فهرست محتوا
جت فن اصطلاحاً برای جا به جایی هوا استفاده می‌شوند. زمانی که در مکان‌های زیرزمینی مانند پارکینگ یا تونل، دود یا هوای آلوده از آتش‌سوزی جمع می‌شود، نیاز به اگزاست فن وجود دارد. دلیل انتخاب جت فن‌ها از جمله F300 برای این نقاط، ساختار و عملکرد پره‌های آنهاست.
جت فن چیست؟
در هر نوع ساختمان، از جمله تونل‌ها یا پارکینگ‌ها، نیاز به سیستم تهویه قوی وجود دارد. جت‌فن یکی از قوی‌ترین سیستم‌های تهویه است که به دلیل کارایی و مزایایش، به طور روزافزون مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، ما قصد داریم به شما در مورد نحوه کارکرد، مزایا، انواع و برخی مثال‌های استفاده از آن را توضیح دهیم.
با توجه به تردد مداوم خودروها، هوای پارکینگ‌ها و تونل‌ها اغلب حاوی گازهای سمی مانند مونوکسید کربن است. اگر این گازها از بین برند، می‌توانند سلامتی افراد را به خطر بیاندازند و باعث خوردگی بدنه خودروها شوند. یکی از مزایای اصلی سیستم کنترل و تخلیه دود، قابلیت تغییر مسیر جریان هوا در پارکینگ و بیرون راندن آن در صورت وقوع حادثه است. بدون این سیستم، حریق ممکن است به اندازه‌ای بزرگ شود که کنترل آن از طریق عملیات آتش‌نشانی مشکل شود و خسارات جدی را به همراه بیاورد.
جت‌فن نوعی از فن‌های خاص هستند که برای کنترل آلودگی هوا در مکان‌های زیرزمینی مانند تونل‌ها و پارکینگ‌های طبقاتی استفاده می‌شوند. این فن‌ها از طریق جریان مستقیم هوا به یک نقطه خروجی مشترک، به تصفیه هوا کمک میکنند. آنها به عنوان فن‌های ضربه‌ای هم شناخته می‌شوند و جریان هوایی را بین هوای آلوده و هوای پاک می‌رسانند. در اصل، ساختار فیزیکی آنها به گونه‌ای است که در فشارهای بالا، می‌توانند هوا را از محیط آلوده به محیط پاک جابجا کنند و برعکس.
سیستم‌های جت‌فن می‌توانند به دو روش مختلف برای محدود کردن دما در پارکینگ یا ایجاد مسیر ایمن برای آتش‌نشانان کمک کنند. این دو روش به طور عمده به عنوان پاک‌سازی و کنترل دود شناخته می‌شوند. تفاوت اصلی بین این دو، در طراحی جت‌فن است. به طور ساده می‌توان گفت کنترل دود نیاز به خروجی بیشتر و جت‌فن‌های قوی‌تر دارد، بنابراین هزینه‌ای بیشتر دارد.
از آنجا که جت‌فن فقط در مکان‌های خاصی نصب می‌شوند، حدود ۰.۵٪ از سقف را اشغال میکنند. این باعث می‌شود که ارتفاع سقف خیلی پایین نشود و مانع تردد خودروها نشود، همچنین فضای کافی برای تاسیسات دیگر در سقف باقی بماند. این امر باعث می‌شود که در زمان و هزینه‌ها صرفه‌جویی شود.
جت‌فن‌ها یک روش برای کنترل و پاک‌سازی دود هستند. آنها در مکان‌هایی مانند پارکینگ‌ها و تونل‌ها که به تهویه هوا نیاز دارند، استفاده می‌شوند. وظیفه‌ی اصلی آنها جا به جایی هوا است.
