چرا پوشش ضد حریق اهمیت دارد؟

پوشش ضد حریق یکی از ارکان اساسی در امنیت و مقاوم‌سازی ساختمان‌های بلند با اسکلت فلزی، استفاده از پوشش‌های ضد حریق است که به طور دقیقتر به آنها “پوشش‌های مقاوم به حریق” می‌گویند. اصلی‌ترین دلیل استفاده از این پوشش‌ها، جلوگیری از فرو ریختن ساختمان در صورت وقوع حریق است.

برای مثال، فرض کنید یک مجتمع تجاری تفریحی بدون استفاده از پوشش ضد حریق ساخته شده باشد. اگر حادثه‌ای همچون آتش‌سوزی رخ دهد، دمای آتش در چند دقیقه به 500 درجه سانتیگراد می‌رسد و ستون‌های ساختمان از مقاومت خود کاسته و به خمش می‌افتند.

در این حالت، افراد موجود در مجتمع تنها مدت کوتاهی برای خروج از ساختمان دارند. اما اگر از پوشش ضد حریق استفاده شود، زمان مورد نیاز برای اجرای عملیات ایمنی و خروج افراد به دو ساعت افزایش می‌یابد.

به طور خلاصه، استفاده از پوشش‌های ضد حریق در ساختمان‌های بلند اسکلت فلزی از اهمیت بسیاری برخوردار است و در صورت وقوع حریق، این پوشش‌ها می‌توانند زمان کافی برای ایمنی و نجات افراد را فراهم کنند.

پوشش ضد حریق چیست؟

پوشش ضد حریق به موادی گفته می‌شود که قادرند اسکلت فلزی و اجزای اصلی ساختمان مانند ستون‌ها و تیرها را در برابر آتش‌سوزی محافظت کنند. این پوشش‌ها برای حفظ ایمنی و مقاومت سازه‌های فلزی و فولادی بسیار ضروری هستند، به ویژه در ساختمان‌های با طبقات بالا یا مجتمع‌های تجاری و تفریحی.

در این روش محافظتی، ستون‌ها و تیرهای اصلی سازه با پوشش ضد حریق پوشیده می‌شوند تا در صورت وقوع حریق، از قاب‌های ساختمان محافظت کنند. این پوشش‌ها از آسیب دیدن سازه‌های فلزی و فولادی در دماهای بالا جلوگیری می‌کنند و ایمنی ساختمان را تضمین می‌کنند.

از پوشش ضد حریق در چه مواردی استفاده می‌شود؟

پوشش ضد حریق بیشتر در موارد زیر استفاده می‌شود:

1. ساختمان‌های تجاری و پاساژ‌ها
2. ساختمان‌های مسکونی با تعداد واحدهای زیاد
3. سازه‌های دریایی مانند سکوهای نفتی و کشتی‌ها
4. پالایشگاه‌های نفت، گاز و پتروشیمی
5. سقف و دیوار تونل‌ها
6. معادن زیرزمینی
7. واحدهای تولیدی و کارخانجات
8. انبارهای بزرگ نگهداری اجناس
9. سوله‌های صنعتی و غیره

این موارد به دلیل بیشتر بودن احتمال بروز حریق در این مکان‌ها نسبت به دیگر مکان‌ها، نیازمند استفاده از پوشش ضد حریق هستند. بنابراین، اجرای و استفاده از این نوع پوشش برای حفاظت از سازه‌های فلزی در این مکان‌ها بسیار اهمیت دارد.

مزایای پوشش مقاوم به حریق

پوشش های ضد حریق کمک می‌کنند که تخریب سازه‌ها در صورت حریق به تعویق بیفتد و خسارات جانی و مالی را به طور قابل توجهی کاهش دهند. همچنین، زمان بیشتری برای اطفا حریق به گروه های آتش نشانی و امدادرسانی می‌دهند تا به محل حادثه برسند و اقدامات لازم را در زمان مناسب انجام دهند.

