اطفا گازی چیست و چگونه کار می‌کند؟

اطفا گازی یک روش خاموش کردن آتش است که با استفاده از گازهای خاصی مثل دی‌اکسید کربن، هیدروکربن‌ها یا گاز هالوژن عمل می‌کند. این گازها به جای آسیب رساندن به افراد یا محیط، به طور موثری آتش را خاموش می‌کنند.

این سیستم با استفاده از سنسورهای نصب شده در نقاط مختلف، وقوع آتش‌سوزی را تشخیص می‌دهد و به صورت خودکار و سریع شروع به خاموش کردن آتش می‌کند. عملکرد آن به این صورت است که با افزایش چگالی محیط و کاهش میزان اکسیژن، یکی از سه عامل لازم برای سوختن آتش (یعنی اکسیژن) را حذف می‌کند و به این ترتیب آتش خاموش می‌شود.

سیستم اطفای حریق گازی یکی از تجهیزات کنترل و خاموش کردن آتش است که با استفاده از گازهای بی‌ضرر و بی‌اثر کار می‌کند. این گازها که در سیلندرهای مخصوص به صورت مایع فشرده شده‌اند، بی‌بو، بی‌رنگ و غیرهادی جریان برق هستند.

این سیستم‌ها به ویژه در مکان‌های حساس و مسقف استفاده می‌شوند، جایی که استفاده از آب یا فوم ممکن است به تجهیزات و وسایل موجود آسیب برساند. برخی از این مکان‌ها شامل موزه‌ها، گالری‌های هنری، مراکز نگهداری تجهیزات مخابراتی، انبارهای دارو و وسایل پزشکی، مراکز نگهداری اسناد قضایی، پست‌های برق، اتاق‌های سرور و کنترل، خزانه بانک‌ها و محل نگهداری مایعات قابل اشتعال می‌شود.

یکی از مزایای اصلی سیستم‌های اطفای حریق گازی این است که تأثیر بسیار کمی بر محیط زیست دارند، که همین امر آن‌ها را بین سازمان‌های جهانی محبوب کرده است. این سیستم‌ها می‌توانند به صورت خودکار یا دستی عمل کنند و در هر دو حالت کارایی بالایی دارند.

سیستم اطفاء حریق چیست؟

سیستم اطفای حریق یکی از ابزارهای مهم برای مقابله با آتش سوزی است. این سیستم می‌تواند خیلی سریع آتش را تشخیص داده و آن را مهار کند. اجزای مختلف این سیستم ابتدا شعله و دود را شناسایی کرده و فوراً هشدار می‌دهند.

این کار باعث می‌شود قبل از اینکه آتش گسترش پیدا کند، اقدامات لازم برای خاموش کردن آن انجام شود. به این ترتیب، امنیت و سلامتی افراد حفظ شده و خسارات مالی و محیطی ناشی از آتش سوزی کاهش می‌یابد.

سیستم اطفای حریق شامل مجموعه‌ای از کارهای مهندسی است که برای خاموش کردن آتش و جلوگیری از گسترش آن طراحی شده است. این سیستم معمولاً از اجزایی مثل سنسورها، اعلام کننده‌ها، انواع خاموش کننده‌ها و شبکه‌های ارتباطی تشکیل شده است.

سیستم اطفا گازی چگونه کار می‌کند؟

سیستم‌های اطفاء حریق از مواد مختلفی مثل آب، فوم یا مواد شیمیایی خاص برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها در ساختمان‌ها و مکان‌های عمومی برای ایمنی و حفاظت در برابر آتش‌سوزی بسیار مهم هستند. استفاده از آب به عنوان ماده خاموش‌کننده خیلی رایج است و معمولاً به شکل اسپرینکلرها و در پشت بام‌ها نصب می‌شود.

سیستم‌های اطفاء به دو نوع “فعال” و “غیرفعال” تقسیم می‌شوند. سیستم‌های فعال به این معنی هستند که وقتی آتش‌سوزی رخ می‌دهد، به صورت خودکار و فوری شروع به خاموش کردن آتش می‌کنند. این سیستم‌ها از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که هر کدام به طور فعال با آتش مبارزه می‌کنند.

تفاوت سیستم اطفاء حریق با اسپرینکلر آتش‌نشانی

سیستم‌های اطفای حریق و اسپرینکلرهای آتش‌نشانی دو روش مختلف برای کنترل و خاموش کردن آتش هستند. هر دوی این سیستم‌ها هنگام تشخیص گرما یا دود فعال می‌شوند، اما تفاوت اصلی آن‌ها در استفاده از آب است.

سیستم‌های اطفای حریق همیشه از آب استفاده نمی‌کنند؛ چون آب ممکن است برای برخی از انواع آتش‌سوزی، مثل آتش‌سوزی‌های ناشی از گاز یا نفت، مؤثر نباشد. به همین دلیل، در محیط‌های صنعتی معمولاً از سیستم‌های اطفای حریق گازی به جای اسپرینکلرهای آتش‌نشانی استفاده می‌شود.

