مجهز گردد. براي لوله هاي
ايستاده با سايز ٣ اينچ و كمتر ميتوان از يك انشعاب تكي 2 اينچ استفاده نمود.
-٥ -٢-٢ اتصال مخصوص آتش نشاني ، بايد در محلي قرار گيرد كه به راحتي قابل مشاهده و استفاده بوده و توسط علائم مناسب مشخص شود.
-٥ -٣-٢ اتصال آتش نشاني حتماً بايد به درپوش مجهز باشد تا از ورود اجسام خارجي به داخل سيستم جلوگيري گردد.
-٥ -٤-٢ جهت جلوگيري از سرقت، ميتوان اتصال مخصوص آتش نشاني را در داخل حياط يا لابي اصلي ساختمان نيز نصب
نمود. اين اتصال بايد در نزديكترين محل امن ممكن نسبت به ورودي اصلي ساختمان جانمايي شده و امكان دسترسي آن
همواره براي نيروهاي آتش نشاني به سادگي محيا باشد. محل نصب بايد براي نيروهاي آتش نشاني ايمن و بدون مخاطره باشد.
-٥ -٥-٢ به منظور جلوگيري از تخليه آب رايزر، بين اتصال مخصوص آتش نشاني و رايزر اصلي، بايد دو عدد شير يكطرفه
نصب شود. لازم به ذكر است در صورت استفاده از شير يكطرفه فهرست شده، نصب يك شير يكطرفه كافي است.
-٥ -٦-٢ استفاده از شير كنترل يا قطع كننده جريان، در مسير بين اتصال مخصوص آتش نشاني و سيستم داخلي مجاز
نميباشد.
-٥ -٣ جانمايي و طراحي
-٥ -1-٣ سايز لوله ايستاده كلاس يك و سه بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.
-٥ -٢-٣ سايز لوله ايستاده كلاس چهار بايد حداقل 2 اينچ در نظر گرفته شود.
-٥ -٣-٣ سايز رايزر مشترك (لوله ايستاده كلاس چهار و اسپرينكلرها) بايد حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود.
-٥ -٤-٣ در صورت انجام محاسبات هيدروليكي، ميتوان حداقل سايز لوله ايستاده مشترك را تا 2 اينچ كاهش داد.
-٥ -٥-٣ به منظور جداسازي يك خط لوله ايستاده، بدون مختل شدن ساير خطوط متصل به منبع، ابتداي تمامي خطوط
لوله هاي ايستاده (شامل لوله هاي ايستاده خشك دستي)، بايد شيركنترل جريان مناسب نصب شود. همچنين رايزر لوله ايستاده
بايد مجهز به وسيله تشخيص و هشدار جريان (فلوسوييچ) در ارتباط با سيستم اعلام حريق باشد. در صورت استفاده از رايزر
مشترك اسپرينكلر و لوله ايستاده، نصب يك سري از متعلقات فوق الذكر كفايت مي نمايد.
-٥ -٦-٣ جهت خروج هواي محبوس شده داخل لوله ايستاده خشك، در انتهاي رايزر و در بالاترين قسمت، بايد شير خودكار
تخليه هوا تعبيه شود.
-٥ -٧-٣ حداقل فشار موردنياز خروجي دورترين شيلنگ آتش نشاني اينچ (از نظر هيدروليكي) ٢ بار بايد در نظر گرفته شود.
فشار خروجيها نبايد بيشتر از ٧ بار باشد.
-٥ -٨-٣ در ساختمان هاي گروه 3S، سيستم بايد به گونه اي طراحي شود كه فشار در خروجي دورترين اتصال شيلنگ
آتش نشاني (از نظر هيدروليكي)، حداقل ٤ بار باشد.
-٥ -٩-٣ در صورت افزايش فشار به بيش از فشار استاندارد، بايد به كمك ادوات مناسب تنظيم فشار، فشار در محدوده
استاندارد حفظ شود.