استفاده از پوشش ضد حریق برای سازه‌های فلزی اجباری است و مزایای آن عبارتند از:

1. عدم تولید گازهای سمی پس از حریق و مخالفت این مواد با آتش
2. قابلیت اجرا و پیاده‌سازی آن در هر نوع سازه فلزی
3. عدم اثر منفی بر روی ظاهر ساختمان
4. اجرای سریع آن در صورت استفاده مناسب از نیروهای کافی
5. افزایش فرصت نجات افراد درون ساختمان توسط نیروهای آتش نشانی نسبت به ساختمان‌های بدون این نوع پوشش

این ویژگی‌ها باعث می‌شود که پوشش ضد حریق یک انتخاب حیاتی برای حفاظت از سازه‌های فلزی در برابر خطرات حریق باشد.

نحوه اجرای پوشش ضد حریق اسکلت فلزی ساختمان

در ادامه به تمهیدات مورد نیاز پیش از اجرای پوشش، حین اجرا و پس از اتمام اجرا می پردازیم:

تمهیدات مورد نیاز قبل از اجرای پوشش ضد حریق

قبل از شروع عملیات ساخت سقف، باید به موارد زیر توجه داشته باشیم:

1. دمای سطح فلزی باید بین 4.4 درجه سانتیگراد و 50 درجه سانتیگراد باشد.
2. سطح فولاد باید از گریس، روغن و هر نوع ماده‌ای که ممکن است چسبندگی را کم کند، پاک شده باشد.
3. در صورت آسیب دیدگی، پرایمر آسیب دیده باید ترمیم شود.
4. فضای بین تیرها و عرشه فلزی باید با استفاده از پشم سنگ پر شود، به طوری که سطح پشم سنگ با لبه تیر مساوی باشد و به صورت اصطکاکی نصب شود.
5. بتن‌های مازاد ناشی از عملیات ریزی بتن باید جمع‌آوری شود.
6. سطوح اسکلت باید با استفاده از واترجت شسته شده و از گرد و خاک پاک شوند.
7. سطح زمین باید از نخاله خالی شود تا خرک‌های متحرک بتوانند به راحتی حرکت کنند.
8. خرک‌های متحرک باید به چرخ‌های قفل‌شونده مجهز شوند تا از سقوط در کنار پرتگاه‌ها و رمپ‌ها جلوگیری کنند.
9. خرک‌های متحرک باید دارای حفاظ به ارتفاع 90 سانتیمتر باشند.

این موارد برای اطمینان از اجرای صحیح و ایمن عملیات ساخت سقف در ساختمان‌ها اساسی هستند.

تمهیدات در حین اجرای پوشش ضد حریق

قبل از شروع پاشش پوشش ضد حریق، باید این موارد را رعایت کنیم:

1. ماده چسباننده (Key Coat/Bonding Agent) باید درست قبل از پاشش به سطوح پاک شده اعمال شود، با فاصله زمانی مناسب که به شرایط محیط بستگی دارد.
2. بعد از اعمال ماده چسباننده بر روی سطوح شسته شده، باید به خوبی خشک شود قبل از اجرای پوشش.
3. دانسیته مواد باید روزانه در محل اندازه‌گیری شود.
4. کنترل ضخامت پوشش توسط اپراتور پاشش باید به صورت مداوم و با استفاده از اندازه‌گیر استاندارد صورت گیرد.
5. اگر ضخامت پوشش بیشتر از 16 تا 20 میلیمتر باشد، باید بیشتر از یک بار پاشش شود.

این موارد حائز اهمیت برای اطمینان از اجرای صحیح و موثر پوشش ضد حریق در ساختمان‌ها است.

تمهیدات پس از اجرای پوشش ضد حریق

برای خشک شدن مواد به درستی:

1. حتماً به تهویه مناسبی نیاز داریم تا مواد خشک شوند.

2. برای حفاظت در برابر آسیب‌هایی مثل ریزش آب یا باران:

3. عملیات باید با شرایط بهره‌برداری همخوانی داشته باشد.