اجزای تشکیل دهنده سیستم اطفاء حریق

هر سیستم اطفای حریق گازی شامل سه بخش اصلی است:

1. سیلندر یا منبع: این قسمت محفظه‌ای است که ماده اطفا حریق درون آن قرار می‌گیرد.
2. نازل و شیلنگ: این بخش مسئول انتقال ماده از سیلندر به بیرون است. اغلب از شیلنگ‌های برنجی استفاده می‌شود که می‌توانند فشار بالایی را تحمل کنند و دارای چکش‌های مقاوم هستند. نازل هم باید از آلومینیوم با کیفیت و ضخامت مناسب ساخته شده باشد.
3. راه انداز سیستم اطفای حریق: این بخش مسئول فعال‌سازی سیستم است و ممکن است شامل دکمه، ریموت، یا سیستم کنترلی دیگر باشد.

در گذشته، سیستم‌های اعلام حریق خودکار فقط یک حسگر داشتند که به طور مستقیم به زنگ هشدار متصل بود. اما این نوع سیستم‌ها دیگر استفاده نمی‌شوند. سیستم‌های جدیدتر اعلام حریق، به جای یک حسگر، از چندین دکمه اعلام حریق استفاده می‌کنند که در نقاط مختلف ساختمان نصب می‌شوند.

این سیستم‌های جدید یک واحد پردازش مرکزی دارند که اطلاعات را از حسگرها جمع‌آوری می‌کند. وقتی که حریق تشخیص داده شود، این واحد خروجی‌های مناسب را فعال می‌کند. این خروجی‌ها می‌توانند شامل هشدارهای صوتی، نوری و یا اطلاع‌رسانی به سیستم‌های اطفاء حریق باشند.

نیاز به سیستم اطفا گازی

سیستم‌های اطفاء حریق گازی به عنوان یک جایگزین مناسب برای اسپرینکلرها در برخی ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها به خصوص در اتاق‌های سرور، موزه‌ها و انبارها بسیار کارآمد هستند.

استفاده از این سیستم‌ها می‌تواند از آسیب دیدن تجهیزات الکتریکی در اتاق‌های سرور جلوگیری کند و همچنین از خسارت به آرشیوهای تاریخی و اقلام حساس در موزه‌ها و انبارها پیشگیری کند. به این ترتیب، دارایی‌های ارزشمند در معرض خطر ناشی از آب قرار نمی‌گیرند.

نصب سیستم اطفاء حریق در محل سکونت یا کار بسیار مهم است و باید مطابق با قوانین و مقررات انجام شود. قبل از نصب هر نوع سیستم اطفاء حریق، باید اطمینان حاصل کنید که محیط مورد نظر از نظر ایمنی آماده است و سیستم انتخابی به درستی عمل می‌کند.

برای انتخاب بهترین روش حفاظت در برابر حریق، باید به نیازهای خاص محل توجه کنید. دو روش فعال و غیرفعال حفاظت در برابر آتش وجود دارند که می‌توانند در کنار هم استفاده شوند و برای خاموش کردن آتش ضروری هستند. انتخاب بهترین روش بستگی به نوع فضا، نوع حریق و نیازهای اطفاء حریق دارد.

یکی از بهترین روش‌ها برای محافظت از سازه در برابر آتش، استفاده از پوشش ضد حریق است. این پوشش‌ها از گسترش آتش و انتشار دود جلوگیری می‌کنند و به دلیل خواص ضد حرارتی خود، در محیط‌هایی که با آتش و حرارت در تماس هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک

• سیستم اطفای حریق گازی
• سیستم اطفای حریق اتوماتیک آبی
• سیستم اطفای حریق اتوماتیک آیروسل
• سیستم اطفای حریق با کف
• سیستم اطفای حریق واتر میست
• سیستم اطفای حریق اتوماتیک پودری
• سیستم اطفای حریق اسپرینکلر

انواع سیستم‌های اعلام حریق

سیستم‌های اطفای حریق گازی به دو نوع تقسیم می‌شوند:

• استفاده از گاز کربن دی اکسید: در این نوع سیستم، با آزاد کردن گاز کربن دی اکسید، اکسیژن را کاهش داده و بخشی از مثلث آتش‌سوزی را تحت کنترل قرار می‌دهیم. این روش سریع و آسان است، اما ممکن است منجر به تخریب محیط زیست و ایجاد مشکلات سمی در محیط بعد از حریق شود که این باعث کاهش استفاده از آن می‌شود.
• استفاده از گازهای بی‌خطر:در این نوع، از گازهایی استفاده می‌شود که برای محیط و سلامتی انسان‌ها بی‌خطر هستند. این گازها همچنین به لایه اوزون آسیب نمی‌رسانند. این سیستم‌ها به دلیل نیاز به حجم بیشتری از گاز، ابعاد بزرگتری دارند اما مدت زمان عملکرد آن‌ها طولانی است.