برای از بین بردن دودی که از تجمع هوای آلوده یا آتش سوزی‌های تصادفی بوجود می‌آید، در مکان‌هایی مثل پارکینگ‌ها و تونل‌ها، احتیاج به نصب اگزاست‌فن داریم. دلیل استفاده از جت‌فن‌ها در این مکان‌ها، ساختار پره‌های آنهاست. در مقاله “جت‌فن F300 چیست و چگونه کار می‌کند” به توضیحاتی درباره مدل F300 پرداخته‌ایم که پیشنهاد می‌کنم آن را مطالعه کنید.
مزایا جت فن نسبت به روش دیگر تهویه هوا
جت فن از روشی ساده و کم‌هزینه برای کنترل دود و پاک‌سازی هوا استفاده میکنند. آنها می‌توانند هوای آلوده را به نقاط دورتر پرتاب کرده و محیطی امن و سالم ایجاد کنند. همچنین، نگهداری جت فن‌ها نیز هزینه کمتری نسبت به سایر روش‌های تهویه هوا دارد.
استفاده از جت فن‌ها منجر به کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در مصرف مصالح می‌شود. آنها در ارتفاعات کم نیز فعالیت میکنند و نیازی به افزایش ارتفاع سقف ندارند.
جت فن‌ها با انواع معماری‌ها سازگاری دارند و نصب آنها کمترین هزینه را دارد. همچنین، آنها قادر به کنترل دود هستند و جلوگیری میکنند از نفوذ دود به سایر طبقات.
استفاده از جت فن‌ها زیبایی ساختمان را حفظ می‌کند و مانع از تجمع گردوخاک، غبار و حشرات می‌شود. همچنین، برای محیط‌های با فضای کمتر، جت فن‌های صنعتی کوچک وجود دارد.
جت فن‌ها با داشتن سایلنسرها از تولید صدای زیاد جلوگیری میکنند و در دمای بالا به فعالیت خود ادامه می‌دهند. همچنین، نصب و راه‌اندازی آنها سریع و آسان است و با هر نوع معماری سازگار است.
اجزای جت فن
برای بهترین عملکرد سیستم، هر بخش آن باید به درستی عمل کند، به خصوص در شرایط اضطراری پس به معرفی بخشی از اجزای جت فن می پردازیم:
الکتروموتور
قلب اصلی سیستم جت‌فن، موتور الکتریکی است که باعث حرکت پره‌ها و راه‌اندازی سیستم می‌شود. کیفیت و عملکرد موتور تعیین‌کننده کیفیت جت‌فن است. اگر موتور قوی و مقاوم باشد و توانایی کار در شرایط دما و فشار بالا را داشته باشد، هزینه جت‌فن نیز بیشتر است. برای حفاظت از موتور در دماهای خاص، از ترمیستورهای PTC استفاده می‌شود.
بدنه
بسته به نوع استفاده‌ی جت‌فن، بدنه‌ی آن می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد:
۱. بدنه‌ی گالوانیزه داغ: استفاده‌ی معمولی
۲. بدنه‌ی پیش‌گالوانیزه: مناسب برای محیط‌های کنترل تهویه
۳. بدنه‌ی فولاد ضد زنگ: برای محیط‌هایی که بازدهی آنها در برابر فلزات خورنده بالاست.
بدنه‌ی جت‌فن وظیفه دارد که اجزای داخلی سیستم را حفاظت کند و آنها را در یکجا نگه دارد. برخی از جت‌فن‌ها دارای بدنه‌ای هستند که می‌توانند جهت جریان هوای خروجی را در شرایط مختلف اقلیمی تنظیم کنند. این نوع جت‌فن‌ها به جت‌فن موزی یا Banana Fan معروف هستند.
جعبه اتصال
یک جعبه اتصال استاندارد برای نصب سریع و آسان خارج از بدنه‌ی فن استفاده می‌شود. جنس این جعبه بسته به نوع استفاده‌ی جت‌فن می‌تواند از موادی مثل عایق IP65، آلومینیوم یا فولاد ضد زنگ باشد.