4. اگر نیاز به اتصال قطعه‌ای به اسکلت فلزی داریم، باید با هماهنگی انجام شود

انواع پوشش‌های ضد حریق اسکلت فلزی

• پوشش‌های معدنی
• رنگ‌ ضد حریق (عایق و منبسط شونده)
• بورد ضد حریق (پنل ضد حریق)

انواع پوشش های ضدحریق پایه معدنی

• پوشش سیمانی
• پوشش گچی

پوشش ضد حریق معدنی چیست؟

پوشش ضد حریق یک نوع ملات است که از ترکیب موادی مانند ورمیکولیت یا پرلیت، گچ یا سیمان به عنوان چسب، و الیاف تقویت کننده ساخته می‌شود. این پوشش برای جلوگیری از ترک خوردگی ناشی از تغییرات حرارتی از الیاف استفاده می‌کند.

پوشش ضد حریق سیمانی

پوشش ضد حریق سیمانی به رنگ سفید یا خاکستری کم رنگ است و برای محافظت از سازه‌های فلزی در برابر آتش استفاده می‌شود. این پوشش به صورت پاششی با یک لایه نسبتاً نازک چند میلیمتری روی سطوح اسکلت فلزی قرار می‌گیرد و می‌تواند دمای بالایی تا حدود 450 درجه را تحمل کند.

بزرگترین مزیت این نوع پوشش ضد حریق، هزینه مقرون به صرفه و استحکام مناسب آن در برابر شرایط جوی است. از معایب آن می‌توان به ظاهر نه چندان زیبا و ضخامت نسبتاً بالا اشاره کرد که باعث افزایش وزن و بار مرده سازه می‌شود.

پوشش ضد حریق گچی

پوشش‌های ضد حریق گچی شباهت زیادی به پوشش‌های ضد حریق سیمانی دارند. آنها همانند پوشش‌های سیمانی، به صورت پاششی با استفاده از نازل‌ها روی سازه‌های فلزی اسپری می‌شوند. این پوشش‌ها در هنگام بروز حریق از افزایش حرارت سازه فلزی جلوگیری می‌کنند.

اما مواد پایه گچی در مقایسه با پوشش‌های ضد حریق سیمانی، محدودیت‌هایی دارند که می‌تواند تأثیرگذار باشد.

قیمت پوشش ضد حریق معدنی

قیمت پوشش ضد حریق بستگی به سه عامل اصلی دارد:

1. مقاومت در برابر حریق و زمان دوام: قیمت پوشش ضد حریق بیشتر می‌شود اگر زمان و ساعت دوام آن در برابر حریق بیشتر باشد. این عامل به کاربری، تعداد طبقات و اندازه ساختمان بستگی دارد.

2. مشخصات هندسی استفاده شده: نوع و اندازه پروفیل‌های مورد استفاده در ساختمان نیز بر قیمت پوشش ضد حریق تأثیرگذار است.

3. ضخامت پوشش: انتخاب ضخامت مورد نیاز برای پوشش نیز به قیمت آن افزوده می‌شود.

پوشش‌های ضد حریق معدنی پایه سیمانی از نظر قیمت ارزان‌تر هستند زیرا مواد اولیه آنها کمتر هزینه‌بر هستند و برای اجرای آن نیاز به نیروی متخصص کمتری است. اما پوشش‌های ضد حریق با رنگهای خاص معمولاً قیمت بالاتری دارند؛ به دلیل استفاده از مواد اولیه گران‌تر و نیاز به نیروی کار ماهر برای اجرای آنها.

بنابراین، برای تعیین قیمت نهایی پوشش ضد حریق، نیاز به بازدید از ساختمان، بررسی نقشه‌های سازه و در نهایت تعیین نوع و خصوصیات دقیق پوشش مورد نظر است.

رنگ ضد حریق

رنگهای ضد حریق با ضخامت کم بر روی ساختمان‌ها اعمال می‌شوند و در صورت برخورد با آتش، پف می‌کنند و یک لایه زغالی تشکیل می‌دهند. این لایه زغالی باعث ایجاد فاصله بین آتش و سازه فلزی می‌شود و ساختمان را در برابر حریق محافظت می‌کند. این نوع پوشش، علاوه بر حفظ ایمنی، به حفظ زیبایی ظاهری ساختمان هم کمک می‌کند.