• گازهای نجیب یا گازهای بی‌اثر: سیستم‌های اطفای حریق با گازهای نجیب، انواع مختلفی دارند که از گازهای مثل آرگون، نیتروژن و کربن دی اکسید استفاده می‌کنند. مقدار این گازها ممکن است بسته به نیاز و شرایط متغیر باشد، اما هدفشان همیشه کاهش یا حذف اکسیژن اطراف است. این سیستم‌ها به دلیل هزینه‌های بالایی که دارند، معمولاً فقط در محیط‌های کوچک و محدود مورد استفاده قرار می‌گیرند.

سیستم‌های اطفا حریق گازهای نجیب یا بی‌اثر به چهار نوع تقسیم می‌شوند:

در سیستم‌های اطفای حریق، انواع مختلفی وجود دارند که از گازهای مختلف تشکیل شده‌اند:

• IG01: این سیستم از گاز نجیب آرگون تشکیل شده است.
• IG55: در این سیستم، از مخلوطی از آرگون و نیتروژن استفاده می‌شود، به نسبت مساوی.

IG55

به جهت گران بودن گازهای اطفا حریق گازی ، از کپسول های با ظرفیت پایین تر برای اطفا حریق تابلوهای برق به صورت موضعی استفاده می کنند. پس از عملکرد شیر و تخلیه گاز در محوطه تابلو برق سیگنالی به کنترل پنل اعلام صادر و زنگ هشدار( آژیر) بصدا در خواهد آمد.

• IG100: این سیستم تنها از گاز نیتروژن تشکیل شده است و برای حذف اکسیژن از محیط استفاده می‌شود. اما استفاده بیش از حد از آن ممکن است باعث خفگی یا مسمومیت تنفسی شود.
• IG541: این سیستم از ترکیب گازهای آرگون، نیتروژن و دی اکسید کربن تشکیل شده است، با درصد بیشتری نیتروژن نسبت به آرگون و دی اکسید کربن.

• گازهای هالوکربنی: این نوع سیستم‌ها به دلیل عملکرد سریعشان (حدوداً ۱۰ ثانیه) در مواجهه با حریق، در بین تجهیزات آتش‌نشانی خیلی محبوب هستند. اما مشکل اصلی درباره گازهای هالون در این سیستم‌ها، این است که این گازها بسیار پایدار در لایه‌های بالایی اتمسفر زمین هستند، بنابراین برای استفاده‌های مکرر و طولانی مدت مناسب نیستند.

سیستم‌های اطفای حریق با گازهای هالوکربنی، به دلیل بی‌خطر و بی‌سم بودن برای انسان‌ها و عدم تأثیر آنها بر روی جریان برق، بسیار مورد توجه هستند.

• گاز نوک ۱۲۳۰: سیستم‌های نوک ۱۲۳۰، با حریق مقابله می‌کنند، اما به جای خاموش کردن آتش، عاملی که آتش را تغذیه می‌کند، را حذف یا به تعویق می‌اندازند. این سیستم‌ها در سیلندرها به صورت مایع نگهداری می‌شوند، اما هنگام فعال‌سازی به صورت گاز آزاد می‌شوند.

نحوه عملکرد سیستم اطفا گازی

عملکرد اصلی سیستم اطفای حریق گازی به این صورت است: ابتدا، با افزایش چگالی گاز در محیط و پر کردن آن، اکسیژن (که یکی از عوامل سوختن است) را کم می‌کند. سپس، با جذب حرارت و گرمایش، باعث مهار حریق می‌شود. در نهایت، این سیستم با قطع زنجیره حریق، ادامه آتش سوزی را متوقف می‌کند.

سیستم‌های اطفاء حریق گازی یکی از مهمترین ابزارهای حفاظتی در برابر آتش‌سوزی هستند. این سیستم‌ها با استفاده از گازهای خاصی که در شرایط استاندارد بی‌خطر برای انسان هستند، حریق را کنترل و مهار می‌کنند. عملکرد این سیستم‌ها بر اساس چند مرحله اصلی صورت می‌گیرد:

۱. شناسایی حریق: این سیستم‌ها معمولاً با استفاده از سنسورهای حرارتی و دودی، حریق را شناسایی می‌کنند. هنگامی که سنسورها حضور آتش را احساس می‌کنند، سیگنالی به واحد کنترل می‌فرستند.

۲. اعلام حریق: پس از شناسایی حریق، سیستم اعلام حریق اطلاعات مربوطه را به واحد کنترل می‌فرستد تا فرآیند اطفاء آغاز شود. این اعلام ممکن است به صورت صوتی و یا تصویری انجام شود.

۳. ایجاد فشار: برای مهار حریق، گاز اطفاء حریق از سیلندرها به محیط پخش می‌شود. این گازها به دلیل ویژگی‌هایشان مانند عدم پایداری، تغییر حالت از مایع به گاز در فشار محیط و سرعت بالای اطلاق، می‌توانند حریق را مهار کرده و اکسیژن مورد نیاز برای ادامه آتش‌سوزی را کاهش دهند.