-٥ -1٠-٣ درصورتيكه به علت ارتفاع بالاي ساختمان، نياز به در نظر گرفتن زونهاي فشار بالا و فشار پايين باشد، ميتوان
رايزرهاي مجزا با پمپ مشترك در نظر گرفت و در ابتداي هر رايزر، با استفاده از ش ير تنظيم فشار، فشار را در محدوده موردنياز
زون مربوطه، تنظيم نمود.
-٥ -11-٣ ادوات تنظيم فشار، بايد فهرست شده باشند.
-٥ -1٢-٣ در مجاورت لوله هاي ايستاده مجهز به سامانه تنظيم فشار، بايد يك رايزر درين با سايز مناسب جهت تست عملكرد
هر دستگاه تنظيم فشار اجرا شود. سايز رايزر درين بايد به گونه اي انتخاب شود كه توانايي هدايت جريان كامل خروجي از
بزرگترين دستگاه تنظيم فشار را داشته و از مقادير ذيل كمتر نباشد.
الف) سايز خروجي بزرگترين دستگاه تنظيم فشار، براي دستگاه هاي با سايز بيش از 2
ب) حداقل ٣ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 2
ج) حداقل ٢ اينچ براي تست دستگاههاي تنظيم فشار سايز 1
-٥ -1٣-٣ ادوات تنظيم فشار بايد در محلي قرار گرفته باشد كه جهت تعمير و نگهداري داراي دسترسي مناسب باشند.
-٥ -1٤-٣ به ازاي هر ٢ راه خروج در ساختمان، حداقل يك لوله ايستاده كلاس چهار بايد در نظر گرفته شود.
-٥ -1٥-٣ لوله هاي ايستاده آتش نشاني و اتصالات مربوط به آنها بايد در مكان هايي جانمايي شوند كه احتمال نفوذ دود و
حرارت به آنها حداقل بوده و تمامي فضاهاي طبقات در دسترسي مناسب آنها قرار داشته باشند. معمولاً اتصالات مربوطه
(ايستگاه شيلنگ آتشنشاني ) در هر طبقه و در امتداد مسيرهاي فرار يا جنب درب هاي خروج يا پيش ورودي پلكانها نصب
ميشود.
-٥ -1٦-٣ شعاع پوشش دهي هر شيلنگ آتش نشاني بايد متناسب با طول شيلنگ بكار رفته (حداكثر ٣٠ متر) در نظر گرفته
شود.
-٥ -1٧-٣ جهت سهولت استفاده توسط متصرفين، انشعاب شيلنگ نيمه سخت، بايد مجهز به شير توپكي ربع گرد (اهرمي) بوده و باز كردن آن نيازمند مهارت خاصي نباشد.
-٥ -1٨-٣ شير كنترل انشعاب 1 شيلنگ نواري، بايد به گونه اي نصب گردد كه به سادگي قابل باز و بسته شدن باشد.
-٥ -1٩-٣ ظرفيت آبدهي لوله هاي ايستاده آتش نشاني كلاس چهار، 1٠٠ گالن در دقيقه بايد در نظر گرفته شود.
-٥ -٢٠-٣ هر خروجي شيلنگ آتش نشاني نيمه سخت بايد حداقل ٨ گالن در دقيقه آبدهي داشته و نازل آن بايد از نوع
سه حالته شيردار با قابليت تنظيم براي حالات جت و اسپري باشد.
-٥ -٤ جعبه هاي آتش نشاني
-٥ -1-٤ ابعاد جعبه بايد به گونه اي باشد كه كليه تجهيزات و متعلقات لازم به طور مناسب داخل آن جانمايي شده و بين كليه
قسمت ها و متعلقات داخل جعبه (از قبيل كوپلينگ ها، شيرآلات، شيلنگ، قرقره و غيره) حداقل ٢.٥ سانتيمتر فاصله وجود
داشته باشد. تمامي متعلقات بايد به سهولت و بدون درگيري قابل استفاده باشند. حداقل ابعاد براي جعبه با قرقره و شيلنگ
٣/٤ به طول ٢٠ متر، ٧٥*٦٥ سانتيمتر بايد باشد. همچنين بدنه جعبه هاي شيلنگ آتشن شاني به منظور نشان دادن اقلام
داخل آن بايد علامتگذاري شده باشند. علائم ذيل ميبايست به صورت شبرنگ و با ابعاد مناسب بر روي درب جعبه هاي
آتش نشاني نصب شود.