از معایب این پوشش می‌توان به قیمت بالای آن نسبت به پوشش‌های ضد حریق سیمانی و گچی اشاره کرد. همچنین برای اجرای این نوع پوشش، نیاز به نیروی کار ماهر است. اما از مزایای آن می‌توان به حفظ زیبایی ظاهری ساختمان و ایجاد فاصله مؤثر در مقابل آتش اشاره نمود.

روش اجرای رنگ ضد حریق

رنگهای ضد حریق به راحتی و به سرعت با استفاده از ابزارهای مختلف مانند قلم مو، غلتک، و دستگاه پاشش رنگ ایرلس قابل اجرا هستند. این روش‌ها قادرند روی تمامی سطوح با هر نوع زاویه و شکستگی پوشش دهی کنند.

در صورتی که این نوع پوشش به ضربه بخورد و نیاز به تعمیر داشته باشد، به راحتی با استفاده از ابزاری مانند قلمو قابل ترمیم است. همچنین پس از اتمام پوشش دهی، نیازی به صاف کردن سطح ندارد.

برای اجرای رنگ ضد حریق، ابتدا لازم است سطح مورد نظر را پاکسازی کرده و آلودگی‌های آن را برطرف کنیم. سپس سطح باید تمیز شده و از چربی‌گیری نیز استفاده شود.

سازه‌های بتنی همچنین باید صاف و بدون آلودگی باشند. در مرحله بعدی، از پرایمرضدخوردگی مناسب استفاده می‌کنیم که قبل از اعمال رنگ اصلی باید انجام شود. برای کابل یا چوب، نیازی به استفاده از پرایمر نیست.

بورد ضد حریق

این نوع بوردها دارای موادی هستند که مقاوم به حریق هستند. اجرای این نوع پوشش بسیار ساده و سریع است و می‌توانند روی سازه‌های فلزی نصب شوند.

همچنین این بوردها قابلیت پذیرش انواع مختلفی از تزئینات مانند کاغذ دیواری و رنگ را دارند. اما لازم به ذکر است که در حال حاضر هیچ بورد ضد حریقی وجود ندارد که به طور رسمی توسط سازمان آتش‌نشانی تأیید شده باشد.

پوشش ضد حریق کابل چیست؟

پوشش ضد حریق کابل یک نوع محصول بر پایه آب است که به عنوان یک عایق حرارتی صنعتی عمل می‌کند و برای محافظت از اتصالات برق و جلوگیری از آسیب به کابل‌ها استفاده می‌شود. این پوشش به صورت پاششی اعمال می‌شود و تنها با استفاده از دستگاه‌های خاص قابل اجرا است.

ویژگی‌های این محصول شامل سازگاری با محیط اطراف و داشتن طول عمر قابل قبول است. در صورت بروز حریق، این محصولات هیچ گاز مخرب یا سمی تولید نمی‌کنند و همچنین در برابر اثرات نور خورشید مقاوم هستند و به پوسیدگی دچار نمی‌شوند.

استانداردهای پوشش ضد حریق

حفظ ایمنی ساختمان‌ها در شرایط آتش‌سوزی یک اصل بسیار مهم است که بر اساس استانداردهای خاصی برای ایمنی سازه‌ها تدوین شده است. این استانداردها برای ارزیابی خواص مواد و پوشش‌های ضدحریق، در شرایط مختلف و برای کاربردهای گوناگون، از جمله دیوارها، ستون‌ها، سقف‌ها و بخش‌های دیگر ساختمان، استفاده می‌شوند.

برای این منظور، مواد ضدحریق به صورت کنترل شده در مقابل آتش مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. این ارزیابی شامل مقاومت مواد در برابر آتش و رفتار آنها قبل از دست‌یافتن به نقطه بحرانی است. نتایج این آزمایش‌ها، به شکل گزارشی در خصوص عملکرد و مقاومت هر ماده در برابر آتش، اعلام می‌شود.

این روش‌ها به عنوان آزمایش استاندارد حریق شناخته می‌شوند و عملکرد مواد بر اساس میزان مقاومت آنها در برابر آتش در مدت زمان مشخص، ارزیابی می‌شود. استانداردهای مورد استفاده توسط سازمان‌های ایمنی و سازمان‌های آتش‌نشانی تایید شده است.