۴. خنک‌کردن: گازهای اطفاء حریق، علاوه بر مهار حرارت و کاهش اکسیژن، می‌توانند با خنک کردن محیط و آتش، از گسترش حریق جلوگیری کنند.

۵. اتخاذ تدابیر پس از حریق: پس از مهار حریق، سیستم‌های اطفاء حریق گازی به طور خودکار غیرفعال می‌شوند و محیط پاکسازی می‌شود. این سیستم‌ها هیچ پسماندی ایجاد نمی‌کنند و محیط را تمیز می‌کنند.

در کل، سیستم‌های اطفاء حریق گازی با انعطاف پذیری بالا، عملکرد سریع، و عدم ایجاد خسارت در محیط، ابزاری بسیار موثر در مهار حریق و حفظ امنیت محیط‌های مختلف هستند.

میزان خطر گازهای سیستم اطفا گازی برای انسان

به دلیل جذب اکسیژن توسط سیستم‌های اطفای حریق گازی، برای انسان خطرناک است. اما میزان خطر بستگی به غلظت گاز در سیستم دارد.

برای مثال، اگر غلظت گاز در یک سیستم اطفا حریق ۱۰ درصد باشد، حداکثر زمانی که باید در معرض آن قرار بگیرید ۵ دقیقه است. اما اگر غلظت گاز در یک سیستم باشد، این زمان حداکثر ۵۰ ثانیه است.

همچنین باید توجه داشت که:

• برخورد با مایع داخل سیلندر یا گازی که از آن خارج می‌شود به پوست، می‌تواند باعث یخ زدگی شود.
• در صورت برخورد یا تماس با گاز، باید چشم‌ها را با آب سرد شستشو داد و به پزشک مراجعه کرد.
• در حمل و نقل سیلندرهای اطفا حریق باید خیلی مراقب بود.
• بعضی گازها در دمای بالا به هیدروژن فلوراید تبدیل می‌شوند، اما در سیستم‌های اطفا حریق، زمان تبدیل به هیدروژن فلوراید بسیار کم است (حداکثر ۱۰ ثانیه).

کدام صنایع از سیستم اطفا گازی استفاده می‌کنند؟

در صنایع و واحدهای تولیدی که از مواد قابل اشتعال مانند مشتقات نفتی استفاده می‌کنند، نصب سیستم‌های اطفاء حریق گازی ضروری است. این صنایع به دلیل وجود مواد خام قابل اشتعال و خطرات بالای حریق، باید از این سیستم‌ها برای ایمن‌سازی محیط کار و جلوگیری از خسارات جدی ناشی از آتش‌سوزی استفاده کنند.

استفاده از سیستم‌های اطفای حریق گازی در این صنایع به عنوان یک استاندارد ضروری در نظر گرفته شده است تا بهترین سطح ایمنی برای کارکنان و دارایی‌های آن‌ها فراهم شود.

با توجه به حجم زیاد انبارها و نگهداری مواد صنعتی در آن‌ها، خطر بروز حریق در این انبارها بسیار بالاست. علاوه بر خسارات مالی و اقتصادی، حریق در انبارها می‌تواند به از دست رفتن جان‌ها و صدمات جبران‌ناپذیری منجر شود.

به همین دلیل، استفاده از سیستم‌های اطفای حریق مناسب و سازگار با شرایط محیطی انبارها بسیار حیاتی است تا از آتش‌سوزی جلوگیری شده و مواد اولیه با ایمنی بیشتری نگهداری شوند.

مراکز داده و اتاق‌های سرور بخش مهمی از ساختار فناوری اطلاعات شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند. این مراکز داده تجهیزات الکترونیکی حساس و حجیمی را در خود جای داده‌اند که به تغییرات دما بسیار حساس هستند، بنابراین نیاز به سیستم اطفای حریق قوی در این مراکز وجود دارد.

آتش‌سوزی به عنوان دومین علت شایع قطع فعالیت در این مراکز داده شناخته شده است. حوادث آتش‌سوزی می‌توانند تا 24 ساعت فعالیت مرکز داده را متوقف کنند که برای شرکت‌ها تبعات جدی به همراه دارد. به همین دلیل، نصب سیستم اطفای حریق مناسب از مهم‌ترین نیازهای این مراکز است.

در این فیلم آموزشی در خصوص اطفا گازی اینرجن که تقریبا شبیه گاز FM200 صحبت خواهیم کرد. گاز فوق دوست دار محیط زیست بوده و شامل ( 52% نیتروژن – 40% آرگون و 8% گاز CO2 ) می باشند.