٥ -٢-٤ فاصله عمودي مركز قرقره شيلنگ جعبه آتش نشاني تا كف تمام شده بنا بايد 1٤٠ تا 1٦٠ سانتيمتر در نظر گرفته
شود.
-٥ -٣-٤ حداقل ضخامت ورق بدنه جعبه هاي آتش نشاني ميبايست 1 ميليمتر باشد و در صورت كاهش ميزان ضخامت به
كمتر از 1 ميليمتر، جهت تائيد مقاومت بدنه بايد تستهاي عنوان شده در استاندارد بر روي آن صورت پذيرفته و عملكرد آن
بررسي و به تأئيد رسيده باشد.
-٥ -٤-٤ قفل جعبه هاي آتش نشاني ميبايست به صورت آسان بازشو بوده و فاقد هرگونه كليد باشد.
-٥ -٥-٤ اتصال شيلنگ لاستيكي نيمه سخت به شير انشعاب مربوطه، بايد به صورت پرسي (پكيجي) و مقاوم در مورد نشتي
آب بوده و هم سايز با شيلنگ انتخاب شود.
-٥ -٦-٤ كليه اتصالات شيلنگ آتش نشاني بايد در برابر نشتي مقاوم باشد.
-٥ -٧-٤ جعبه آتش نشاني حتي المقدور بايد به رنگ قرمز باشد. در صورت استفاده از رنگهاي ديگر، رنگ بايد به گونه اي
انتخاب شود كه با رنگ ديوار پيرامون آن متفاوت بوده، به نحوي كه به سادگي قابل تشخيص باشد.
-٥ -٨-٤ پيشنهاد ميشود در صورت نياز به نصب خاموش كننده قابل حمل در مجاورت جعبه آتش نشاني ، به منظور حفاظت از
خاموش كننده، از جعبه هاي دو كابين داراي محل مخصوص نصب خاموش كننده استفاده شود
٦ پمپ تأمين آب آتش نشاني
تذكر: جهت طراحي مجموعه پمپ آتش نشاني و لوله كشي، شيرآلات و اتصالات مربوطه، بايد الزامات مندرج در «دستورالعمل
ساخت مجموعه پمپ آتش نشاني» منتشر شده توسط سازمان آتش نشاني، مورد مطالعه قرار گيرد.
-٦ -١ طراحي و محاسبات
-٦ -1-1 پمپ آب آتش نشاني بايد بر اساس دبي موردنياز سيستم در شرايط حريق و فشار موردنياز دورترين مصرف كننده از
نظر هيدروليكي انتخاب شود.
-٦ -٢-1 حداقل ظرفيت آبدهي پمپ آب آتش نشاني براي ساختمان هاي كلاس 1S و 2S بايد برابر با دبي موردنياز سيستم
اسپرينكلر و براي ساختمان هاي كلاس 3S بايد برابر با جمع دبي سيستم اسپرينكلر با سيستم لوله ايستاده كلاس چهار در
نظر گرفته شود. آبدهي اين پمپ ها بايد مطابق با يكي از اعداد جدول ٢-1-٦ باشد.
كر: سنجش و انتخاب پمپ آب آتش نشاني بر اساس توان الكتريكي الكتروموتور (كيلووات، اسببخار و غيره) غيراصولي است.
-٦ -٣-1 براي هر سيستم آتش نشاني آبي، بايد دو پمپ اصلي در نظر گرفته شود. هركدام از دو پمپ بايد توان تأمين ظرفيت
سيستم را به طور كامل داشته و يكي از پمپ ها رزرو ديگري است.
-٦ -٤-1 درصورتيكه بنا به دلايلي، پمپ اول از كار بيفتد، پمپ دوم بايد به صورت خودكار وارد مدار شود.
-٦ -٥-1 در صورت استفاده از پمپ آب آتش نشاني فهرستشده، در نظر گرفتن يك پمپ كافي است.
٦ -٦-1 هر سيستم آتش نشاني آبي، علاوه بر دو پمپ اصلي، بايد مجهز به يك پمپ جوكي جهت تأمين افت فشارهاي جزئي
شبكه لوله كشي باشد.