تعدادی از این استانداردها را در لیست زیر مشاهده می کنید:

• استاندارد UL 263
• استاندارد UL 723
• استاندارد ASTM E736
• استاندارد ASTM E605
• استاندارد UL 1709

استانداردUL 263

این استاندارد برای انواع مختلف سازه‌های ساخته شده از ترکیبات مانند بنایی، دیوارها، ستون‌ها، و سازه‌های کامپوزیتی و غیره تدوین شده است. این استاندارد حداقل مقاومت مورد نیاز برای حفاظت از ساختمان‌های مسکونی و صنعتی در برابر آتش را تایید می‌کند.

استاندارد UL 723

این شیوه آزمایش؛ در جهت تشخیص مصالح و مواد به کار رفته در ساختمان و سازه ها در برابر سوختن سطح است.

استاندارد ASTM E736

این روش آزمایش؛ در جهت تست پیوستگی و چسبندگی اسپری مواد ضدحریق به کار برده شده روی اجزای سازه است.

استاندارد ASTM E605

این آزمایش در جهت اندازه گیری ضخامت و چگالی مواد ضد حریق استفاده شده روی اجزای سازه است.

استاندارد UL 1709

این استاندارد برای صنایع پتروشیمی طراحی شده است، زیرا معمولاً در این صنعت‌ها دماهای بسیار بالا به طور ناگهانی در آتش‌سوزی‌ها ایجاد می‌شود، به طوری که دما در 5 دقیقه به 2000 درجه فارنهایت می‌رسد. این استاندارد به منظور استفاده در ساختمان‌ها و سازه‌های شهری مناسب نیست.

نحوه محاسبه پوشش ضد حریق

برای محاسبه ضخامت پوشش ضد حریق لازم برای حفاظت از قسمت‌های مختلف ساختمان، باید به فاکتورهای زیر توجه کرد:

۱. تعیین مقدار تاخیر مورد نیاز (Fire Rating): این پارامتر نشان می‌دهد که پوشش ضد حریق باید به مدت چه زمانی قادر به مقاومت در برابر حریق باشد، معمولاً با واحد زمان در دقیقه مشخص می‌شود.

۲. تعیین مشخصات ساختمان: شامل شکل و ابعاد سازه، نوع مصالح ساختمانی، وضعیت زیرساخت، و مکان قرارگیری ساختمان در معرض آتش می‌شود.

۳. انجام محاسبات و تعیین ضخامت مواد پوشش ضد حریق: بر اساس اطلاعات به دست آمده از مقدار تاخیر مورد نیاز و مشخصات ساختمان، ضخامت لایه‌های پوشش ضد حریق باید به گونه‌ای محاسبه شود که این مدت زمان تاخیر را تضمین کند.

در نهایت، استفاده از استانداردها و آزمون‌های متناسب با هر نوع محصول و سیستم پوشش ضد حریق، اطمینان می‌دهد که پوشش به طور کامل و مؤثر عمل کند.

چطور پوشش‌های ضدحریق اصلی را تشخیص دهیم؟

خدمات پوشش ضد حریق توسط شرکت‌های مختلف بر اساس نوع پوشش، نوع سازه و قوانین سازمان آتش نشانی ارائه می‌شود. هر سال، سازمان آتش نشانی و سازمان تحقیقات، آزمون‌های مختلفی را بر روی مواد و تجهیزات آتش نشانی انجام می‌دهند.

اگر شرکت‌ها در این آزمون‌ها موفق شوند و استانداردهای مورد نیاز را رعایت کنند، می‌توانند در وندور لیست سازمان آتش نشانی قرار بگیرند و جایگاه خود را حفظ کنند. در غیر این صورت، از این لیست حذف می‌شوند و باید با رعایت استانداردها دوباره وارد لیست شوند.

در ساختمان‌ها و سازه‌های اسکلت فلزی، به طور معمول از ترکیب پوشش‌های ضد حریق پایه معدنی و رنگ‌های ضد حریق استفاده می‌شود. این پوشش‌ها می‌توانند سازه‌های بزرگ با کاربردهای مختلف را در برابر حریق محافظت کنند. مهم‌ترین نکته این است که نوع مناسب پوشش ضد حریق برای هر سازه به کار برده شود.