کاربرد سیستم اطفا گازی

• اتاق برق و کنترل
• مراکز دیتا و سرور
• مراکز تصويربرداری
• موزه
• مرکز ابزار دقیق
• بايگانی اسناد و کتابخانه
• موتورخانه

مزایای سیستم اطفا گازی

• عامل اطفاء در سیلندرها پس از استفاده همچنان مصرف می‌شود.
• سیلندرها فقط در صورت تخلیه کامل شارژ می‌شوند.
• گازهای استفاده شده در سیستم اطفاء حریق بدون خطر برای انسان‌ها هستند و قابلیت ترکیب با گازهای دیگر را ندارند.
• خواص گازها در سیلندرها با گذشت زمان تغییر نمی‌کند.
• این سیستم‌ها با سرعت بالا حریق را خاموش می‌کنند.
• پس از اطفاء حریق، هیچ پسماندی در محیط باقی نمی‌ماند.
• طراحی این سیستم‌ها انعطاف‌پذیر است.
• هزینه‌های نصب، تعمیر و خرید سیستم‌های اطفاء حریق گازی نسبتاً کم است.
• این سیستم‌ها بر روی محیط زیست تأثیر مخربی ندارند.

طراحی سیستم اطفا گازی

طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گازی مثل FM200 به فاکتورهای مختلفی وابسته است. این فاکتورها شامل زمانی که سیلندر تخلیه می‌شود، دما در اتاق، نوع مواد سوختنی، کلاس حریق، و خطرات موجود در محیط هستند. زمانی که سیلندر تخلیه می‌شود، باید طوری باشد که حداقل 95 درصد از گاز در محیط در زمان کمتر از 10 ثانیه پخش شود.

طراحی سیستم‌های اطفاء حریق گازی یک فرآیند پیچیده و حساس است که نیازمند درک عمیق از شرایط محیطی، نوع خطرات موجود و ویژگی‌های گازهای اطفاء حریق است. در ادامه به برخی از عوامل مهم در طراحی این سیستم‌ها اشاره می‌کنیم:

۱. تحلیل خطرات: قبل از طراحی سیستم اطفاء حریق گازی، لازم است خطرات موجود در محیط مورد بررسی قرار گیرد. این شامل نوع مواد قابل اشتعال، ساختار فیزیکی محیط، ویژگی‌های ساختمانی و مقادیر موجودی آتش‌نشانی است.

۲. انتخاب گاز مناسب: بر اساس نوع خطرات و ویژگی‌های محیط، گاز اطفاء حریق مناسب انتخاب می‌شود. مثلاً برای محیط‌هایی که حضور افراد در آن‌ها ضروری است، از گازهایی مانند آرگون استفاده می‌شود.

۳. محاسبات هیدرولیکی: برای اطمینان از توزیع متناسب گاز در محیط و پوشش کامل حریق، محاسبات هیدرولیکی دقیقی صورت می‌گیرد. این شامل محاسبه فشار، جریان، و زمان تخلیه گاز است.

۴. انتخاب و تعیین موقعیت سیلندرها: سیلندرهای گازی باید در نقاط استراتژیک محیط نصب شده و به گونه‌ای طراحی شوند که پوشش کامل محیط را فراهم کنند.

۵. انتخاب سیستم کنترل: سیستم‌های کنترل باید قادر به شناسایی و مدیریت حریق باشند، همچنین باید از نظر اتصالات و سازگاری با سایر سیستم‌های ایمنی ساختمان مناسب باشند.

۶. تعیین روش‌های اعلام حریق: سیستم اطفاء حریق باید با سیستم‌های اعلام حریق متصل شده و در صورت بروز حریق، به صورت اتوماتیک فعال شود.

در کل، طراحی یک سیستم اطفاء حریق گازی نیازمند دقت، تجربه و دانش فنی بالایی است تا بتواند به بهترین شکل ممکن از این فناوری برای مهار حریق و حفاظت از افراد و محیط استفاده کند.مقایسه انواع گازهای اطفا گازی

گازهای نیتروژن و آرگون (که به عنوان گازهای خاموش کننده حریق شناخته می‌شوند) حجم بیشتری نسبت به گازهای دیگری که برای این منظور استفاده می‌شوند، اشغال می‌کنند. بعد از این دو، گازهای دیگر مانند کربن دی اکسید، FM-200 و هالون به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

انواع گازهای اطفاء حریق متنوعی وجود دارند، هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاصی دارند. در ادامه، به مقایسه برخی از مهمترین انواع گازهای اطفاء حریق می‌پردازیم:

۱. CO2 (کربن دی اکسید):
گاز CO2 یکی از متداول‌ترین گازهای اطفاء حریق است و به عنوان یک گاز سریع و موثر در مهار حریق‌های الکتریکی و مایعات قابل اشتعال شناخته می‌شود.

CO2 با حذف اکسیژن از محیط، باعث مهار حریق می‌شود. این گاز معمولاً در اتاق‌های کامپیوتر، انبارهای مخازن الکتریکی و سایر محیط‌هایی که حضور افراد در آن‌ها ممکن نیست، استفاده می‌شود.