-٦ -٧-1 فشار پمپ جوكي بايد هم اندازه پمپ هاي اصلي و دبي آن بايد كمتر از جريان خروجي از يك اسپرينكلر در سيستم،
در نظر گرفته شود.
-٦ -٨-1 در ساختمانهاي گروه 3S، پمپ آتش نشاني بايد به صورت پكيج مورد تائيد سازمان آتشنشاني باشد.
-٦ -٩-1 در ساختمان هايي كه مطابق دستورالعمل ملزم به اجراي سيستم تأمين توان اضطراري (ديزل ژنراتور) هستند، بايد
توان موردنياز حداقل يكي از پمپها در انتخاب و طراحي ديزل ژنراتور لحاظ شود.
-٦ -1٠-1 در كليه شرايط، پمپ/پمپهاي آتشنشاني بايد هم توسط سيستم برق شهري و هم توسط سيستم برق اضطراري
تغذيه شوند. در غير اين صورت بايد محرك يكي از پمپها، موتور ديزل باشد.
-٦ -11-1 در صورت تغذيه پمپ/پمپهاي آتشنشاني از ديزل ژنراتور، مسير تغذيه و تابلوي فرمان پمپها بايد از يكديگر
مستقل بوده و از مسير امن عبور داده شود. در اين شرايط هر دو تابلوي فرمان پمپ/پمپها، بايد بهصورت خودكار هم از
سيستم برق اصلي و هم از طريق ديـزل ژنـراتور تغذيه شود. نحوه اجـراي سيستم برقرساني در اين شـــرايط بايد مطابق با
شكل 11-1-٦ باشد.
شكل -11-1-٦ نحوه اجراي سيستم برق رساني پمپ از ديزل ژنراتور
٦ -1٢-1 حجم مخزن سوخت پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به ازاي هر كيلووات توان پمپ، ٥ ليتر در نظر گرفته شده و براي
مقدار نهايي محاسبه شده %1٠ ضريب اطمينان نيز لحاظ شود.
-٦ -1٣-1 كابلهاي ارتباطي بين پمپها و مولد نيرو بايد از نوع مقاوم حريق يا MICC باشند. باتريهاي موتور ديزل بايد از
نوع بينياز به نگهداري (Free Maintenance)باشند.
-٦ -1٤-1 سايز خطوط مكش و دهش پمپ بايد بر اساس كاتالوگ و مشخصات فني سازنده پمپ انتخاب شود.
-٦ -1٥-1 سايز كلكلتور خروجي پمپ بايد بر اساس رايزرهاي خروجي فعال متصل به آن و حداقل يك سايز از بزرگترين
رايزر، بيشتر انتخاب شده و حداقل ٤ اينچ در نظر گرفته شود. درصورتيكه تعداد رايزرهاي فعال متصل به كلكتور خروجي
بيش از يك عدد باشد ميتوان از رابطه ذيل استفاده نمود. لازم به توضيح است چنانچه بنا به ملزومات طراحي يا زونبندي،
چندين رايزر مشابه كه مربوط به بلوك هاي مجزاي ساختمان يا زون هاي مختلفي از ساختمان (در ارتفاع يا در طبقه) باشند،
بزرگترين رايزرهايي كه در يك حريق احتمالي، ممكن است فعال شوند، بايد معيار محاسبات قرار گيرد. تمامي فرضيات اين
ضابطه مربوط به وقوع حريق در يك بخش از ساختمان است.
٦ -1٦-1 سايز كلكلتورهاي ورودي پمپ بايد يك سايز بيشتر از كلكتور خروجي در نظر گرفته شده و حداقل ٥ اينچ باشد.
انشعاب ميان مخزن و كلكتور ورودي پمپ بايد هم سايز با كلكتور لحاظ شود.
٦ -1٧-1 جهت اطلاع از وضعيت آماده به كار بودن پمپ آتش نشاني، بايد تمهيداتي در نظر گرفته شود هرگونه اختلال يا
قطعي در سيستم مدار تغذيه برق شهر پمپها، منجر به نمايش هشدار خطا بر روي پ انل اعلام حريق شود.