پروانه ی فن
پروانه ی جت‌فن، بسته به استفاده‌ی مورد نظر، اشکال مختلفی دارد و جریان هوای لازم برای تهویه را فراهم می‌کند. تیغه‌های آن معمولاً از آلومینیوم ساخته شده و قابلیت چرخش به دو طرف را دارند.
سایلنسر
این یک وسیله است که استفاده می‌شود تا صداها در سیستم هوایی جذب شوند. اجزای آن معمولاً شامل یک بدنه از ورق فولادی گالوانیزه و پره‌ها هستند.
قاب چرخ فن
یک قاب وجود دارد که برای حفاظت از پره‌های جت فن استفاده می‌شود. این قاب فشار لازم را ایجاد می‌کند تا بتواند مقاومت لازم را برای غلبه بر مقاومت سیستم فراهم کند.
گارد محافظتی
برای حفاظت و ایمن‌سازی دهانه ورودی از گارد استفاده می‌شود.
دیفلکتور
یکی دیگر از قطعات جت فن‌ها، وسیله‌ای برای کنترل جهت جریان هوا در دهانه خروجی جت فن است.
یکی از مشکلات بزرگی که در پارکینگ‌ها و تونل‌ها وجود دارد، این است که هوا در آنها گرفتار می‌شود. اکثر این فضاها در زیرزمین یا در جاهایی هستند که امکان تهویه طبیعی وجود ندارد، بنابراین برای تهویه باید از وسیله‌ای استفاده کرد. این وسیله، جت فن است که یک نوع سیستم تهویه مکانیکی است.
انواع جت فن
بطور کلی، جت فن‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: محوری و گریز از مرکز.
تفاوت اصلی بین این دو، نحوه‌ی القای ستون هوایی است که تولید میکنند. جت فن‌های محوری یک ستون افقی را القا میکنند، درحالی که جت فن‌های گریز از مرکز یک ستون با شیب خاص را تولید میکنند.
جت فن‌های محوری برای افزایش تهویه و جلب حرکت هوا در پارکینگ‌های ماشینی و همچنین بر روی خطوط رانندگی مفیدند. اما جت فن‌های گریز از مرکز معمولاً نمای کمتری دارند، بنابراین آنها را می‌توان در مناطق با ارتفاع سقف کم مانند تونل‌های زیرزمینی و مترو استفاده کرد. پنکه‌های جت سانتریفیوژ، به ویژه مدل IFFT، برای گاراژ‌هایی با سقف بلند مناسب هستند، زیرا طراحی آنها به این امکان اجازه می‌دهد که جت فن را در سقف نصب کنید و حرکت هوا را همیشه به سمت زمین هدایت کنید.
با توجه به نوع استفاده و ساختار پره، جت فن‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. این انواع شامل موارد زیر هستند:
1. جت فن ساده:
این نوع جت فن، که بیشتر استفاده می‌شود، شامل قطعات اصلی مانند پروانه و بدنه است. از آن در پارکینگ‌ها، تونل‌ها، زیرگذرها و سوله‌ها استفاده می‌شود.
2. جت فن دو سو یا دو جهته:
این نوع جت فن، با پروانه‌ای خاص می‌تواند جهت جریان هوا را تغییر دهد و در محیط‌هایی مانند پارکینگ‌ها و تونل‌ها استفاده می‌شود.
3.جت فن موزی یا قابل تنظیم:
ساختار این نوع جت فن به گونه‌ای است که جهت خروجی جریان هوا را می‌توان تنظیم کرد. این نوع جت فن در تونل‌ها با قوس‌های خاص برای تهویه طولی استفاده می‌شود.
4.جت فن سانتریفیوژ یا کتابی:
این جت فن‌ها از نوع گریز از مرکز هستند و در مکان‌هایی با ارتفاع سقف کم مانند پارکینگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
5.جت فن چندمرحله‌ای:
این نوع جت فن تهویه هوای آلوده را در چندین مرحله انجام می‌دهد و برای محیط‌هایی مانند معادن استفاده می‌شود.