اطفا گازی توسط گاز CO2

در این فیلم کوتاه آموزشی نحوه اطفا با گاز co2 را ملاحضه می کنید . این نوع اطفا جز دسته اطفای گازی است و مزیتی که نسبت به اطفا با گاز FM200 دارد ارزانی آن بوده و یکی از معایب آن این است که در زمان اطفا نباید کسی در محل بوده و می بایستی اطاق را تخلیه کنند.

۲. FM-200:
این گاز یکی از گازهای جایگزین برای گازهای سنتی مانند Halon است. FM-200 یک گاز تمیز و پسماند ندارد و پس از اطفاء، به سرعت به حالت گازی بازمی‌گردد. این گاز عموماً در اتاق‌های سرور، اتاق‌های کنترل، و انبارهای حاوی محاسبات الکتریکی استفاده می‌شود.

سیستم اطفاء حریق FM200

سیستم اطفاء حریق FM200 – این نوع سیستم اطفا برای مراکز داده – اطاق های کنترل – اطاق سرور – کتابخانه کاربرد داشته و هیچ گونه خطری برای انسان نداشته و با محیط زیست هم سازگار بوده.

۳. آرگون:
گاز آرگون یکی از گازهای اطفاء حریق با عملکرد بسیار کندتر است. این گاز به دلیل خنک بودن و عدم خطراتی که برای انسان دارد، معمولاً در محیط‌هایی که حضور افراد در آن‌ها ضروری است مانند اتاق‌های اداری، اتاق‌های کنترل، و موزه‌ها استفاده می‌شود.

۴. IG-541:
این گاز از ترکیبی از نیتروژن، آرگون، و دی اکسید کربن تشکیل شده است و به عنوان یک جایگزین برای گازهای سنتی مانند Halon شناخته می‌شود. IG-541 عمدتاً در محیط‌هایی که قابلیت استفاده از گازهای خطرناک محدود است مانند اتاق‌های سرور و اتاق‌های کنترل استفاده می‌شود.

هرکدام از این گازها ویژگی‌ها و مزایای خود را دارند که باید با مشاوره تخصصی و با توجه به نیازهای محیط مورد استفاده انتخاب شوند.

مقایسه سیستم اطفا گازی و آبی

در بعضی جاها، مثل کتابخانه‌ها که کاغذهای زیادی هستند، استفاده از آب برای اطفاء حریق خطرناک است، چون می‌تواند خسارات زیادی به کاغذها وارد کند. به جای آب، استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق گازی پیشنهاد می‌شود.

این سیستم‌ها در کمتر از 10 ثانیه فعال می‌شوند و بعد از اطفاء نیازی به پاکسازی محیط ندارند و هیچ پسماندی نمی‌گذارند. به همین دلیل از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه هستند و در تمام مکان‌ها قابل استفاده هستند و محدودیت خاصی ندارند.

سیستم‌های اطفا گازی و آبی هر دو به عنوان روش‌های مؤثری برای مهار حریق‌ها در انواع محیط‌ها شناخته می‌شوند، اما هرکدام ویژگی‌ها و مزایا و معایب خاص خود را دارند.

سیستم‌های اطفا گازی با استفاده از گازهای خاص مانند نیتروژن، آرگون، CO2 و دیگر گازها، با حذف اکسیژن یا خنک‌کردن محیط، حریق را خاموش می‌کنند. یکی از مزایای این سیستم‌ها سرعت بالای عملکرد آنهاست؛ زیرا بعد از فعال شدن، به سرعت گاز منبع را پراکنده و حریق را خاموش می‌کنند.

همچنین، این سیستم‌ها پس از اطفاء، هیچ آسیب ظاهری به محیط ایجاد نمی‌کنند و نیازی به پاکسازی پسماند ندارند. با این حال، هزینه نصب و تجهیزات این سیستم‌ها معمولاً بیشتر از سیستم‌های آبی است و در بعضی موارد ممکن است نیاز به مراقبت و نگهداری مداوم داشته باشند.

سیستم‌های اطفاء حریق آبی، از طریق پاشیدن آب یا محلول‌های خاص، حریق را خاموش می‌کنند. یکی از مزایای این سیستم‌ها کارآیی بالایشان در خنک‌کردن و خاموش کردن حریق‌هاست.

علاوه بر این، هزینه نصب و تجهیزات این سیستم‌ها معمولاً کمتر از سیستم‌های اطفاء حریق گازی است و قابلیت انطباق با انواع مختلفی از حریق‌ها را دارند.

اما، یکی از مشکلات این سیستم‌ها ایجاد آسیب جانبی به محیط و ممکن است خسارت‌های آبی را به مواد موجود در محیط، مانند کاغذ و مبلمان، وارد کنند. همچنین، پس از اطفاء، نیاز به تمیزکاری و تعمیرات بیشتر دارند.

