فهرست محتوا
جت فن‌ها دستگاه‌هایی هستند که برای حفظ ایمنی و تهویه بهتر هوا در فضاهای بسته مثل پارکینگ‌ها و تونل‌ها استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها با ایجاد جریان هوای قوی، کمک میکنند تا گازهای سمی مثل کربن مونوکسید از محیط خارج شوند و کیفیت هوای داخل این فضاها بهتر شود. جت فن‌ها به ویژه در مکان‌هایی که جریان هوای طبیعی کم است، بسیار مؤثر عمل میکنند و با کاهش احتمال تجمع دود و گازهای مضر، از وقوع آتش‌سوزی هم جلوگیری میکنند.
با افزایش توجه به کیفیت هوای داخلی در ساختمان‌های تجاری، نقش جت فن‌ها در بهبود تهویه هوا بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفته است. این دستگاه‌ها علاوه بر تهویه روزمره، در مواقع اضطراری مانند آتش‌سوزی نیز بسیار مفید هستند و به سرعت دود و گازهای خطرناک را از محیط خارج میکنند. یکی از ویژگی‌های مهم جت فن‌ها این است که هوا را به طور یکنواخت در تمام فضا پخش میکنند، برخلاف روش‌های قدیمی که فقط هوا را از یک نقطه وارد می‌کردند. این ویژگی به بهبود کیفیت هوا و جلوگیری از تجمع گازهای سمی کمک می‌کند.
یکی دیگر از مزایای جت فن‌ها مصرف کمتر انرژی نسبت به سیستم‌های تهویه معمولی است. به دلیل طراحی خاصی که دارند، این دستگاه‌ها با مصرف انرژی کمتر می‌توانند جریان هوای بیشتری ایجاد کنند. همچنین، نصب و نگهداری جت فن‌ها آسان‌تر از سایر سیستم‌های تهویه است. این ویژگی‌ها باعث شده تا جت فن‌ها گزینه‌ای مناسب برای استفاده در ساختمان‌های تجاری و پارکینگ‌ها باشند.
انواع جت فن مورد استفاده در ساختمان های تجاری
جت فن‌ها در مدل‌های مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. این مدل‌ها را می‌توان بر اساس طراحی، اندازه و نحوه عملکرد به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد:
جت فن آکسیال
جت فن آکسیال به شکلی طراحی شده که هوا را به صورت افقی جابجا می‌کند. این جت فن‌ها شبیه یک لوله استوانه‌ای هستند که هوا را از یک سمت با کمک پره‌های فن به داخل می‌کشند و از سمت دیگر با سرعت و فشار بالا خارج میکنند. از این نوع جت فن برای مواردی که نیاز به جریان هوای زیاد دارند، مثل سیستم‌های خنک‌کننده و تهویه، استفاده می‌شود.
جت فن سانتریفیوژ
جت فن‌های سانتریفیوژ (یا رادیال) با جت فن‌های آکسیال عملکرد متفاوتی دارند. جریان هوای این نوع جت فن‌ها به صورت شیب‌دار خارج می‌شود، به همین دلیل وجود موانع در مسیر آن تأثیری روی عملکردش نمی‌گذارد. از جت فن سانتریفیوژ بیشتر در پارکینگ‌ها و ساختمان‌هایی با سقف بلند یا سقف‌هایی که موانع زیادی دارند، استفاده می‌شود.
تصویر زیر تفاوت جریان هوای جت فن آکسیال (محوری) و جت فن سانتریفیوژ (رادیال) را نشان می‌دهد.
جت فن جریان مخلوط
همانطور که از اسم این جت فن پیداست، این نوع جت فن ویژگی‌های هر دو مدل سانتریفیوژ و آکسیال را با هم ترکیب کرده است. از این جت فن‌ها در جاهایی استفاده می‌شود که همزمان به تعادل بین جریان هوای زیاد و فشار نیاز است.