٦ -1٨-1 پمپ آتش نشاني، همواره بايد در تراز ارتفاعي پايينتر نسبت به مركز مخزن ذخيره آب قرار گيرد. مگر آنكه پمپ
مذكور، به منظور مكش آب از تراز پايينتر نسبت به مخزن، فهرستشده باشد (نظير پمپ هاي Turbine Shaft Vertical)
٦ -1٩-1 محل نصب پمپ آتش نشاني بايد به گونه اي انتخاب شود كه داراي ابعاد مناسب بوده و دسترسي به آن آسان و امكان
تعميرات و نگهداري آن فراهم باشد.
٦ -٢٠-1 محل نصب پمپ آتش نشاني بايد به شبكه بارنده مناسب مجهز باشد.
-٦ -٢1-1 محل نصب پمپ هاي آتش نشاني و ساير ادوات مربوطه نظير پانل كنترلي آن و قسمت تغذيه برق، بايد در برابر
آسيب فيزيكي، آبگرفتگي، آتش، حرارت زياد، وزش شديد باد، يخ بستگي و ساير شرايط مخرب محيطي، به طور مناسب
محافظت شود.
٦ -٢٢-1 درصورتيكه پمپ در قسمتي از ساختمان واقع شود كه احتمال وقوع آتش سوزي در آن وجود دارد، اين فضا بايد
با مصالح مقاوم در برابر حريق بهطور مناسب، از ساير قسمتهاي ساختمان تفكيك شود.
٦ -٢٣-1 در صورت نصب پمپ هاي آتش نشاني داخل فضاي موتورخانه و در مجاورت تجهيزات قابل اشتعال ديگر، محل نصب
آن بايد توسط مصالح بنايي مناسب، از ساير قسمت هاي موتورخانه به طور كامل جدا و حوزهبندي شود.
-٦ -٢٤-1 نصب تجهيزات توزيع آب بهداشتي ساختمان، در كنار پمپهاي آتش نشاني، مجاز است.
٦ -٢٥-1 شاسي پمپها بايد مستحكم بوده و ضمن تحمل وزن و ارتعاشات پمپ، به گونه اي نصب و اجرا شود كه از انتقال
اين ارتعاشات به سازه ساختمان تا حد ممكن اجتناب شود.
-٦ -٢٦-1 پمپ هاي آتش نشاني بايد داراي برچسب مشخصات باشند. اين برچسب بايد خوانا بوده و در برابر خوردگي و آسيب
فيزيكي مقاوم باشد
٦ -٢٧-1 پمپ آتش نشاني بايد توسط رنگ، علائم و يا نشانه هاي مناسب از ساير پمپهاي ساختماني مجزا شده و به سادگي
قابل تشخيص باشد.
-٦ -٢ نصب و اجرا
-٦ -1-٢ اتاق پمپ يا ژنراتور ديزل بايد به تهويه مناسب مجهز باشد.
-٦ -٢-٢ برق رساني به پمپ هاي آتش نشاني، بايد بعد از كنتور برق به صورت جداگانه و توسط فيوز مخصوص آتش نشاني صورت پذيرد.
٦ -٣-٢ بر روي كلكتور خروجي بايد متعلقات كنترل و پايش مناسب، نظير پرشرسوئيچ، مانومتر فشار، شير تست و تخليه و
اتصال مخزن ديافراگمي در نظر گرفته شود.
-٦ -٤-٢ سايز شير تست و تخليه پمپ، بايد مطابق با بند ٢٠-٣-٤ باشد.
-٦ -٥-٢ محدوده فشار مانومتر نصب شده روي كلكتور خروجي، بايد متناسب با فشار نامي پمپ انتخاب شود.
٦ -٦-٢ بر روي كلكتور خروجي پمپ، بايد يك انشعاب آب شهر با سايز حداقل 1 اينچ در نظر گرفته شود.
-٦ -٧-٢ در كليه قسمتهايي كه شبكه آب آتشنشاني به نحوي با آب مصرفي در ارتباط است، نظير انشعاب آب شهر و اتصال
مخزن مشترك به كلكتور ورودي پمپ، بايد از شير يكطرفه دوتايي استفاده شود.