در اختیار داشتن اطلاعات در مورد نوع و شرایط محیط، نوع مواد موجود و ریسک حریق می‌تواند کمک کننده در انتخاب بهترین سیستم اطفاء حریق برای هر محیط باشد.

قیمت سیستم اطفاء حریق گازی

قیمت سیستم‌های اطفا گازی به عوامل مختلفی وابسته است، از جمله نوع گاز استفاده شده، اینکه سیستم اتوماتیک یا دستی باشد، غلظت گاز و برند آن. معمولاً سیستم‌های اطفاء حریق گازی اتوماتیک قیمت بیشتری نسبت به سیستم‌های دستی دارند.

قیمت سیستم اطفا گازی تحت تأثیر عوامل متعددی قرار می‌گیرد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از نوع گاز مورد استفاده، نوع سیستم (اتوماتیک یا دستی)، غلظت گاز، برند و کیفیت سیستم، ابعاد و محدوده پوشش سیستم، نوع و میزان تجهیزات جانبی، نیاز به تعمیر و نگهداری، هزینه نصب و اجرا، میزان پیچیدگی نصب، نیاز به تنظیمات خاص، و نیز شرایط محیطی محل نصب.

همچنین، استانداردها و مقررات مربوط به ایمنی و اطفاء حریق نیز تأثیرگذار بر قیمت هستند، زیرا تجهیزات باید با استانداردهای ایمنی مورد نظر سازگار و تایید شده باشند. به طور کلی، سیستم‌های اطفاء حریق گازی با قابلیت‌ها و ویژگی‌های بیشتر معمولاً قیمت بیشتری دارند. همچنین، عوامل محلی مانند شرایط بازار و قوانین محلی نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند.

محل نصب سیستم های اطفا گازی

محل نصب سیستم‌های اطفا حریق یکی از جنبه‌های حیاتی در طراحی و اجرای سیستم‌های ایمنی در ساختمان‌ها و فضاهای صنعتی است. این موضوع مستلزم بررسی دقیق نیازهای هر مکان و انتخاب مکان‌های مناسب برای نصب تجهیزات اطفا حریق است. در ادامه به بررسی عوامل و معیارهای مهم در نصب سیستم‌های اطفا حریق در محل‌های مختلف می‌پردازیم:

1. نوع محیط: نوع محیط و استفاده از فضا مهمترین عامل در تعیین نیاز به سیستم‌های اطفا حریق است. مکان‌هایی مانند صنایع غذایی، آزمایشگاه‌ها، انبارها، و فضاهای باز مانند پارکینگ‌ها و برج‌ها نیاز به سیستم‌های اطفا حریق و خنک کننده دارند.

2. تراکم افراد: مکان‌هایی که تعداد زیادی از افراد در آنها حضور دارند، مانند سالن‌های همایش، فروشگاه‌ها و ادارات، نیاز به سیستم‌های اطفا حریق و اعلام حریق دارند تا امکان اخلال در خروج افراد در صورت وقوع حادثه را کاهش دهند.

3. محیط‌های حساس: محیط‌های حساس مانند اتاق‌های سرور، اتاق‌های اطلاعاتی و نمایشگاه‌ها نیاز به سیستم‌های اطفا حریق خاصی دارند که بتوانند از خسارات ناشی از آتش‌سوزی جلوگیری کنند.

4. مساحت و ارتفاع: مساحت و ارتفاع مکان می‌تواند تاثیر زیادی در نوع و تعداد سیستم‌های اطفا حریق داشته باشد. ساختمان‌های بلند ممکن است به دلیل دشواری‌های دسترسی، نیاز به سیستم‌های اطفا حریق متفاوتی داشته باشند.

5. مواد قابل اشتعال: مکان‌هایی که مواد قابل اشتعال زیادی دارند، مانند کارخانجات، انبارها و فضاهای صنعتی، نیاز به سیستم‌های اطفا حریق موثر و قدرتمندتری دارند.

6. قوانین و مقررات محلی: قوانین و مقررات محلی و ملی می‌توانند نقش مهمی در تعیین نوع و تعداد سیستم‌های اطفا حریق در هر مکان داشته باشند و باید به دقت رعایت شوند.

با توجه به این عوامل، نصب سیستم‌های اطفا حریق باید با دقت و بر اساس استانداردها و دستورالعمل‌های مربوطه انجام شود تا بتوان از ایمنی و ایمنی افراد و محیط زیست حفاظت کرد.

ملاحظات ایمنی

اگر از سیستم گازی برای خاموش کردن حریق استفاده کنیم، ممکن است در برخی موارد کارایی خوبی نداشته باشد یا به جای کمک کردن، خطر ایجاد کند.

در این حالت باید به چند نکته توجه کنیم:

۱. ممکن است سیستم گازی برای مهار حریق موثر نباشد، بنابراین باید از روش‌های دیگری مانند آب یا فوم استفاده کرد.