اجزای جت فن
جت فن‌ها معمولاً از یک لوله استوانه‌ای بلند تشکیل شده که جریان هوای فشرده‌ای را با سرعت بالا خارج می‌کند و از این نظر شبیه به موتور جت هواپیماهاست. به همین دلیل، جت فن‌ها را “فن بدون کانال” هم می‌نامند، چون معمولاً نیازی به سیستم کانال هوا ندارند. با این حال، عبارت “بدون کانال” همیشه به این معنی نیست که هیچ کانالی استفاده نمی‌شود؛ گاهی ممکن است برای کمک به تهویه، از کانال‌های هوا استفاده شود.
اجزای اصلی تشکل دهنده یک جت فن عبارتند از:
- الکتروموتور
- بدنه (جنس و شکل بدنه جت فن می تواند بر حسب نیاز طراحی و انتخاب شود)
- ترمینال باکس
- سایلنسر
- دیفیوزر
- پروانه فن
- محافظ قسمت ورودی هوای جت فن
- کمپرسور
نکاتی که برای انتخاب یک جت فن مناسب باید رعایت شوند
برای انتخاب یک جت فن مناسب برای یک کاربرد خاص، باید چند فاکتور مهم را در نظر گرفت که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
– جریان هوای مورد نیاز: مقدار هوایی که یک محیط نیاز دارد، تعیین‌کننده اندازه و قدرت جت فن است. این مقدار بر اساس اندازه، شکل و موانع موجود در محیط محاسبه می‌شود.
– میزان سروصدا: هرچه سرعت فن بیشتر باشد، سروصدا هم بیشتر خواهد بود. در مکان‌هایی مانند بیمارستان‌ها یا تونل‌های شهری که نزدیک مناطق مسکونی هستند، باید به میزان نویز جت فن توجه ویژه داشت.
– نگهداری و تعمیر: جت فنی که انتخاب می‌شود باید طوری طراحی شده باشد که دسترسی به بخش‌های داخلی آن برای تعمیرات یا تعویض قطعات آسان باشد. چون جت فن‌ها معمولاً در فضاهای بسته کار میکنند، باید از قابلیت اطمینان بالایی برخوردار باشند تا مشکلی در عملکرد سیستم تهویه ایجاد نشود.
– ویژگی‌های ضد حریق: یکی از مکان‌های پرکاربرد جت فن‌ها پارکینگ‌های طبقاتی است، بنابراین داشتن ویژگی‌های ضد حریق، مثل توانایی ایجاد جریان هوای معکوس، اهمیت زیادی دارد. در صورت آتش‌سوزی، جت فن با این ویژگی می‌تواند دود و گرما را به بیرون هدایت کرده و ایمنی محیط را افزایش دهد.
راهنمای انتخاب فن
در انتخاب فن برای سیستم‌های تهویه صنعتی، پارکینگ، سوله، کارگاه، گلخانه و دامداری‌ها معمولاً از روش‌های سنتی استفاده می‌شود. این روش‌ها باعث می‌شوند که هزینه‌ها به دلیل آزمون و خطا بالا برود و زمان اجرای پروژه نیز طولانی‌تر شود.
هواکش و فن صنعتی مناسب برای تهویه
در روش سنتی و غیر اصولی انتخاب هواکش و فن، معمولاً بر اساس تجربیات و بدون استفاده از محاسبات دقیق، فن یا هواکش انتخاب می‌شود تا آلودگی، دود، و مواد شیمیایی را از محیط خارج کند. در اکثر مواقع، وقتی سیستم تهویه بدون طراحی مناسب نصب می‌شود، بعد از مدتی به دلیل ظرفیت ناکافی و عدم تخلیه مناسب آلودگی، نیاز به خرید و نصب فن‌های جدید پیدا می‌شود.
در واقع، هزینه‌ای که صاحب یک کارگاه، سوله، گلخانه، پارکینگ یا کارخانه برای طراحی سیستم تهویه صرف نمی‌کند، بعداً باید به میزان زیادی برای خرید یا تعویض فن‌ها و هواکش‌هایی که بدون محاسبات دقیق انتخاب شده‌اند، پرداخت کند. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم که برای اجرای سیستم تهویه در این مکان‌ها، ابتدا از یک مشاور متخصص برای طراحی و انتخاب فن‌ها و هواکش‌ها کمک بگیرید. این کار کمک می‌کند تا نیازی به تعویض یا اضافه کردن فن‌ها پیدا نکنید.