-٦ -٨-٢ در قسمت مكش پمپ، بايد يك شير قطع كن جريان از نوع دروازهاي و يك صافي مناسب نصب شود.در ساختمان هاي
كلاس 2S و 3S شير قطع كن خط مكش بايد از نوع Y&OS باشد.
-٦ -٩-٢ در قسمت دهش پمپ، بايد يك شير يكطرفه و يك شير قطع كن جريان نصب شود.
-٦ -1٠-٢ جهت تست و تخليه سيستم، شير تست با سايز حداقل ٢ اينچ بايد در نظر گرفته شود. لوله خروجي شير تست
بايد به نحو مناسب به شبكه درين سيستم اطفاي حريق متصل شود.
-٦ -11-٢ جهت جلوگيري از ضربات و فشارهاي ناشي از عملكرد پمپها، بايد يك منبع ديافراگمي با ظرفيت مناسب، متصل
به كلكتور خروجي در نظر گرفته شود.
-٦ -1٢-٢ تابلوي برق پمپهاي آتش نشاني بايد بر اساس «ضوابط تابلو برق بوستر پمپ» و «دستورالعمل ساخت مجموعه
پمپ آتش نشاني» ساخته شود.
-٦ -1٣-٢ تنظيم پرشرسوئيچ هاي پمپ آتش نشاني بايد به گونه اي باشد كه پمپ ها به درستي وارد مدارد شوند. ازكارافتادن و قطع شدن سوييچ پمپ اصلي نبايد منجر به ازكارافتادن احتمالي سوييچ هاي بعدي شود.
-٦ -1٤-٢ پرشرسوئيچ پمپ هاي آتش نشاني براي ساختمانهاي گروه 1S و 2S بايد از نوع استاندارد و براي ساختمانهاي
گروه 3S از نوع فهرست شده باشد.
-٦ -1٥-٢ در هنگام لوله كشي قسمت مكش پمپ، بايد ارتفاع مكش پمپ محاسبه شده و در انتخاب پمپ لحاظ شود.
٧ مخازن
-٧ -1 مخزن ذخيره آب آتش نشاني ميتواند از نوع فلزي يا پلياتيلني چندلايه بوده و محل قرارگيري آن بسته به شرايط
محيطي ميتواند متفاوت باشد. استفاده از منابع بتني مدفون در زمين، بلامانع است.
-٧ -٢ اگر منابع ذخيره آب آتش نشاني در معرض عوامل جوي قرار داشته باشد، بايد به شكل مناسب در برابر صدمات فيزيكي
و يخزدگي محافظت گردد.
-٧ -٣ نصب مخزن ذخيره آب آتش نشاني روي بام، داخل موتورخانه، پمپ خانه و ساير قسمت هاي ساختمان بهشرط رعايت
اصول مهندسي مرتبط از قبيل قابليت تحمل وزن توسط سازه در شرايط عادي و يا زلزله و حريق، بلامانع است. محل نصب
اين منابع بايد عاري از مواد قابل اشتعال بوده يا بهگونهاي مناسب در برابر آتش محافظت گردد. همچنين بايد تمهيدات مناسب ،
در سازه محل نصب مخزن در ساختمان لحاظ گردد.
-٧ -٤ استفاده از استخرها، منابع روباز و يا چاه بهعنوان تنها مخزن ذخيره آب آتش نشاني مجاز نميباشد.
-٧ -٥ بهمنظور بررسي وضعيت مخزن ، آگاهي از ميزان ذخيره آب و انجام تعميرات مخزن، بايد يك دريچه آدمرو با ابعاد
مناسب روي بدنه مخزن ايجاد شده و بهراحتي قابلدسترس باشد.
-٧ -٦ دريچه آدمروي مخزن بايد در زمان بسته بودن كاملاً هوابند بوده و در برابر نفوذ مواد آلوده، حشرات و كرمها كاملاً
حفاظت شود.