۲. هنگام استفاده از سیستم گازی، باید مراقب بود که به اندازه کافی گاز در محیط منتشر شود تا حریق مهار شود، اما بیش از حد هم نباشد که برای انسان‌ها خطرناک باشد.

۳. در صورتی که گاز به اندازه کافی منتشر نشود، حریق ممکن است ادامه پیدا کند و خطرات بیشتری ایجاد شود.

۴. پس از استفاده از سیستم گازی، باید محیط را بررسی کرد تا اطمینان حاصل شود که حریق کاملاً مهار شده و هیچ خطری وجود ندارد.

در کل، استفاده از سیستم گازی برای خاموش کردن حریق نیاز به دقت و مراقبت دارد تا به جای کمک کردن، خطری ایجاد نشود.

• تست یکپارچگی اتاق (RIT: Room Integrity Testing)

این آزمایش همیشه در مکان‌هایی که از گاز برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنند، لازم است.

این آزمایش اطمینان می‌دهد که اندازه فضا برای عملکرد صحیح این سیستم کافی است یا نه.

در این آزمایش، فشاری در داخل اتاق ایجاد می‌شود تا نشان داده شود که اگر گاز به داخل اتاق وارد شود، به اندازه کافی سریع خارج نمی‌شود که قادر به خاموش کردن آتش نباشد.

• خفگی

سیستم‌های اطفای حریقی که از گازهای بی‌اثر مانند CO2 و نیتروژن استفاده می‌کنند، ممکن است باعث خفگی در مکان‌های بسته شوند.

در برخی حوادث، افراد به دلیل فرار گاز بی‌اثر ممکن است جان خود را از دست دهند.

برای پیشگیری از این اتفاقات، معمولاً یک هشدار قابل مشاهده و شنیدن در محل نصب می‌شود که فرآیند اطفای حریق را قبل از تخلیه گاز متوقف می‌کند.

استاندارد مربوط به اطفا گازی

استانداردهای مربوط به اطفا گازی در دنیای امنیت و بهداشت حیاتی هستند، زیرا گازها از جمله عواملی هستند که در صورت عدم مدیریت و کنترل مناسب، می‌توانند به خطرات جدی برای سلامت و ایمنی افراد و محیط زیست منجر شوند. استانداردهای اطفا گازی معمولاً شامل الزامات و راهکارهایی برای حفاظت و پیشگیری از حوادث گازی، اطفای حریق و مدیریت مناسب اطفا گازی در مواقع اضطراری می‌شوند. این استانداردها به عنوان راهنمایی برای طراحی، نصب، عیب یابی و نگهداری تجهیزات اطفا حریق گازی و همچنین آموزش و آگاهی عمومی در خصوص استفاده صحیح از این تجهیزات عمل می‌کنند.

یکی از استانداردهای مهم در این زمینه، استاندارد NFPA 12 است. این استاندارد توسط انجمن ملی حریق آمریکا (NFPA) تهیه شده و الزاماتی را برای طراحی، نصب، اجرا و نگهداری سیستم‌های اطفا حریق گازی مشخص می‌کند. این استاندارد شامل مواردی مانند انتخاب مناسب گاز، نصب و استفاده از تجهیزات اطفا گازی، آموزش و آگاهی افراد مسئول اطفا گازی، و تست و عیب یابی دوره‌ای تجهیزات می‌شود.

استانداردهای دیگری نیز وجود دارند که به طور خاص برای انواع خاصی از گازها و محیط‌ها تهیه شده‌اند. برای مثال، استاندارد BS 7273 توسط بریتیش استانداردز (BSI) برای سیستم‌های اطفا حریق گازی در ساختمان‌ها تعیین شده است. این استاندارد به مواردی مانند اتصال به سیستم‌های اعلام حریق، تعامل با سیستم‌های تهویه مطبوع، و نصب و نگهداری تجهیزات اطفا گازی در ساختمان‌های مختلف می‌پردازد.

در کل، استانداردهای اطفا گازی نقش بسیار مهمی در ایجاد محیطی ایمن و مدیریت ریسک‌های مرتبط با گازها دارند و باید به دقت رعایت شوند تا از وقوع حوادث و صدمات جلوگیری شود.

سیستم اطفا گازی یکی از روش‌های پیشرفته و موثر برای مقابله با حریق است. این سیستم با استفاده از گازهای خاصی مانند دی‌اکسید کربن، هیدروکربن‌ها یا گاز هالون در محیط‌های بسته، آتش را خاموش می‌کند.

سیستم اطفا گازی عمدتاً در مکان‌هایی که ایمنی و حفاظت از دارایی‌ها اهمیت زیادی دارد، مانند سالن‌های کنفرانس، اتاق‌های سرور و آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود. این سیستم با عملکرد سریع و دقیق خود می‌تواند خسارت‌های ناشی از حریق را به حداقل برساند و بزرگ‌ترین مزیت آن عدم ایجاد هرگونه آسیب یا آلودگی در محیط است.