مزایای طراحی سیستم تهویه و مشاوره متخصص عبارت‌اند از:
– کاهش مصرف برق و صرفه‌جویی در انرژی
– کاهش هزینه نهایی خرید تجهیزات تهویه
– افزایش کارایی تهویه و بهبود وضعیت هوادهی
– مستندسازی و بهبود وضعیت تعمیرات و نگهداری سیستم
برای آشنایی بهتر با مراحل اصلی انتخاب فن یا هواکش صنعتی، در ادامه توضیحات کلی درباره هر مرحله ارائه می‌شود.
مشخص کردن میزان هوا دهی و افت فشار فن
تعیین میزان دبی یا ظرفیت هوادهی فن‌ها و جت فن‌ها یکی از مهم‌ترین مراحل در انتخاب تجهیزات تهویه است. برای این کار، باید از گزارش مشاور طراحی تهویه استفاده کنید. اگر فن یا هواکش صنعتی شما بیش از نیاز ظرفیت داشته باشد، هزینه تجهیزات و مصرف برق بالا می‌رود. در مقابل، اگر ظرفیت کمتر از نیاز باشد، به دلیل افزایش آلاینده‌ها باید فن‌های جدید بخرید که هزینه سیستم تهویه را بالا می‌برد و ممکن است باعث خرابی سریع‌تر موتور فن‌ها شود.
همچنین، تعیین فشار عملکرد فن، هواکش یا جت فن بسیار مهم است. اشتباه رایج این است که فشار حداکثر را به جای فشار عملکرد در نظر بگیریم. فشار حداکثر زمانی است که جریان هوا صفر است، بنابراین انتخاب فن باید بر اساس منحنی عملکرد آن انجام شود. این منحنی نشان می‌دهد که با توجه به دبی و افت فشار، چه نوع فن و با چه توان موتوری مناسب است.
تعیین جنس پره، بلید و فن
شرایط محیطی تأثیر زیادی بر انتخاب مواد و جنس پره‌های فن دارد. اگر هوا پر از ذرات معلق، گرد و خاک، یا شن و ماسه باشد، این ذرات می‌توانند به مرور زمان باعث خوردگی و آسیب به فن شوند. معمولاً اولین نشانه‌ها، خوردگی لبه‌های پره‌ها به دلیل سایش با این ذرات است. این مشکل باعث کاهش راندمان فن و افزایش لرزش و صدا می‌شود.
همچنین، اسیدی یا قلیایی بودن هوای محیط نیز بر جنس پره‌ها تأثیر دارد. مثلاً در کارگاه‌های تولید یا بازیافت باتری که هوای اسیدی وجود دارد، فن‌های معمولی خیلی سریع دچار خوردگی می‌شوند.
تعیین مشخصات هندسی و نوع فن
جت فن‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: فن محوری و فن سانتریفیوژ (گریز از مرکز یا هواکش حلزونی). فن سانتریفیوژ معمولاً دبی کمتری دارد، فشار بیشتری ایجاد می‌کند و مصرف برق بیشتری نسبت به فن محوری دارد. از نظر فضای اشغال شده، فن محوری فضای کمتری می‌گیرد.
در برخی پروژه‌ها، به دلیل محدودیت ارتفاع یا فضا، باید از نوع خاصی از فن استفاده کرد. برای مثال، در پارکینگ‌هایی با سقف کوتاه، بهتر است از فن سانتریفیوژ استفاده شود.
سایر نکات مهم در انتخاب فن و هواکش صنعتی شامل:
– توان موتور
– نوع اتصال پره‌ها به موتور
– کلاس حفاظتی (IP protection)
– میزان صدای تولید شده توسط فن
به طور کلی،جت فن‌ها برای بهبود تهویه و ایمنی در فضاهای بسته مانند پارکینگ‌ها و تونل‌ها بسیار مهم هستند. این دستگاه‌ها با ایجاد جریان هوای قوی، گازهای سمی مانند کربن مونوکسید را خارج میکنند و کیفیت هوای داخل را بهبود می‌بخشند. جت فن‌ها در مواقع اضطراری، مانند آتش‌سوزی، نیز به سرعت دود و گازهای خطرناک را خارج میکنند.