-٧ -٧ تمهيدات مناسب جهت پايش ميزان آب مخزن، بايد در نظر گرفته شده و در صورت كاهش سطح آب مخزن به كمتر
از حد مجاز و موردنياز سيستم آتش نشاني، سيگنال خطا به سيستم اعلام حريق ارسال شود.
-٧ -٨ مخزن بايد در پايينترين نقطه، لوله تخليه آب داشته باشد. اين لوله بايد به گونه اي باشد كه با باز كردن شير آب بتوان
كل آب مخزن را تخليه نمود. انتهاي لوله تخليه بايد دستكم 1٥ سانتيمتر بالاتر و دورتر از كفشوي يا هر نقطه تخليه ديگر
باشد. انتهاي لوله تخليه نبايد قابل اتصال به شيلنگ بوده و بايد با توري مقاوم در برابر خوردگي محافظت شود.
-٧ -٩ استفاده از مخزن مشترك جهت تأمين آب بهداشتي و آب آتشنشاني ساختمان، مجاز است. در اين شرايط بايد حجم
موردنياز هر دو مخزن محاسبه شده و باهم جمع شود.
-٧ -1٠ در اجراي مخزن ذخيره مشترك، كليه نكات مربوط به مخازن آب بهداشتي مندرج در مباحث چهاردهم و شانزدهم
مقررات ملي ساختمان بايد رعايت گردد.
-٧ -11 انشعاب ورودي مخزن بايد مجهز به شير شناور مكانيكي باشد. به كارگيري شيرهاي برقي، كنترل كننده سطح آب
(Control Level )و غيره كه امكان خرابي يا عملكرد نامناسب آنها وجود دارد جهت كنترل پر شدن مخزن، مجاز نيست.
-٧ -1٢ كليه اتصالات و انشعاباتي كه ممكن است منجر به ورود احتمالي آلودگي شبكه آب آتش نشاني به داخل مخزن مشترك
شود، بايد مجهز به شير يكطرفه دوتايي باشد.
٧ -1٣ جهت حفظ كارايي و راندمان پمپ آب آتش نشاني، لوله مكش از مخزن بايد به گونه اي طراحي و اجرا شود كه در
قسمت داخلي مخزن داراي مكانيزم ضد گرداب هاي بوده و از پديد آمدن گردابه (مغشوش شدن جريان) جلوگيري به عمل آيد.
-٧ -1٤ حجم مخزن آب آتشنشاني بايد به گونه اي انتخاب شود كه دبي آب موردنياز سيستم اطفاي حريق آبي ساختمان را
(مطابق بند ٢-1-٦) تا زمان رسيدن نيروهاي آتش نشاني، تأمين نمايد.
-٧ -1٥ در صورت اخذ انشعاب كمكي مخصوص تأمين آب آتش نشاني از سازمان آب و فاضلاب تهران، ميتوان بسته به سايز
انشعاب اخذشده، حجم مخزن را كاهش داد.
-٧ -1٦ در صورت استفاده از اسپرينكلرهاي واكنش سريع، ميتوان در حجم مخزن ذخيره آب آتش نشاني، مطابق شرايط
مندرج در قسمت ٩-٧-٤ اين ضوابط صرفهجويي نمود.
-٧ -1٧ حداقل حجم مخزن ذخيره آب، بايد مطابق با جداول شماره -1٧-٧الف و ب باشد. مقادير مذكور در اين جداول به
تفكيك منطقه شهرداري ساختمان موردنظر، سايز انشعاب كمكي آتشنشاني، نوع اسپرينكلر استفادهشده در ساختمان، گروه
ساختمان و همچنين گروه خطر تصرف محاسبه شده است.
تذكر مهم: كليه اعداد مندرج در ستون هاي مربوط به اسپرينكلر واكنش سريع در جداول 7-17-الف و ب با فرض ارتفاع سقف
٣ متر محاسبه و نگارش شده اند، براي سقف هاي با ارتفاع غير از ٣ متر، بايد بر اساس بند 4-7-9 اين دستورالعمل، محاسبات
آب مورد نياز سيستم و حجم مخزن ذخيره، اصلاح شود. گروه خطر ساختمان بايد بر اساس پرخطرترين تصرف موجود در آن
در نظر گرفته شود.