6.جت فن کتابی:
این نوع جت فن شکلی شبیه به یک کتاب دارد و با داشتن فن سانتریفیوژ، برای محیط‌های با محدودیت ارتفاع مثل گاراژ‌ها استفاده می‌شود.
جت فن‌ها می‌توانند گازهای آلاینده را در سطوح پایین غلظت جذب کنند، بدون اینکه نیاز به راه اندازی کل سیستم تهویه پارکینگ باشد. با استفاده از فن‌های القایی و طراحی مناسب سیستم‌های تهویه، می‌توان مصرف برق و صدا را کاهش داد و عمر مفید تجهیزات را افزایش داد. همچنین، با استفاده از تهویه ضربه‌ای، می‌توان سیستم‌های کنترل دود را به طور کارآمد در هنگام حوادث آتش‌سوزی استفاده کرد.
برای انتخاب جت فن مناسب برای تونل‌ها، پارکینگ‌های سرپوشیده، معادن و سایر مکان‌هایی که به تهویه هوا نیاز دارند، ابتدا باید محاسبات و شبیه‌سازی‌هایی در مورد جریان هوا انجام داد. این مرحله را به طراحی معروف است. باید از اطلاعات اولیه شروع کرده و نیازهای هوایی را مشخص کنیم. سپس باید بررسی کنیم که جت فن مورد نظر توانایی تولید هوای مورد نیاز را دارد یا خیر. برخی از مواردی که باید در نظر گرفته شود عبارتند از: توان موتور، نوع بدنه، ابعاد، میزان صدا، و شرایط محیطی. همچنین، باید محل نصب جت فن و شرایط اقلیمی و محیطی آن منطقه را بررسی کنیم. اگر این شرایط با جت فن همخوانی نداشته باشد، ممکن است جت فن دچار خوردگی شود و عملکرد آن کاهش یابد.
یکی از شبیه‌سازهایی که برای تخمین اندازه جت فن مناسب برای پارکینگ استفاده می‌شود، شبیه‌ساز Cf است. در این شبیه‌ساز، به اطلاعاتی مانند ابعاد پارکینگ، ویژگی‌های حریق مانند بار اشتعال و نرخ رهاسازی حرارت نیاز است. طراحی این شبیه‌ساز زمان‌بر است. بعد از آماده‌سازی طرح، با انجام آزمایش‌های موردنیاز، اطلاعات لازم برای ارائه پیشنهاد جت فن مناسب و کیفیت طراحی به دست می‌آید.
چند نمونه پیاده‌سازی شده جت فن
چند مثال از پروژه‌هایی که در ترکیه انجام شده‌اند را می‌توان ذکر کرد. این پروژه‌ها شامل بیمارستان ایلازیک در شهر الازیگ، مسجد چاملیجا در استانبول، بیمارستان ایکیتِلی در استانبول، شهرک مسکونی ماسلاک ۱۴۵۳ در آنکارا، مرکز بهداشتی سلامتی اِتلیک در آنکارا، تونل‌های اُویت در شهر آرزروم، و مرکز بهداشتی سلامتی بیلکِن در آنکارا.
بعد از اینکه با جت‌فن آشنا شدیم و انواع و اجزای آن را بررسی کردیم، باید بگوییم که جت‌فن‌ها نوعی سیستم تهویه هستند که بدون نیاز به کانال کشی و داکت عمل میکنند. این ویژگی باعث صرفه‌جویی در هزینه و انرژی می‌شود، ظاهری تمیزتر به وجود می‌آورد و نگهداری آن را آسان‌تر می‌کند. استفاده از جت‌فن‌ها باعث صرفه‌جویی حدودا ۳۳ سانتیمتر در ارتفاع هر طبقه می‌شود و همچنین به صرفه‌جویی گسترده در هزینه‌های ساخت و حفاری کمک می‌کند.
